جوان آنلاین: ایران با تولید حدود ۲۰۰ هزار تن پسته در سال یکی از بزرگ‌ترین قطب‌های تولید و صادرات این محصول در دنیا به شمار می‌آید. تا چند سال پیش ایران در تولید و صادرات پسته به عنوان یک کالای منحصربه‌فرد در رتبه اول جهان قرار داشت، اما طی سال‌های اخیراین جایگاه را از دست داده است. در میان استان‌های کشور هم کرمان با تولید حدود ۱۰۰ هزارتن پسته حرف اول را می‌زند که به خاطر بروز خشکسالی و حمایت نکردن از پسته کاران، میزان تولیدش در حال کاهش است.
اوایل تابستان بود که نایب رئیس هیئت امنای انجمن ملی پسته ایران تولید ۱۵۰تا ۲۰۰هزار تن پسته در سال‌جاری را پیش‌بینی کرد و گفت: «امسال نیز همانند سال گذشته صادرات ۱۲۰هزارتنی پسته برآورد می‌شود.»
جلیل کاربخش راوری، با بیان اینکه سال گذشته ۲۰۰هزارتن پسته در کشور تولید شد که از این میزان ۱۲۰هزارتن پسته به ارزش بین ۹۰۰میلیون تا یک‌میلیارد‌دلار به کشور‌های هدف صادر و مابقی به مصرف داخلی رسید، افزود: «همچنان ۸۰درصد پسته تولیدی کشور از باغات شهرستان رفسنجان استان کرمان و ۲۰درصد پسته کشور در استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سمنان، یزد، مرکزی، قزوین و مناطقی از استان تهران برداشت می‌شود.»
این مسئول، دلیل کاهش تولید پسته کشور طی سال گذشته را سرمازدگی، گرمازدگی، کاهش بارندگی، استمرار خشکسالی، کمبود منابع آبی، کاهش سطح و کیفیت آب‌های زیرزمینی اعلام کرد و گفت:
«۸۰ هزارتن پسته از سال گذشته به دلیل کاهش مصرف داخلی به دلیل افزایش قیمت و صادرات به امسال منتقل شده که نسبت به سال گذشته دو برابر افزایش داشته است.»
برداشت ۹۰ هزار تن پسته خشک
استان کرمان با بیش از ۲۷۴هزارو۲۶۲ هکتار سطح زیر کشت پسته به صورت بارور و غیربارور و با تولید بیش از ۱۱۰هزارتن محصول در شرایط فاقد گرما و سرمازدگی و با تعداد افزون‌بر ۱۵۰هزار بهره‌برداری محصول به عنوان مهم‌ترین منطقه پسته کاری ایران و جهان‌شناخته می‌شود. بیش از ۸۰درصد محصول پسته این استان به خارج صادر می‌شود و ۲۰درصد نیز در بازار داخلی به فروش می‌رسد که در حال حاضر شرایط لازم برای صادرات وجود دارد. با این اوصاف، چند هفته‌ای می‌شود که فصل برداشت پسته در کرمان شروع شده و به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی این استان، پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از ۹۰هزارتن پسته خشک از باغات پسته کرمان برداشت شود.
علی باقری می‌گوید: «حجم قابل توجهی از محصول باغات پسته استان کرمان طبق روال از اواسط مرداد تا اواخر شهریور به صورت کال برای فرآوری مغز سبز برداشت می‌شود که پس از آن آغاز فصل برداشت محصول رسیده را شاهد هستیم.»
وی با اشاره به اینکه ارقام کله‌قوچی، فندقی، اکبری و احمد آقایی جزء ارقام تجاری و صادراتی عمده پسته محسوب می‌شود، تصریح می‌کند: «با توجه به تغییرات اقلیمی، سطح کشت ارقام فندقی و کله قوچی کاهش یافته که با عنایت به تحمل بالاتر گرما در ارقام احمدآقایی و اکبری، سطح کشت این باغات توسعه یافته است. باغات پسته استان در مناطق کویری و خشک قرار دارند که علاوه بر ایجاد درآمد اقتصادی در بدترین شرایط اقلیمی، با اجرای نقش کویرزدایی و تثبیت شن‌های روان به طریق بیولوژی تأثیر بسزایی در تعدیل اقلیم مناطق شهری و روستایی حاشیه‌ای کویر دارد.»
بزرگ‌ترین باغات و تولیدکننده‌های پسته ایران در شهر‌های مختلف استان کرمان از جمله رفسنجان، سیرجان، زرند و برخی مناطق شهرستان کرمان از جمله زنگی آباد، اختیار آباد، کاظم آباد و چندین منطقه دیگر از جمله مناطقی از شهرستان بم قرار دارد.
استان کرمان در دهه‌های گذشته رتبه اول تولید پسته جهان را با بیش از ۲۸۰هزارتن پسته کسب کرد، اما به دلیل تغییر اقلیم، خشکسالی‌های پی‌در‌پی و شیوع انواع آفات طی سال‌های اخیر با کاهش قابل توجه کیفیت و کمیت این محصول با ارزش صادراتی روبه‌رو بوده، اما همچنان مهد پسته ایران و منطقه به شمار می‌رود.
احتمال سرمازدگی پسته‌ها
امسال برداشت پسته سبز کمی دیرتر از سال‌های گذشته شروع شده و به همین خاطر کارشناسان اعلام کرده‌اند سرعت عمل در برداشت‌ها می‌تواند از بروز خسارت به خاطر سرمای پاییز جلوگیری کند. در همین رابطه یکی از اعضای هیئت علمی پژوهشکده پسته و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان با اشاره به اینکه در اکثر مناطق پسته کاری کشور به دلیل نوسانات دمایی اواخر اسفند سال گذشته و اوایل فروردین سال جاری، تأخیر گل‌دهی و متعاقباً تأخیر تشکیل میوه پسته اتفاق افتاده است، می‌گوید: «تأخیر تشکیل میوه پسته باعث تأخیر شروع رشد مغز پسته در اوایل تیر ماه شده است.»
علی اسماعیل‌پور، با بیان اینکه تأخیر شروع رشد مغز پسته باعث مواجه شدن با گرمای زیاد (بالاتر از ۴۰درجه) و طولانی مدت (بیش از ۴۰روز در تیر و مرداد) گردیده که خود به خود باعث سقط‌جنین و افزایش درصد پوکی محصول پسته امسال شده، ادامه می‌دهد: «شدت گرمای روزانه بیش از حد باعث کاهش فتوسنتر و افزایش دمای شبانه بیشتر از حد نرمال باعث مصرف اندوخته غذایی، تأخیر تکمیل رشد مغز و ایجاد تأخیر در رسیدگی شده است که این تأخیر ۱۰ الی ۱۵ روزه نسبت به شرایط نرمال در هر منطقه می‌باشد.» وی تأکید می‌کند: «با توجه به تأخیر ایجاد شده و افزایش احتمال برخورد زمان برداشت محصول پسته با زمان وقوع سرما‌های زودرس پاییزه توصیه می‌شود پس از ایجاد شرایط مناسب شروع برداشت، با حداکثر تعداد نیرو برداشت محصول در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام و بلافاصله فرآوری شود تا امکان ایجاد خسارت سرمای زود رس پاییزه منتفی شود.»
به گفته این مسئول، تأخیر برداشت محصول پسته باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای و زرد رنگ در پوست میوه، افزایش آلودگی قارچی، کاهش بازار پسندی میوه و ایجاد ضعف عمومی درخت می‌شود. تابستان امسال، سومین سالی است که چاه‌های کشاورزی در استان کرمان برای آنچه که جلوگیری از قطع برق منازل مسکونی ذکر می‌کنند خاموش شدند. با توجه به تأثیرات این خاموشی بر محصول پسته سال‌های گذشته، از چند ماه قبل، دبیر خانه‌کشاورز استان کرمان به رسانه‌ها گفته بود که کشاورزان دیگر نمی‌توانند خاموشی چاه‌ها را تحمل کنند و از دولت خواست چاره‌ای دیگر بیندیشد. با وجود این، روال سابق تکرار شد.
اتفاقی که باعث شد، بسیاری از کشاورزان، باغداران و کارشناسان انجمن پسته بین ۴۰تا ۵۰درصد پوکی را گزارش می‌دهند، یعنی تنها ۶۰درصد محصول باقی‌مانده و امسال از آن سال‌هایی است که کشاورزان با بحران مواجه شده‌اند.
