جوان آنلاین: فاطمه‌نمازی دکترای شیعه‌شناسی دارد و دبیر انجمن علمی شیعه‌شناسی است. به اعتقاد وی، خانواده تجلی عطوفت، عشق و رحمتی است که بین دو نفر حاصل شده است و حصار محافظ زن و مرد از آسیب‌هاست. به گفته وی ازدواج اقتضای طبیعت انسان است و زوجیت در تمام موجودات عالم شامل حیوانات، گیاهان و حتی جمادات وجود دارد، لذا نمی‌توان آن را حذف کرد. به اعتقاد وی شناخت کامل خودمان نخستین گام برای شناخت همسر و انتخاب زوج است. متن گفت‌وگوی «جوان» با وی را در ادامه می‌خوانید.
همواره در بحث ازدواج احادیثی از پیامبر (ص) مطرح می‌شود، اما شاید کمتر ادله آن باز شود. سوال ما این است که با استناد به احادیث و آیات قرآنی به صورت خاص پیوند دو فرد با یکدیگر علیرغم سختی‌های موجود چگونه به آرامش و امنیت روانی افراد منتهی می‌شود؟
ازدواج اقتضای طبیعت انسان است و زوجیت در تمام موجودات عالم، حیوانات، گیاهان و حتی جمادات وجود دارد. از بدو پیدایش انسان بر روی کره زمین همواره زنان و مردان با تشکیل کانونی به نام خانواده عمری را در کنار یکدیگر گذرانیده‌اند. فرزندانی در دامان پرمهر خویش پرورانده‌اند. عناصر اصلی تشکیل دهنده خانواده یک مرد و یک زن است که مطابق آداب و رسوم اجتماعی خودشان با یکدیگر پیوند بسته‌اند و درپی آن فرزند یا فرزندانی آمده‌اند، انسان طبیعتاً در پی کمال و رشد است و هر آنچه موجب رشد و کمال می‌شود برمی‌گزیند، طبیعت انسان در وهله اول درپی رفع نیاز‌های غریزی و فطری است، رفع تشنگی، گرسنگی و نیاز‌های جنسی. درپی رفع این نیاز‌ها برخی امور به طور غریزی و ناخودآگاه و برخی امور با اراده او صورت می‌گیرد. نوزاد برای رفع گرسنگی به صورت غریزی سینه مادر را می‌مکد و به صورت غریزی گریه می‌کند و نیاز خود را اعلام می‌کند. انسان به صورت غریزی نفس می‌کشد تا نیاز بدن به اکسیژن را برآورده کند. گاهی نیز رفع برخی نیاز‌ها با اراده و اختیار است. کودک شش‌ساله به هنگام گرسنگی با اختیار و فهم خودش به سمت غذا می‌رود و غذا را انتخاب و خود را سیر می‌کند. ازدواج و تشکیل خانواده یک عمل اختیاری است که انسان برای رفع برخی نیاز‌ها مثل رسیدن به آرامش و کمال به سمت آن می‌رود، اگر کسی تشکیل خانواده را صرفاً برای رفع نیاز جنسی یا فرزندآوری بداند به خطا
رفته است.
اگر هدف ازدواج را صرفاً جهت رفع این نیاز‌ها بدانیم پس باید خانواده تابع این نیاز‌ها باشد، در ضمن نیازی نیست زن و مرد برای رفع نیاز جنسی با یکدیگر پیمان زناشویی ببندند، می‌توانند زندگی انفرادی و آزاد داشته باشند و فقط برای رفع این نیاز طبیعی با یکدیگر در ارتباط باشند. خانواده بر یک اصل و پایه مهم‌تری استوار است که باید به این اصل دقت کرد تا زن و مرد هنگام بستن عهد و پیمان دچار انحراف نشوند و تنها تکیه براین اصل باشد، اصلی که به واسطه آن هم نیاز‌جنسی و هم نیاز فرزندآوری و هم نیاز اجتماعی رفع می‌شود، اما این اصل چیست؟ برای یافتن این اصل باید بدانیم مفهوم خانواده چیست. خانواده یعنی حصار یا گارد محافظتی که زن و مرد را از خیلی آسیب‌ها در امان می‌دارد خانواده، تجلی عطوفت، عشق و رحمتی است که بین دو نفر حاصل شده و آن‌ها را به رشد می‌رساند. مثل یک گلدانی که ریشه را درون خود محافظت می‌کند تا ریشه از گزند آسیب‌ها در امان باشد. گلدان خالق ریشه یا گیاه نیست بلکه دانه درون گلدان حفظ و پرورش می‌شود. دقیقاً مثل عشق و محبت که بین دو نفر حاصل شده و در حفاظ خانواده قرار است پرورش یابد، نه اینکه خانواده زاده عشق باشد بلکه خانواده قرار است عشق و عطوفت بین دو نفر را پرورش داده و محافظت کند. گلدان با حفظ ریشه، برگ‌ها و گل‌های زیبا را به جامعه هدیه می‌دهد. خانواده فرزندانی سالم و زیبا به جامعه عرضه می‌کند. هرچه این گارد و گلدان قوی‌تر باشد ریشه در امان‌تر و به طبع گیاه سالم‌تر خواهد ماند. خداوند در آیه اول سوره نور می‌فرماید: «سُورَةٌ أَنْزَلْنا‌ها وَ فَرَضْناه وَ أَنْزَلْنا فی‌ها آیاتٍ بَیِّناتٍ» سوره‌ای که نازل و واجب کردیم و در آن نشانه‌هایی قرار دادیم. به نظر می‌آید کلمه «سوره» که به معنای حصار است و در ابتدای این آیه آمده استعاره از خانواده است، خانواده‌ای که برای شما نازل کردیم، واجب قرار دادیم و در آن نشانه‌هایی قرار داده شد. اما نشانه‌هایی که در این خانواده قرار داده شده کدام است؟ این نشانه‌ها را می‌توان در آیه «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً» پیدا کرد. در این آیه نشانه و علامت سه نوع خانواده را بیان می‌کند: «خانواده عادی» خانواده‌ای است که درحد أَزْوَاجًا و زوج شدن هستند که تنها توجه و هدفشان به ظواهر و لذات زودگذر است و تمام هم و غمشان بر همین ظاهر زندگی. «خانواده عالی» خانواده‌ای است که از حد ظواهر زندگی گذر کردند و هدفشان در این زندگی کسب آرامش و لِتَسْکُنُوا است. نوع سوم «خانواده متعالی» است که خداوند در انتهای آیه به آن اشاره کرده است. «بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً» خانواده‌ای که خداوند در آن مودت و رحمت قرار داده است. خداوند در این آیه خانواده را به عادی، عالی و متعالی نشانه‌گذاری کرده است. خانواده متعالی خانواده‌ای است که در آن حفاظ این قلعه به روی اغیار باز نمی‌شود. یک قلعه زمانی برای اهل آن امن است که اغیار وارد نشوند و مودت و رحمت بین اعضای خانواده جاری بوده و دارای بنای سالم‌باشد. فراموش نکنیم خانواده یک «اتم» و هسته رحمت است، چرا گفتیم اتم؟ زیرا اتم دارای دو جزء «الکترون» و «پروتون» می‌باشد، این دو جزء، در جذب و انجذاب یکدیگرند؛ با این تفاوت که «پروتون» هسته مرکزی است و «الکترون» دور این هسته و مرکز می‌چرخد و هرگز از حوزه جاذبه مرکزی خود خارج نمی‌شود و فاصله نمی‌گیرد. اگر هر کدام از این دو جزء کار خود را تعطیل کرده یا کم کاری کند «اتم» از هم می‌پاشد، آری زن و مرد دو جزء مکمل یکدیگر و سازنده اتم خانواده می‌باشند که مرد الکترون‌وار بر محور وجودی زن که در حکم پروتون است می‌چرخد و نباید از حوزه خویش خارج شود و زن نیز همیشه باید جاذبه وجودی خود را در کشش شوهر تقویت کند تا این اتم متلاشی نشود و این پیوند به صورت طلاق یا با ورود اغیار به قلب خودشان از بین نرود. در چنین خانواده‌ای همه احساس مسئولیت می‌کنند و همین حس مسئولیت، علاوه بر تعهد موجب رشد و تکامل اعضای آن می‌شود. با چنین تعریفی از خانواده جواب این سوال داده شده که سختی پیوند چگونه به آرامش و امنیت روانی
منتهی می‌شود؟
شاخص‌ترین الگو‌های دینی ما در موضوع ازدواج حضرت علی (ع) و فاطمه (س) هستند. ایشان چرا الگو شده‌اند؟
قرآن الگو‌های بسیاری را برای یک زندگی دینی و معنوی، از آدم تا خاتم تعریف کرده است. حتی در عصر کنونی نیز خانواده‌های موفقی هستند که می‌توانند به لحاظ سبک و سیاق الگو‌های خوبی باشند. زندگی پیامبران، زندگی مشترک بانوی دو عالم فاطمه‌زهرا (س) و حضرت علی (ع) بهترین الگو برای کسی است که بخواهد خانواده دینی، معنوی و زیبا داشته باشد. انسان در روند زندگی خود نیاز به یک الگو و نقشه کار دارد. الگوبرداری از روش کار و سرفصل‌های اصلی زندگی حضرت‌زهرا (س) می‌تواند بالاترین و ارزشمندترین خطی مش و الگو برای خانواده امروز باشد چند نمونه از این شاخصه‌ها را خلاصه‌وار می‌توان نام برد که عبارتند از: رضایت کامل علی (ع) و فاطمه (س) از یکدیگر، انفاق و کمک، تقسیم کار در منزل، پشتیبانی از همدیگر در کار‌های خیر، تحمل کمبودها، قرار‌دادن خانه به عنوان جایگاه رسالت، علی (ع) و فاطمه (س) مصداق آیه «مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیَانِ» بودند؛ تلاقی دریای نبوت و ولایت به واسطه بحر عصمت و طهارت. از آسمان ولایت باران رحمت در زمین عصمت و طهارت می‌بارد و مراد از لؤلؤ و مرجان امام حسن و امام حسین (ع) هستند که از آن مهد عصمت و طهارت به وجود می‌آیند. این دو دریای عمیق هیچ یک بر دیگری طغیان نمی‌کند و این است بهترین الگو برای یک خانواده و جوان امروز؛ خوشرویی، صبر تحمل وطغیان نکردن بر یکدیگر.
اگر قرار بر الگوسازی یا الگو‌گیری باشد، با در نظر گرفتن شرایط فعلی جامعه امروز ما چگونه می‌توانیم زندگی ائمه را یک الگوی موفق معرفی کنیم؟
جوان امروز در کشاکش حربه‌های دشمن و وسوسه‌های شیطان باید این هشدار قرآن را آویزه گوش داشته باشد «یا بَنی آدَمَ لا یَفتِنَنَّکُمُ الشَّیطانُ کَما أَخرَجَ أَبَوَیکُم مِنَ الجَنَّةِ» اینکه روزی شیطان به دلیل حسادت و دشمنی با آدم و حوا چه ابزاری برای برهم زدن زندگی آدم برمی‌دارد، اینکه توجه داشته باشد شیطان با حربه وعده آزادی «إِلَّا أَنْ تَکُونا مَلَکَیْنِ أَوْ تَکُونا مِنَ الْخالِدِینَ» بر آدم وارد می‌شود، اینکه آدم اگر به این شجر نزدیک نمی‌شد به آزادی و جاودانگی نمی‌رسید و به این شکل بعد از تغییر خوراک بهشتی به خوراک ممنوعه موجب عریانی آدم شد «یَنزِعُ عَنهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوآتِهِما» وقتی خوراک آدم تغییر کرد لباس‌ها و حریر‌های بهشتی از تنش جدا شده و برگ‌های درختان جایگزین شد. این داستان بهترین الگو برای شرایط کنونی امروز جامعه است مراقب باشیم شیطان‌های انسانی و رسانه‌ای، خوراک و سبک پوشاک‌مان را تغییر ندهند که تغییر سبک خوراک و پوشاک موجب بازشدن حصار خانواده می‌شود و بازشدن این حفاظ موجب ورود اغیار و پایان مودت و رحمت در چنین
زندگی است.
دقت در انتخاب همسر، از امور مسلم و انکار ناکردنی در آموزه‌های دینی است که در آن به انتخاب روشن و صحیح در همسرگزینی دعوت و سفارش شده است. چه سفارش‌هایی در این زمینه شده است؟
عشق و علاقه بین دو نفر باید واقعی و حقیقی باشد نه از سر شتاب‌زدگی و احساسات تا بتوان این عشق را پرورش داد و به ثمر رساند. در آموزه‌های دینی و بسیاری از کتب مربوطه ملاک‌ها و شرایطی برای انتخاب همسر و تشکیل خانواده آورده‌اند همچون: دینداری، اخلاق، اصالت خانوادگی، خوشبختی، صداقت، سلامت جسم و روح که با دقت و توجه به آن‌ها می‌توان انتخاب خوب و مناسبی داشت، ولی باید دقت کرد برای شناخت طرف مقابل اول باید خودمان را بشناسیم و ویژگی‌های قوت و ضعف خودمان را پیدا کنیم تا در انتخاب سرگردان و دچار شتاب‌زدگی نشویم. انتخاب باید با توجه به نیاز و سلیقه ما و از سر آگاهی باشد.
