جوان آنلاین: دولت اخیراً به دخل و خرج نانوایی‌های کشور دقیق شده است تا سرنوشت ۱۵۵هزار‌میلیارد تومان یارانه آرد نان را بالاخره شفاف کند. این شفاف‌سازی که اخیراً با قطع آرد یارانه‌ای تعدادی از نانوایان همراه شده، در روز‌های اخیر این صنف را به سرتیتر اخبار رسانه‌ها منتقل کرده است. برخی به دلیل تخلفاتی که در فروش نان داشته‌اند، سهمیه آرد یارانه‌ای‌شان قطع شده است، به عنوان مثال نانوایی که دو برابر آرد دریافتی، روی کارتخوان هوشمند تراکنش خرید نان ثبت کرده و به صورت مداوم این تقلب را تکرار می‌کند- تا کمک‌هزینه بیشتری دریافت کند- و به رغم هشدار‌های مداوم روی کارنامه (مبنی بر ثبت تراکنش غیرواقعی) عملکرد خود را بهبود نمی‌بخشد، طبیعتاً با کاهش تخصیص آرد مواجه شده است.
مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان کشور با تأکید بر اینکه قرار نیست نان مردم را محدود کنیم، می‌گوید: با اجرای طرح هوشمندسازی و تخصیص آرد مبتنی بر عملکرد دوره قبل، بیش از ۶۵درصد نانوایان کشور با افزایش تخصیص آرد روبه‌رو شده‌اند و دسترسی ۳۵درصد هم به دلیل انواع تخلفات، به آرد یارانه‌ای کاهش یافته است.
«اسیرمان کرده، صبح دیر می‌آید، ظهر پخت نمی‌کند، عصر می‌گوید آرد نیست، ولی دیروز معلوم شد هزار کیسه آرد را آزاد فروخته»، این را یک کرمانی درباره نانوایی محله‌شان می‌گوید. هزار کیسه یعنی ۴۰تن تقریباً ۱۰۰هزار سنگک. همه شهروندان ایرانی در زندگی روزمره‌شان با انواع تخلفات نانوایان روبه‌رو شده‌اند. اجبار مشتری به خرید نان کنجدی، فروش انواع کالا‌ها مانند عسل و زعفران و محاسبه هزینه آن با کارتخوان نانی نو، سوءاستفاده از حواس‌پرتی مشتری و محاسبه هزینه نان با دستگاه پوز بانکی، همگی تخلفاتی است که نانوایان برای دریافت آرد سهمیه‌ای بیشتر مرتکب می‌شوند و از آنجا که این صنف با قوت غالب مردم ارتباط دارند، تصور می‌کنند با تجمع و اعتراض به کاهش سهمیه آرد ماهانه‌شان می‌توانند حرف‌شان را بر کرسی بنشانند.
کارشناسان معتقدند دپوی ۵۵تن لواش غذای دام و فروش غیرمجاز ۱۰تن آرد در ماه‌های اخیر، نشان از انحراف جدی یارانه آرد دارد. به اعتقاد آنها واحد‌های دارای عملکرد واقعی نگرانی آنچنانی ندارند، زیرا تراکنش واقعی مربوط به خریداران معمولی که تعداد معقول نان می‌خرند، از خرید‌های فیک اغلب تعداد بسیار بالا، کاملاً قابل تشخیص هستند.
۲۰ ماه پیش (اردیبهشت ۱۴۰۱) با هوشمندسازی فروش نان، میزان تبدیل آرد به نان زیر ذره‌بین دولت رفت. ۱۰ماه پیش هم «دستگاهی پوزمانند» که جزو سامانه نانی‌نو است، وارد نانوایی‌ها شد تا سهمیه آرد را محاسبه و میزان پخت و فروش نان را رصد کند. قیمت یک کیسه آرد ۶۰۰هزار تومان است که دولت آن را به قیمت ۵۰هزار تومان به نانوا می‌فروشد. نانوا باید با ۴۰کیلوگرم آرد مثلاً «۲۲۰تافتون برای ۲۲نفر پخت کند» یا ۱۰۰بربری برای ۳۲مشتری بپزد، این را اتحادیه نانوایان سنتی اعلام کرده است.
هدف دولت منحرف‌نشدن یارانه آرد است
خبر‌های رسیده حاکی است پارسال دولت ۹۰هزار‌میلیارد تومان آرد یارانه‌ای به نانوا‌ها داد، اما معلوم نشد چند نان و با چه قیمتی فروختند. امسال هم ۱۵۵هزار‌میلیارد تومان یارانه آرد داده و پیش‌بینی یارانه سال بعد ۲۰۰هزار‌میلیارد تومان است. اصغر پابرجا، رئیس پیشین اتحادیه نانوایان سنگکی تهران می‌گوید: اگر از یک کیسه آرد به کمتر از ۴۰ نفر نان بفروشیم، می‌گویند الگوی پخت رعایت نشده فروش نامتعارف بوده و سهمیه را کم می‌کنند، اما محمد جلال، مشاور وزیر اقتصاد می‌گوید: محدودیتی نیست و در عوض تراکنش صحت‌سنجی می‌شود و فقط بابت تراکنش واقعی آرد می‌دهیم. مثلاً تراکنش در نیمه‌شب یا تراکنش پشت هم مکرر با یک کارت یا مبلغ نامتعارف غیرواقعی است. هر نفر معادل یک‌میلیون‌و۸۰۰هزار تومان یارانه آرد دارد، اما برخی نانوا‌ها همه آرد را به مردم نمی‌دهند.
چرا سهمیه آرد برخی نانوایان قطع شد؟
مدیر هوشمندسازی یارانه آرد و نان معتقد است کاهش دسترسی نانوایان به آرد یارانه‌ای صرفاً ناشی از عدم‌فروش نان به مردم و سوءاستفاده از آرد یارانه‌ای یا ثبت تراکنش‌های غیرواقعی و متقلبانه با انگیزه بهره‌مندی از یارانه بیشتر یا گرانفروشی نان رقم می‌خورد و محدودیتی در عرضه نان برای رفع نیاز خانواده‌ها برای هیچ یک از نانوایان کشور وجود ندارد.
هفته گذشته در خصوص محدودیت سهمیه آرد واحد‌های نانوایی اخباری منتشر شد. رئیس پیشین اتحادیه نانوایان سنگکی تهران اعلام کرد که از هر کیسه آرد با کیفیت ۱۱۰ تا ۱۱۵عدد نان سنگک به دست می‌آید و نانوا موظف شده است این مقدار نان را به ۴۰مشتری بفروشد که به هر نفر حداکثر سه نان می‌رسد. اگر هم نانوا بخواهد نان بیشتری بدهد، گفته می‌شود فروشش غیرمتعارف است و سهمیه آرد واحد نانوایی کم می‌شود. وی همچنین اعلام کرد شرکت نانی‌نو (ارائه‌دهنده دستگاه‌های هوشمند نانوایی) با این استدلال که نانوایان الگوی پخت نان را رعایت نکرده‌اند، سهمیه آرد آنها را به طور قابل‌توجهی کاهش داده است. این محدودیت از حدود ۱۰روز پیش اتفاق افتاده و در درازمدت می‌تواند به تعطیلی واحد‌های نانوایی بینجامد.
به گفته رئیس بازرسی اتحادیه نانوایان سنتی تهران، اخیراً سهمیه ۳۰۰واحد نانوایی در تهران صفر و سهمیه ۶۰۰واحد نانوایی روزانه یک تا دو کیسه شده است.
در همن زمینه محمد جلال، مدیرهوشمندسازی یارانه آرد و نان در گفتگو با ایسنا، با بیان اینکه بیش از ۲۰ماه از استقرار کارتخوان‌های هوشمند در نانوایی‌های کشور می‌گذرد، گفت: ۱۰ ماه است تراکنش‌های فروش نان نانوایان از سوی یک سامانه هوش مصنوعی پردازش می‌شود. مبلغ تراکنش، الگوی ثبت تراکنش، زمان تراکنش و فواصل زمانی تراکنش‌ها، تعداد و تنوع خریداران، عرف رفتار فروش نان در یک منطقه و ده‌ها مؤلفه دیگر در این سامانه روی بیش از ۵/۳ میلیارد تراکنش ماهانه متعلق به ۸۰هزار نانوایی در سراسر کشور پردازش و میزان اختصاص عادلانه آرد نانوایان تعیین می‌شود.
نان مردم را محدود نمی‌کنیم
محمد جلال، مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در گفتگو با واحد مرکزی خبر درباره اظهارات برخی فعالان در حوزه تولید نان مبنی بر کاهش سهمیه آرد از دو هفته گذشته اظهار داشت: در طرح هوشمندسازی یارانه آرد و‌نان هیچ گونه محدودیتی برای عرضه نان به عموم مردم ایجاد نشده است و روزانه حدود ۱۲میلیون تجربه خرید نان در کشور وجود دارد و فروش نان برای مصارف تجاری یا مصارف با حجم بالا هم بعد از ثبت‌نام اولیه و تأیید سامانه، از منوی مربوط روی کارتخوان هوشمند فروش نان انجام می‌شود و هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد.
وی با بیان اینکه کاهش دسترسی نانوایان به آرد یارانه‌ای صرفاً ناشی از عدم‌فروش نان یا ثبت تراکنش‌های غیرواقعی و متقلبانه با انگیزه بهره‌مندی از یارانه بیشتر است، ادامه داد: تاکنون بار‌ها و بار‌ها در جمع افرادی که خود را نماینده قشر شریف نانوایان معرفی کرده‌اند، خواسته‌ایم تراکنشی که فروش عادی و متعارف نان مردود شده یا کاهش آرد نانوایی را در پی داشته است، با شماره ملی نانوا اعلام کنید تا بررسی کنیم، اما متأسفانه عموماً از این امر امتناع شده و هیچ مصداقی که مؤید ادعای مذکور باشد مشاهده نشده است.
مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان کشور افزود: به عنوان مثال نانوایی که دو برابر آرد دریافتی، روی کارتخوان هوشمند تراکنش خرید نان ثبت کرده و به صورت مداوم این تقلب را تکرار می‌کند- تا کمک هزینه بیشتری دریافت کند- و به رغم هشدار‌های مداوم روی کارنامه (مبنی بر ثبت تراکنش غیرواقعی)، عملکرد خود را بهبود نمی‌دهد، طبیعتاً با کاهش تخصیص آرد مواجه شده است. آیا این کاهش تخصیص، به آن معناست که باید عرضه نان به مردم را محدود کند؟ پاسخ قطعاً منفی است.
جلال گفت: با اجرای طرح هوشمندسازی و تخصیص آرد مبتنی بر عملکرد دوره قبل، بیش از ۶۵درصد نانوایان کشور با افزایش تخصیص آرد روبه‌رو شده‌اند و دسترسی ۳۵درصد هم به دلیل انواع تخلفات، به آرد یارانه‌ای کاهش یافته است. مشاور وزیر اقتصاد افزود: اساساً دولت برای اینکه ناچار به سهمیه‌بندی نان نشود، طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان را اجرا کرد و هیچ اراده‌ای برای ایجاد محدودیت در سمت مردم ندارد. مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان کشور تأکید کرد: ویژگی بارز طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان این است که بدون آزادسازی قیمت نان یارانه‌ای و بدون سهمیه‌بندی نان یارانه‌ای، مجموعاً طی امسال و سال گذشته ۵/۱ میلیون تن جلوگیری از انحراف مصارف آرد یارانه‌ای را محقق کرده که معادل مصرف سالانه نان ۲۰میلیون نفر است.
وی با بیان اینکه در این طرح، سلیقه، خستگی و اشتباه انسانی جایگاهی ندارد، گفت: قاعده‌ها به واسطه موتور هوش مصنوعی سامانه، تراکنش عملکرد نانوایان را به طور مستمر تجمیع (ماهانه بیش از ۵/۳ میلیارد تراکنش) و با پردازش آنها، اختصاص آرد یارانه‌ای به واحد خبازی درستکار محقق و از اختصاص آرد به تراکنش‌های غیر واقعی و ساختگی جلوگیری می‌شود، در واقع طرح هوشمندسازی، یک الگوی فناورانه در عدالت توزیعی محسوب می‌شود.
