«فهم زمانه» به قلم یعقوب توکلی، به زندگی شهید‌دکتر حمید دیالمه پرداخته است. این کتاب برای اولین بار در سال ۱۴۰۲ به وسیله شرکت چاپ و نشر بین‌الملل منتشر شد. این اثر درباره زندگی و ایستادگی شهید دیالمه در برابر اندیشه‌های لیبرالی است. نویسنده کتاب فهم زمانه سعی کرده تا یک جوان دانشگاهی را از عمق جریان حق و باطل و شوق بی‌بدیل او برای احیای اندیشه‌های شیعی به خواننده معرفی کند.
دیالمه یک جوان دانشگاهی با عقاید شیعی خالص است که بدون گرایش به چپ و راست با طاغوت مبارزه و از اختلاط دین با هر ایسم دیگری جلوگیری می‌کند. شهید دیالمه، بر اساس آنچه در کتاب فهم زمانه ذکر شده کتاب‌خوان قهاری بود و همین سبب شد تا بر مکاتب مختلف تسلط داشته باشد.
خط قرمز شهید دیالمه، مکتب اهل‌بیت (ع) بود و عقلانیت را در بستر فهم دین به کار می‌گرفت. آمادگی فکری و عملی برای معرفت فزاینده، گفتگو و مناظره با نمایندگان اقشار مختلف و باور به اینکه گفتگو روش بسیار مفیدی برای انتشار پیام‌های مکتب اهل‌بیت (ع) است، در کنار هنر خوب شنیدن و تمیز‌دادن فرد منحرف از تفکر انحرافی و در نتیجه احترام به او ضمن نقد اعتقاداتش، او را به الگویی دینی برای کرسی‌های آزاداندیشی تبدیل کرد.
نویسنده زمان‌زیادی را صرف گفتگو با خانواده و دوستان نزدیک شهید دیالمه کرده و سپس با قلمی روان، داستان زندگی جوانی را که به‌حق یکی از سرمایه‌های انقلاب اسلامی است، روایت کرده است. کتاب فهم زمانه، به بررسی جنبه‌های مختلفی از زندگی شهید دیالمه می‌پردازد، اما عمده تمرکزش بر مبارزات او قبل از انقلاب است. این مبارزات نگاه نسبتاً تازه‌ای در مورد فضای دانشگاهی قبل از انقلاب در یکی از شهر‌های مهم ایران، یعنی مشهد، می‌دهد که تا پیش از این ناشناخته بود.
نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب می‌نویسد: «نوشتن از مردی که به‌رغم جوانی‌اش زیاد می‌دانست و برای دانستن‌های گسترده‌اش تلاشی مضاعف می‌کرد. مردی که در جوانی به احیای اندیشه‌ها و باور‌ها و سنت‌های فراموش شده می‌اندیشید و به آن‌ها باور داشت و به خاطرشان مبارزه می‌کرد. مرد جوانی که به‌درستی آگاه بود که این تلاش مجاهدانه و تبیین فداکارانه لاجرم به شهادت منجر خواهد شد، کار ساده‌ای نیست.»
عبدالحمید دیالَمه (۱۳۳۳ش- ۱۳۶۰ش) از مبارزان پیش از انقلاب اسلامی ایران و نماینده مجلس شورای اسلامی در شهر مشهد بود. وی فارغ التحصیل رشته داروسازی بود و پیش از انقلاب در جلسات سخنرانی اساتید حوزوی حضور پیدا می‌کرد. او با هدف احیای تفکر شیعی و عمق بخشیدن به مبانی اعتقادی و سیاسی جوانان، «مجمع احیای تفکرات شیعی» را تأسیس و جلسات سخنرانی برپا می‌کرد و با اندیشه‌های گروه‌های انحرافی همچون فرقان، منافقین، فدائیان خلق و حزب توده به مبارزه برمی‌خاست. از وی حدود ۴۰۰ساعت سخنرانی باقی مانده که برخی از آن‌ها در قالب کتاب منتشر شده است. دیالمه اندیشه‌های سید‌ابوالحسن بنی‌صدر، را مخالف ولایت فقیه می‌دانست و با ریاست‌جمهوری او مخالف بود. عبدالحمید در ۷تیر سال ۱۳۶۰ش در حادثه تروریستی انفجار بمب در دفتر حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسید و در حرم حضرت معصومه (س) دفن شد.
