جوان آنلاین: یکی از مهم‌ترین رویکرد‌ها برای تحقق مشارکت مردم در توسعه اقتصادی یک کشور، مشارکت‌دادن مالیات‌دهندگان در فرآیند تخصیص مالیات است. این رویکرد نوآورانه به مالیات‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا در نحوه خرج مالیات‌های خود نظر مستقیم داشته باشند و اطمینان حاصل شود که درآمد تولید شده به طور مؤثر در توسعه پروژه‌های زیربنایی کشور استفاده می‌شود. در اصل، مالیات‌دهندگان تخصیص مالیات خود را در بخش‌های زیرساختی مختلف تعیین و احساس مالکیت و مسئولیت را تقویت می‌کنند. عملاً با تکیه بر شیوه جدید در مشارکت مردم در تخصیص مالیات، حکمرانی مردم در نظام مالیاتی محقق خواهد شد و به این ترتیب با مشارکت بیشتر مردم در مالیات اولا مؤدیان مالیاتی ثمره و نتیجه مستقیم مالیات خود در توسعه کشور را خواهند دید و از طرف دیگر تمایل مردم به پرداخت مالیات بیشتر خواهد شد و شاهد کاهش فرار مالیاتی و ایجاد اشتیاق در مردم برای پرداخت مالیات خواهیم شد و این رویکرد یکی از مهم‌ترین رویکرد‌ها در جهت اصلاح نظام مالیاتی، تحقق مشارکت مردم در توسعه اقتصادی کشور ذیل نظام مالیاتی کشور است.
مشارکت مؤدیان مالیاتی در فرآیند تخصیص مالیات نیز منجر به تخصیص کارآمدتر منابع خواهد شد. مالیات‌دهندگان می‌توانند مناطقی را که به بیشترین توجه نیاز دارند، شناسایی کرده و مالیات خود را بر این اساس تخصیص دهند. علاوه بر این، این رویکرد باعث ارتقای شفافیت و پاسخگویی در سیستم مالیاتی خواهد شد، زیرا مالیات‌دهندگان قادر خواهند بود بر نحوه خرج مالیات خود نظارت کنند.
این رویکرد باعث می‌شود مالیات‌دهندگان می‌توانند تأثیر مستقیم مالیات‌های خود را بر توسعه کشور ببینند. آن‌ها می‌توانند شاهد نتایج ملموس مشارکت خود باشند که منجر به افزایش رضایت و احساس موفقیت بیشتر می‌شود که این به نوبه خود باعث ایجاد حس غرور و انگیزه در بین مالیات‌دهندگان می‌شود و آن‌ها را تشویق می‌کند که مالیات خود را با میل پرداخت کنند. علاوه بر این، این رویکرد به کاهش فرار مالیاتی کمک خواهد کرد، زیرا مردم زمانی که در نحوه استفاده از مالیات خود نظر دارند، تمایل بیشتری به مشارکت در سیستم خواهند داشت.
مشارکت دادن مالیات‌دهندگان در فرآیند تخصیص مالیات به ایجاد اعتماد بین دولت و شهروندان کمک می‌کند. زمانی که مالیات‌دهندگان در مورد نحوه خرج کردن مالیات خود نظر مستقیم دارند، به احتمال زیاد به دولت برای استفاده مؤثر از کمک‌های‌شان اعتماد خواهند کرد که این امر منجر به ایجاد روابط هماهنگ‌تر بین دولت و مردم و تقویت حس همکاری و همکاری خواهد شد. مزیت مهم دیگر این رویکرد این است که مشارکت مدنی و شهروندی فعال را ترویج می‌کند. زمانی که مالیات‌دهندگان در فرآیند تخصیص مالیات مشارکت دارند به احتمال زیاد به توسعه اقتصادی کشور و اداره کشور علاقه‌مند می‌شوند که این امر منجر به شهروندانی آگاه‌تر و متعهدتر خواهد شد که برای پیشرفت و شکوفایی کشور ضروری است.
برای اطمینان از اجرای موفقیت‌آمیز این رویکرد، ایجاد یک سیستم شفاف و کارآمد برای جمع‌آوری و تخصیص مالیات ضروری است. این را می‌توان از طریق استفاده از فناوری مانند سکو‌های برخط و برنامه‌های تلفن همراه به دست آورد که مالیات‌دهندگان را قادر می‌سازد تا به راحتی بر تخصیص مالیات خود نظارت کرده و بر آن تأثیر بگذارند. علاوه بر این، دولت باید به‌روزرسانی‌ها و گزارش‌های پیشرفت را به‌طور منظم به مالیات‌دهندگان ارائه دهد و اطمینان حاصل کند که آن‌ها در مورد نحوه استفاده از مالیات‌های‌شان مطلع هستند. مشارکت مؤدیان مالیاتی در فرآیند تخصیص مالیات، گامی تعیین‌کننده در جهت تحقق مشارکت مردم در توسعه اقتصادی کشور است. این رویکرد باعث ترویج شفافیت، پاسخگویی و کارایی در سیستم مالیاتی می‌شود و در عین حال حس مالکیت و مسئولیت را در بین مالیات‌دهندگان تقویت می‌کند. با توانمند ساختن مالیات‌دهندگان برای اظهار نظر مستقیم در نحوه خرج مالیات‌های‌شان دولت می‌تواند اعتماد ایجاد کند، مشارکت مدنی را ارتقا دهد و اطمینان حاصل کند که از منابع کشور به بهترین شکل استفاده می‌شود. به این ترتیب، این رویکرد باید اتخاذ و اجرا شود تا به جامعه‌ای عادلانه‌تر و مرفه‌تر دست یابیم.
از همین رو یکی از مهم‌ترین رویکرد‌های تحقق مشارکت مردم در توسعه اقتصادی کشور و حکمرانی مردم بر نظام مالیاتی کشور، مسئله دخالت مؤدیان مالیات‌پرداز در فرآیند تخصیص مالیات یا مصرف منابع مالیاتی است که در خدمت آن‌ها و برای توسعه پروژه‌های زیرساختی کشور انجام خواهد پذیرفت و از همین رو نیز از این پس مؤدیان مالیاتی مشمول تبصره ماده ۱۰۰، نحوه و محل هزینه‌کرد مالیات خود در بخش‌های مختلف زیرساختی کشور را تعیین خواهند کرد و به این ترتیب مشارکت مستقیم در فرآیند تخصیص مالیات خواهند داشت.
کاهش فرار مالیاتی با تعیین محل هزینه‌کرد درآمدهای مالیاتی
ولی‌اله بیاتی، نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به این موضوع که مالیات یکی از راه‌های تأمین منابع مالی مورد نیاز برای اداره کشور است به «جوان» می‌گوید: در بودجه نیز بعد از درآمدهای نفتی به مالیات توجه شده است. درآمدهای نفتی مشکلات فراوانی دارند، اما مالیات از جمله منابع درآمدی پایدار و امن برای کشور‌ها به شمار می‌رود. مالیات از یک طرف به عنوان یک منبع درآمدی برای دولت مطرح است و از طرف دیگر می‌توانیم از آن به عنوان یک ابزار در راستای سیاست‌گذاری‌های صحیح بهره ببریم.
وی می‌افزاید: متأسفانه فرار مالیاتی بالایی را در کشور شاهد هستیم. افراد به انحای مختلف تلاش می‌کنند از دادن مالیات طفره بروند. به عبارت دیگر، فرهنگ مالیات‌دهی در کشور وجود ندارد. دولت سیزدهم اقدامات خوبی در راستای بهبود فضای مالیات‌ستانی در کشور انجام داد. بر اثر این اقدامات با فرار مالیاتی مقابله شد و درآمدهای مالیاتی دولت افزایش یافت. هنوز فرار مالیاتی در کشور به صورت کامل از بین نرفته است و باید روند‌های اصلاحی در این زمینه در دستور کار باشد.
بیاتی تصریح می‌کند: دولت چهاردهم باید قوانینی که در مجلس در حوزه مالیات مصوب شده است، اجرا کند. مالیات بر خانه‌های لوکس و دریافت مالیات حقه از تمامی اصناف و مشاغل باید در دستور کار باشد. مصوبه هیئت وزیران در این زمینه که مالیات‌دهندگان بتوانند محل هزینه‌کرد مالیات پرداختی خود را در چارچوب تبصره ماده ۱۰۰ تعیین کنند، در راستای تشویق مالیات‌دهندگان است. این مصوبه می‌تواند در جهت ایجاد انگیزه برای مالیات‌دهندگان مؤثر باشد و به ارتقای فرهنگ مالیاتی کشور کمک کند.
وی می‌گوید: مؤدیان یک‌سری علایق و اولویت‌ها دارند. براساس مصوبه هیئت‌وزیران این امکان فراهم شده است که مالیات‌دهندگان مالیات پرداختی‌شان را به سمت پروژه یا استان خاصی سوق دهند. این امر به معنی مشارکت آنان در نحوه هزینه‌کرد مالیات‌هاست. اجرای مصوبه هیئت‌وزیران نیازمند هماهنگی از سوی دستگاه‌های دولتی است. در این زمینه، یک‌سری اولویت‌های سرمایه‌گذاری مشخص می‌شود و مالیات‌دهندگان از بین این گزینه‌ها انتخاب می‌کنند که مالیات پرداختی‌شان کجا هزینه شود.
نماینده مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: این مصوبه می‌تواند به عنوان یک انگیزه و مشوق برای مالیات‌دهی عمل کند و جلوی فرار مالیاتی را تا اندازه‌ای بگیرد. با توجه به اینکه در ابتدای راه اصلاح نظام مالیاتی کشور هستیم، اعمال چنین طرح‌هایی، مشارکت دادن مالیات‌دهندگان در مشخص کردن محل هزینه‌کرد درآمدهای مالیاتی و تبیین مصارف مالیاتی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بیاتی می‌گوید: این یک امر بدیهی است که وقتی در مورد مسائل مختلف روشنگری داشته باشیم، مردم استقبال بیشتری از طرح‌ها می‌کنند. به طور مثال، اینکه مردم بدانند درآمدهای مالیاتی در چه زمینه‌هایی هزینه شده است و پیشرفت پروژه‌ها را ببینند، پرداخت مالیات از سوی آن‌ها مؤثر است و به ارتقای فرهنگ مالیات‌دهی کشور کمک می‌کند. هر چقدر دولت اطلاع‌رسانی بیشتری در مورد محل هزینه‌کرد درآمدهای مالیاتی داشته باشد، به نفع کشور است. شهروندان معمولاً نسبت به سردرگمی و بی‌اطلاعی احساس خوبی ندارند. آن‌ها تمایل دارند بدانند مبالغ پرداختی‌شان در کجا هزینه می‌شود.
به کار انداختن درآمدهای مالیاتی به انتخاب مؤدیان در امور زیربنایی و توسعه‌ای
نادرقلی ابراهیمی، نماینده مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به این موضوع که یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت سیزدهم در حوزه مالیاتی سوق دادن درآمدهای حاصل از این حوزه به سمت کار‌های عمرانی، زیرساختی و توسعه‌ای بود به «جوان» می‌گوید: در قانون جهش تولید دانش‌بنیان این پیش‌بینی صورت گرفت که مالیات‌دهندگان مالیات پرداختی خود را در زمینه تحقیق و توسعه به کار بگیرند. در نظر گرفتن اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه برای صنایع اقدام مهمی بود که پیش‌بینی‌های قانونی برای آن صورت گرفت. شرکت‌هایی که می‌توانستند در حوزه محیط‌زیست اقدامات زیربنایی انجام دهند نیز از اعتبار مالیاتی بهره‌مند شدند.
وی می‌افزاید: طی دولت سیزدهم، در حوزه‌های مختلف هدفمندی و هدایت درآمدهای مالیاتی به بخش‌های توسعه‌ای در دستور کار بود. سیاست‌ها به سمتی بود که رضایتمندی مؤدی مالیاتی لحاظ شود. این کار بزرگی بود که در دولت سیزدهم با ریاست شهید رئیسی انجام شد. بر این اساس، خط سیر جدیدی در بودجه‌های سنواتی و برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شد که مالیات‌دهندگان مشمول تبصره ۱۰۰ بتوانند محل هزینه‌کرد مالیات پرداختی‌شان را مشخص کنند.
ابراهیمی تصریح می‌کند: مصوبه اخیر هیئت‌وزیران درخصوص مشارکت مالیات‌دهندگان در زمینه انتخاب محل هزینه‌کرد مالیات پرداختی‌شان به عنوان ابزاری برای ایجاد انگیزه در مالیات‌دهندگان عمل خواهد کرد و درآمدهای مالیاتی را بیش از پیش به سمت پروژه‌های توسعه‌ای و عمرانی سوق می‌دهد.
وی می‌افزاید: در کشور‌های مختلف از درآمدهای مالیاتی برای تأمین بودجه سنواتی کشور استفاده می‌شود. به ویژه کشور‌هایی که از منابع هیدروکربنی بی‌بهره هستند از مالیات برای اداره کشور بهره می‌برند. مالیات یکی از مهم‌ترین منابع پایدار درآمدی دولت محسوب می‌شود. بر همین اساس، هر ایرانی که از امکانات کشور استفاده می‌کند و سودی به دست می‌آورد، باید متناسب با درآمدش مالیات بپردازد. عدالت مالیاتی مقوله بسیار مهمی است که در دولت سیزدهم در دستور کار بود و نیاز است در روند‌های آتی نیز به آن توجه داشته باشیم. تمام تلاش دولت باید در این راستا باشد که از افراد متناسب با درآمدشان مالیات اخذ شود. در همین راستا، کم‌درآمد‌ها از پرداخت مالیات معاف شده‌اند و مؤدیان بزرگ و پردرآمد هدف مالیات‌ستانی قرار دارند.
نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح می‌کند: مالیات کارکرد‌های متفاوتی دارد. زمانی که دریافت مالیات حقه از همگان در دستور کار قرار دارد و این درآمدهای مالیاتی در حوزه‌های مختلف اعم از بهداشت و درمان، حمل‌و‌نقل، آموزش‌و‌پرورش و... به منظور افزایش و بهبود ارائه خدمات به مردم به جریان انداخته می‌شود، در واقع بازتوزیع ثروت در کشور صورت می‌گیرد که در راستای افزایش عدالت اجتماعی است.
ابراهیمی خاطرنشان می‌کند: تخصیص ۴ درصد از مالیات بر ارزش‌افزوده به شهرداری‌ها و یک درصد از آن به بخش بهداشت و درمان به این معناست که درآمدهای مالیاتی برای امور زیربنایی و توسعه‌ای به کار گرفته شده است. این روند‌ها در نهایت به نفع جامعه و مردم است و منافع کشور را تضمین می‌کند. درآمدهای مالیاتی که در حوزه بهداشت و درمان به کار گرفته شد به پشتوانه این درآمدها، تعداد زیادی از پروژه‌های نیمه‌تمام بهداشتی و درمانی طی ماه‌های گذشته به اتمام رسید. به طور کلی یکی از مهم‌ترین کارکرد‌های مالیات این است که در بخش‌های زیرساختی به کار گرفته می‌شود و در نهایت به افزایش سطح رفاه و آسایش شهروندان منجر می‌شود.
