جوان آنلاین: ۲۲ سال پیش که این حرفه را شروع کردم، به سخنی می‌توانستیم در سایت باستان‌شناسی کار کنیم. این حرفه به شدت ارتباط سختی با رسانه برقرار می‌کرد. اینکه امروز چنین جلساتی برگزار می‌شود، نشان می‌دهد اعتماد میان حوزه باستان‌شناسی و رسانه‌ها برقرار شده‌است که اتفاق بسیار بزرگی به شمار می‌آید.
پژمان مظاهری‌پور، کارگردان مستند «معمای تخت جمشید» در نشست نخستین برنامه «فیلمواره چشم هفتم در میراث» که از سوی موزه سینما با همکاری شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) انجام شد، عنوان کرد: با توجه به اقبالی که نسبت به فیلم‌های مستند با موضوع میراث فرهنگی به وجود آمده ممکن است در آینده نهاد‌های گوناگون، بخشی از هزینه‌ها را برعهده بگیرند و در این خصوص جای امیدواری وجود دارد. مظاهری‌پور پس از نمایش مستند معمای تخت جمشید توضیح داد: فیلمی که مشاهده کردید از مجموعه ایران باستان است، که سال ۱۳۹۶ تولید آن آغاز شد و تا سال ۱۴۰۰ مراحل تحقیق و تدوین آن به طول انجامید. کار پژوهشی این اثر زیر نظر دکتر رزمجو انجام شد. فیلم نخست از این مجموعه در ارتباط با شروع کاوش‌ها و تا جنگ جهانی دوم را دربرمی‌گیرد. فیلم دوم نیز درباره کاوش در تخت جمشید است که مربوط به اهمیت زنده یاد علی سامی، نخستین باستان‌شناس ایرانی است که در بنیاد تخت جمشید شروع به کاوش کرد.
او ادامه داد: در این فیلم همچنین به فعالیت‌های مرمت و حفاظت ایتالیایی‌ها پرداخته شده‌است که همین امر به شناسایی نقش‌هایی همچون «بارعام خشایار شاه» منجر شده‌است که امروزه در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود. پایان فیلم دوم، مصادف با سال ۱۳۵۷ است و فیلم سوم، درباره مجموعه مطالعاتی است که شاهرخ رزمجو درباره برخی سازه‌های تخت جمشید، از جمله «کاخ تچر»، «کاخ زنان» و «کاخ سه دروازه» انجام داده‌است و همچنین به تحلیل و بررسی نقش بارعام در ضلع شرقی کاخ آپادانا تخت‌جمشید می‌پردازد.
مظاهری‌پور درباره دشواری‌های ساخت فیلم مستند درباره مجموعه تخت جمشید و چالش‌های پیش روی خود گفت: در ارتباط با کاربری بنا‌های تخت جمشید تا کنون فیلم‌های متعددی ساخته شده‌است؛ آثاری که به توضیح دوره هخامنشی مخصوصاً دوره داریوش می‌پردازند و نحوه زیست آن دوره را بیان می‌کنند، اما کمتر پیش آمده که همکاران ما درباره تحلیل تاریخ باستان‌شناسی فیلمی بسازند. زمانی که من در حال ساخت این فیلم بودم، همزمان «ارد عطارپور» هم در حال ساخت فیلمی درباره لوحه‌های بخش شمالی این مجموعه بود و فیلمبرداری‌ها به صورت همزمان پیش رفت که اثر بی‌نظیری را ارائه کرده‌است. او بیان کرد: من معتقدم تخت‌جمشید هنوز هم اسراری ناشناخته دارد که فاش نشده و جای کار بسیاری برای محققان و فیلمسازان دارد.
این مستندساز درباره تجربه شخصی خود در تولید این فیلم گفت: «معمای تخت جمشید» اثری بود که با فکر تولید شد و حدود یک سال نگارش کار به طول انجامید. متن‌های فراوانی درباره تخت‌جمشید وجود دارد و تاکنون مطالعات زیادی روی آن صورت گرفته‌است. هنگام فیلمبرداری دقیقاً می‌دانستیم که چه چیز می‌خواهیم. بخشی که بیش از همه به طول انجامید، تدوین بود که علت آن، به وجود جزئیات ناشی از تحقیقات مفصل ما باز می‌گشت.
مظاهری‌پور افزود: دسترسی به مستندات تصویری بسیار سخت بود و ما از مراجع مختلف به آن‌ها دسترسی پیدا کردیم. برنامه پارس در قاب تصویر، در سال ۲۰۰۵ در کشور آلمان برگزار شد. آلمان‌ها به اثری آرشیوی در موزه فیلم مسکو در روسیه دست پیدا کرده‌بودند و من نسخه‌ای از آن را یافتم و این اثر تاکنون در فیلم‌های مختلفی استفاده شده‌است.
او ادامه داد: همچنین آرشیو پتک، اولین فیلمی است که قبل از کاوش‌ها و در سال ۱۳۱۰ گرفته شده‌است. این‌ها منابعی هستند که وجود دارند، اما دسترسی به آن‌ها بسیار دشوار است. مظاهری‌پور درباره حساسیت‌های موجود درباره فیلمبرداری از مکان‌های تاریخی نیز گفت: فیلمبرداری در سایت‌ها و محوطه‌های تاریخی دشواری‌های فراوانی به دنبال دارد. در حالی که بسیاری از مردم به‌راحتی وارد این مکان‌ها شده و روی آثار باستانی یادگاری می‌نویسند. کار کردن در این فضا‌ها به آگاهی از مسائل باستان‌شناسی، تاریخ و مرمت نیاز دارد که در نتیجه باعث می‌شود بتوانیم مسائل فنی را به درستی در اثر خود به کار بگیریم.
