بعد از بحرانی‌شدن حوزه دارو و رشد کمبود‌های دارویی حالا نوبت به تجهیزات پزشکی رسیده‌است تا با چالش گرانی و کمبود مواجه شود. ماجرا بر سر تعرفه واردات و اختصاص ارز و مسائلی از این قبیل است و جدای از مدیریت وزارت بهداشت، بخشی از ماجرا هم به عملکرد بانک‌ها و سازمان برنامه و بودجه باز می‌گردد. از همه جالب‌تر اینکه همان دارو و تجهیزاتی که در داروخانه و بیمارستان به سختی گیر می‌آید، پشت در‌های گمرک رسوب کرده‌است، اما شرکت‌های وارد‌کننده منتظر کاهش تعرفه واردات گمرکی از ۴ درصد به یک درصد هستند و برای واردات این کالا‌ها اقدامی نمی‌کنند. بر این اساس حالا حدود ۳۶۰ تن تجهیزات پزشکی به ارزش ۴۱۱ میلیون دلار در گمرک خاک می‌خورد؛ تجهیزاتی که معطل ابلاغ چهار به یک حقوق گمرکی است.
آمار‌های متفاوتی از کمبود‌های دارویی از سوی اشخاص مختلف اعلام می‌شود. علی بابایی کارنامه، نماینده مجلس در خصوص گزارش کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، از کمبود بیش از ۲۰۰قلم دارو در کشور خبر می‌دهد، اما سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌گوید: «برای حوزه تأمین دارو، ۱۳۳ قلم دارو را در بحران می‌بینیم.» خلاصه اینکه کمبود‌های دارویی در کشور سه رقمی‌شده و اگر مدیریت نشود، ممکن است مانند پاییز و زمستان سال گذشته دچار بحران شویم. از همه مهم‌تر اینکه بحران دارویی دامن تجهیزات پزشکی را هم گرفته‌است و گرانی و کمبود‌ها در این حوزه نیز دیده می‌شود. نکته قابل‌تأمل اینجاست که دارو و تجهیزات پزشکی وارد شده‌است، اما در حال حاضر در گمرک خاک می‌خورد!
۳۶۰ تن تجهیزات پزشکی چشم انتظار ترخیص
«نزدیک به ۳۶۰ تن تجهیزات پزشکی به ارزش ۴۱۱ میلیون دلار در گمرک معطل ابلاغ چهار به یک حقوق گمرکی است.» این را سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌گوید. وی می‌افزاید: «یکی از دغدغه‌های مجلس شورای اسلامی بحث تأمین دارو و تجهیزات پزشکی بود. در دو جا ما برای دولت تکلیف ایجاد کردیم در جای اول برای اینکه حذف ارز ترجیحی را داشتیم، دولت را مکلف کردیم که ما‌به‌التفاوت آن را به بیمه‌ها پرداخت کند.» ماجرای رسوب در گمرک فقط مختص تجهیزات پزشکی نیست و در حوزه دارو هم با همین چالش مواجهیم.
«اکنون دارو به حد کافی و بیش از نیاز در پشت گمرک دپو شده و به دست مردم نرسیده‌است»؛ این جمله‌ای است که محمد‌باقر قالیباف، رئیس مجلس در جلسه علنی مجلس گفته‌است. از نگاه وی این واقعاً سزاوار نیست و حتماً دوستان ما در وزارت صمت وظایفی دارند و باید بحث مربوط به نرخ گمرک و سود بازرگانی را وزارتخانه‌هایی همچون صمت و اقتصاد و دستگاه‌های دیگر به گمرک ابلاغ کنند تا گمرک بتواند این کار را انجام دهد البته مسئولیت پیگیری با وزارت بهداشت است و مجلس هم حتماً کمک خواهد کرد که این کار انجام شود.
ضعف مدیریت عامل کمبود‌ها
قالیباف با تأکید بر اینکه راهبری و سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مربوط به دارو با وزارت بهداشت و درمان است، معتقد است: «وقتی دقیقاً می‌دانیم کی و کجا به چه دارویی نیاز داریم، هیچ کمبودی در دارو پذیرفته نیست.»
رئیس مجلس تأکید می‌کند: «ما حداقل طی این ۴۰، ۵۰ سال گذشته داده‌هایی داریم که برای برنامه‌ریزی در حوزه دارو و مصرف دارو با توجه به جغرافیا و میزان مصرف آن در هفته و در روز از قبل قابل‌پیش‌بینی است، بنابراین یک موقع داده‌ای وجود ندارد، می‌گوییم نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم، اما در شرایط کنونی می‌توانیم مصرف روزانه کشور را با توجه به وضعیت جغرافیایی و جمعیت پیش‌بینی کنیم، بنابراین پذیرفته نیست که بگوییم فلان دارو کم شد و اگر مشکلی پیش می‌آید به سیستم مدیریتی مربوط می‌شود.»
۶۰ میلیارد تومان یارانه دارو کجاست؟
نکته مهم دیگر در این بین گم‌شدن ۶۰ میلیارد تومان از یارانه داروست! موضوعی که علیرضا سلیمی، نماینده مجلس درباره آن اینگونه توضیح می‌دهد: «طبق گزارش کمیسیون بهداشت، برخی از وجوهی که محقق‌الوصول بوده، محقق نشده‌است. ۷۳ هزار میلیارد از درآمد یارانه‌ها قرار بوده به وزارت بهداشت تعلق گیرد که از این رقم سال گذشته فقط ۱۳ هزار میلیارد تومان تخصیص پیدا کرده‌است. سؤال اصلی این است که ۶۰ میلیارد دیگر که خلاف مصوبه مجلس هزینه‌شده و با اصل ۵۲ و ۵۳ قانون اساسی مغایرت دارد، کجا هزینه شده‌است؟»
حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت هم در این‌باره می‌گوید: «باید تأمین و تخصیص به موقع منابع لازم را برای تأمین دارو و تجهیزات پزشکی داشته‌باشیم، کاهش زمان تخصیص ارز توسط بانک مرکزی و انتقال آن توسط کارگزار که لازم به ذکر است در سال جاری از یک میلیارد و ۶۱ میلیون دلار ارز تخصیصی فقط ۶۰ میلیون دلار آن منجر به صدور حواله شده‌است و به معنای آن است که کمتر از ۱۰ درصد تخصیص پیدا کرده‌است که رئیس سازمان غذا و دارو از طریق رئیس بانک مرکزی باید پیگیر این موضوع باشد که چطور می‌شود تخصیص‌های دیگر انجام شود.»
به گفته وی مطالبات مراکز درمانی و شرکت‌های پخش نزدیک به ۴۰ هزار میلیارد تومان است و هنوز پرداخت نشده است مراجع به تأمین به موقع منابع مالی طرح دارویار توسط سازمان برنامه و بودجه هم لازم به ذکر است از ۷۳ همت مصوب سال گذشته فقط ۴/۱۳ همت پرداخت شده‌است و در سال جاری از ۶۹ همت مصوب تاکنون مبلغی حدود ۵ همت پرداخت شده‌است، در حالی که باید نزدیک به ۱۷ همت پرداخت می‌شد.
شهریاری ادامه می‌دهد: «تأمین نقدینگی مورد نیاز شرکت‌ها، اعطای تسهیلات توسط بانک‌ها مقرر بود نزدیک به ۳۰ همت پرداخت شود که بانک مرکزی می‌گوید ابلاغ کردیم ولی هنوز شرکت‌های دارویی از این موضوع بهره‌مند نشده‌اند.»
اختصاص ۵/۱ میلیارد دلار ارز ترجیحی به دارو و تجهیزات پزشکی
بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت به عنوان متولی و مسئول مدیریت دارو و تجهیزات پزشکی در کشور از تشکیل قرارگاهی برای مدیریت این بازار خبر می‌دهد. وی در این‌باره توضیح می‌دهد: «قرارگاه دارو و تجهیزات پزشکی در وزارت بهداشت تشکیل شده که در این قرارگاه، همه عوامل مؤثر در تهیه دارو و تجهیزات، حضور پیدا می‌کنند و توافقاتی صورت می‌گیرد که همه ملزم به اجرای آن‌ها هستند.» به گفته وی ۵/۱ میلیارد دلار ارز ترجیحی به دارو و تجهیزات پزشکی در سال جاری اختصاص یافته‌است. طبق توضیحات عین‌اللهی با توافقات خوبی که در دولت صورت گرفته‌است در سال جاری، دارو و تجهیزات پزشکی از معدود کالا‌هایی هستند که ارز ترجیحی دریافت می‌کنند.
وزیر بهداشت البته معتقد است تهیه دارو و تجهیزات پزشکی یک فعالیت بین سازمانی است یعنی سازمان‌های مختلفی از جمله بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه، تأمین اجتماعی و وزارت اقتصاد در این فرآیند مؤثرند و کم کاری هر یک می‌تواند باعث اختلال در تولید و تأمین دارو شود.
