زندگیهای شهری و آپارتماننشینی موجب شده است کودکان آنطور که باید و شاید نتوانند بازی کنند و تحرک داشته باشند. بدتر اینکه آنها در خانههای نقلی با متراژ کم، ممکن است با بازیهای هیجانیشان به خود و وسایل خانه آسیب بزنند، به همین دلیل پارکهای شهر و فضای سبز نزدیک به خانهشان میتواند بخشی از این خلأ پیشآمده را جبران کند تا آنها با جنب و جوش در محوطه پارک و استفاده از لوازم بازی نصبشده در آنجا انرژیشان تخلیه شود. در این بین مشکلاتی وجود دارد که موجب آزار کودکان و خانواده آنها میشود، مثل خرابی یا شکستگی برخی از لوازم بازی یا کثیفی آنها که سلامت کودکان را تهدید میکند یا دوردور کردن موتورسیکلتها در داخل پارک که هر لحظه ممکن است با کودکی که بدون توجه به اطرافش در حال بدوبدو کردن است، تصادف کند. گاهی هم سگگردانی در اطراف فضای بازی کودکان، آنها را وحشت زده میکند. در تمامی این موارد، اما هیچکس در پارک نیست که به این موارد نظارت کند یا به دنبال رفع مشکل باشد.
در سال گذشته، هزارو ۵۰۱ شکایت شهروندی در تماس با سامانه ۱۳۷ گرفته شده و خرابی محوطه بازی کودکان در فضای سبز گزارش شده است. همچنین ۱۰ هزارو ۵۷۰ گزارش نیز مبنی بر نصب و نگهداشت روشنایی فضای سبز گزارش شده است، البته شکایات دیگری نیز وجود دارد که شهروندان آن را به سامانه ۱۳۷ اطلاع دادهاند، اما این مشکلات همچنان باقی مانده است.
گلایه شهروندان از مشکلات موجود در پارکها
فضای مناسبی برای تخلیه هیجان کودک نیست
تابهایی که صدای جیرجیرشان درآمده و هر لحظه ترس به دلشان میافتد تا مبادا کودکشان بین زمین و آسمان رها شود. کفپوشهای تکهتکه که ممکن است به پاهای کوچک کودکشان گیر کند و وجود شکستگی در بخشی از سرسره که ممکن است لباس او را پاره کند یا حتی به بدنش آسیب بزند، اینها بخشی از دغدغههایی است که بسیاری از والدین هنگام ورود به پارک با آن مواجه میشوند.
زمینهای بازی که روزگاری نو شده بود و دیگر در آن خبری از وسایل بازی آهنی نبود، حالا مانند همان لوازم آهنی گذشته خطرساز شده است. علاوه بر آن در محیط پارکها، اتفاقات متعددی رخ میدهد که آنجا را بیش از پیش برای کودکان و خانوادههایشان ناامن کرده است.
شکستگی و کثیفی وسایل بازی
چشمان کودک از راه دور به وسایل بازی پارک میافتد، قدمهایش را تندتر برمیدارد تا زودتر به آن برسد و یک دل سیر بازی کند. از راه دور، لوازم بازی رنگارنگ و جذاب به نظر میرسد و هر کودکی لحظهشماری میکند که به آنجا برسد. پدران و مادرانی که همراه کودکشان به پارک آمدهاند هم خیالشان راحت است که این وسایل مناسب بازی کودکشان است، اما با نزدیک شدن به محوطه بازی کودکان، شکستگی و خرابی وسایل بازی توی ذوقشان میزند و نگران میشوند که مبادا این شکستگیها برای کودکشان خطرآفرین شود.
خانم کریمی مادر یک پسربچه سه ساله است که هر روز کودکش را به پارکی واقع در خیابان میثم میبرد. او در رابطه با کثیفی و خرابی لوازم این پارک میگوید: «در فصل بهار تقریباً هر روز با پسرم به پارک میآیم. هر چند وقت یک بار خرابی و کثیفیها در لوازم بازی کلافهام میکند، اما چارهای ندارم و باز هم برای اینکه کودکم تحرک داشته باشد و بازی کند، به اینجا میآیم.»
او ادامه میدهد: «یک بار حفاظ تاب کنده شده و بار دیگر زنجیر آن کج و معوج است تا جایی که کودک هنگام تاببازی، مسیرش کج میشود و ممکن است با چارچوب فلزی برخورد کند. در حال حاضر بالای فضای سرسره کودکان، یک بخش از آن شکسته است که اگر کودک حواسش نباشد، تیزی آن با شکم و پهلویش برخورد میکند.»
سگگردانی و ترس کودکان
در حالی که در ورودی اکثر پارکها نوشته شده ورود سگ ممنوع است، اما کمتر کسی به این مسئله توجه میکند. برخی از افراد برای چرخاندن سگشان آن را به پارک میآورند و بیتوجه به خطری که برای دیگران ایجاد میکند، به محوطه بازی کودکان نیز نزدیک میشوند. گاهی برخی از خانوادهها نسبت به وجود سگ در پارکها و در نزدیکی محل بازی کودکشان گلایه میکنند، اما گوش صاحبان این سگها بدهکار نیست و به کار خود ادامه میدهند.
خانم ستوده که به همراه دختر چهارساله خود به پارکی واقع در خیابان ربذه شمالی تهران آمده است، درباره سگگردانی در این پارک میگوید: «پسرم از سگها میترسد. هر وقت که کسی با سگش به پارک میآید، دست از بازی میکشد و به سمتم میآید تا بغلش کنم. چند بار به صاحبان این سگها گفتهام که اجازه ورود به پارک را ندارند، اما نه تنها توجهی نکردهاند بلکه برخی از آنها واکنش تندی نشان داده و قصد داشتهاند به ما حمله کنند.»
او ادامه میدهد: «یک بار یکی از صاحبان این سگها که به آبخوری آمده بود، صورت سگش را سمت شیرآب گرفت تا آبخوری را بلیسد! این کار باعث شد به صاحب سگ بگویم اجازه چنین کاری را ندارد و باید برای سگش ظرف بیاورد. به او گفتم که کودکان ما از این آبخوری برای شستن دستانشان یا خوردن آب استفاده میکنند، اما آن خانم به کارش ادامه داد و گفت این سگ هم بچه من است و بچه من هم اجازه دارد از آبخوری پارک آب بخورد!»
خانم ستوده که از این اتفاق خیلی ناراحت است، ادامه میدهد: «حتی وقتی به نگهبان پارک مراجعه کردم و از او خواستم به افرادی که با سگ وارد پارک میشوند، تذکر بدهد و اجازه استفاده از آبخوری به آنها را ندهد، گفت که فقط میتواند بیاید و آبخوری را بشورد، اما زورش به مقابله با سگگردانی نمیرسد!»
آرامش زیر چرخ موتورسواران
گاهی برخی موتورسواران به خود اجازه میدهند وارد پارک شوند و با ویراژ دادن جلوی چشم دیگران خودنمایی کنند. عمده این افراد نوجوانان و جوانانی هستند که قصد جلب توجه دارند، اما این کار باعث میشود کودکان در خطر آسیب قرار بگیرند و حادثهای اتفاق بیفتد.
آقای عباسی یکی از افرادی است که نسبت به تردد موتورسیکلتها در پارکها گلایه میکند. او در این رابطه میگوید: «گاهی نوهام را برای تفریح به پارکی واقع در خیابان علامه امینی میبرم، اما تردد موتورسیکلت و گاهی تکچرخ زدن آنها به من استرس میدهد. برخی مواقع چند جوان سوار بر یک موتور میشوند و بیهدف در پارک میچرخند. آنها با ویراژ دادن و بالا بردن صدای موتور موجب آزار و اذیت ما میشوند.»
او ادامه میدهد: «مگر غیر از این است که روزانه در سطح شهر با موتورسواران متخلف برخورد میشود و مالک موتور را جریمه میکنند. پس چرا برای چنین تخلفی که آرامش خانوادهها و کودکان را گرفته است، کاری انجام نمیشود؟»
آقای عباسی میگوید: «اگر با موتورسوارانی که قانون پارک را رعایت نمیکنند برخورد شود، آنها به مرور زمان خودشان را ملزم به رعایت قانون خواهند کرد.»
مواد کشیدن معتادان در فضای بازی
شاید قبلتر معتادان از پلیس و بازداشت شدن میترسیدند و فقط شبها در خیابانها دیده میشدند، اما حالا آنها به فضای خوش آب و هوای پارکها میروند و مواد مخدر میکشند. آقای حسینی که به تازگی به همراه پسرش به پارک کوثر واقع در خیابان ری رفته است، نسبت به حضور معتادان در این پارک گلایه میکند و میگوید: «چند روز پیش برای کاری به خیابان ری رفته بودم و خواستم پسرم را به پارکی در آن نزدیکی ببرم. وقتی وارد محوطه بازی کودکان شدم، پسرم ذوق زده بود و میخواست به سمت لوازم بازی برود، همان موقع بود که چشمم به چند معتاد افتاد که بین تاب و سرسرهها نشسته بودند و مواد مخدر میکشیدند، آنها حدود ۱۰ نفر بودند و آزادانه و بدون ترس از اینکه کسی آنها را ببیند، مواد مخدر مصرف میکردند!»
او ادامه میدهد: «فضای بازی کودکان دودآلود بود و بوی بدی میآمد. آنطور که معتادان میان لوازم بازی چمباتمه زده بودند، انگار آنجا محل زندگیشان است و کسی حق ورود به آنجا را ندارد.»
آقای حسینی با بیان اینکه این مسئله را به پلیس نیز خبر داده است، میگوید: «با دیدن این صحنه آزاردهنده «بلافاصله دست پسرم را گرفتم و از فضای بازی دور شدم و با پلیس ۱۱۰ تماس گرفتم، اما سؤالم این است که آیا نگهبان پارک یا نیروی انتظامی از این وضعیت بیخبر بودهاند؟ این معتادان در روز روشن و آشکارا در زمین بازی کودکان نشسته بودند و مواد میکشیدند، مشخص بود بار اولی نیست که به آنجا آمدهاند و بار آخرشان هم نخواهد بود!»
او همچنین میگوید: «به طور حتم با حضور مستمر نیروی انتظامی در برخی از ساعات شبانهروز در تفریحگاهها، ضریب امنیت بالا میرود و در این صورت کمتر تخلفات اینچنینی در پارکها اتفاق میافتد.»
خاموشی امنیت در پارک
بسیاری از خانوادهها قصد گذران اوقات فراغت در پارکهایی، چون نهجالبلاغه را دارند تا ساعاتی را آنجا بمانند و حال و هوایشان را در فضای سبز و مطبوع آنجا تغییر دهند، اما پس از غروب خورشید و هنگامی که هوا رو به تاریکی میرود، بخشی از چراغهای این پارک روشن نمیشود! این مسئله مشکلات زیادی را برای افراد حاضر در آنجا ایجاد کرده است.
خانم اکبری ساکن غرب تهران است و عمدتاً به همراه پدر و مادرش به این پارک میرود. او در این رابطه میگوید: «خاموشی چراغها برای من و ساکنان این منطقه تبدیل به مسئلهای عادی شده است چراکه حتی تماس با سامانه ۱۳۷ هم نتوانست این مشکل را برطرف کند و با آن کنار آمدهایم، اما افرادی که برای دفعه اول به این پارک میآیند، شوکه میشوند و در تاریکی شب، وسایل پیکنیک و زیراندازی که آوردهاند را جمع میکنند و از این پارک میروند.»
او ادامه میدهد: «تاریکی پارک نهجالبلاغه سبب شده است امنیت در این پارک از بین برود، چراکه سارقان و زورگیران زیادی از این خاموشی چراغ سوءاستفاده میکنند و مزاحم شهروندان میشوند.»
تاب و سرسره در حاشیه خیابان!
گاهی تاب و سرسره و به طور کلی فضای بازی کودکان در حاشیه خیابان طراحی شده است، به این ترتیب که هر لحظه ممکن است کودک به سمت خیابان برود و پدر و مادرش را با استرس و نگرانی به سمت خود بکشد. گاهی نیز سطل زبالهای بزرگ بدون هیچ درپوشی اطراف زمین بازی کودکان دیده میشود و بدتر اینکه در یکی از پارکهای شهر نیز باکس برق مشاهده شده که روی دیوار محوطه بازی کودکان نصب شده است. همه اینها ناامنی فضای بازی کودکان را نشان میدهد.
لزوم توجه بیشتر شهرداری
مشکلات مشاهده شده از سوی خبرنگار «جوان» و همچنین گلایههای مطرح شده از سوی شهروندان تنها بخشی از مشکلات موجود در پارکهاست. قطعاً مسائل دیگری نیز در برخی از پارکهای شهر وجود دارد که همهشان نیازمند بررسی و رسیدگی فوری مسئولان است.
وقتی خانوادهها به همراه کودک خود قصد تفریح و گذران اوقات فراغت در پارکها را دارند، نباید سلامت آنها به خطر بیفتد یا آرامششان از بین برود، بنابراین نیاز است شهرداری تهران، سازمان مدیریت بوستانها و شورای شهر نسبت به این مسائل دغدغه بیشتری داشته باشند.
مدیرعامل سازمان بوستانها و فضای سبز شهرداری تهران:
تأخیر در جمعآوری معتادان تقصیر نیروی انتظامی است
مشکلات مربوط به پارکهای پایتخت، وضعیت تعمیر و نگهداری وسایل بازی کودکان و همچنین لزوم ایجاد فضایی ایمن و بهداشتی برای همه آنهایی که به پارکها میروند از جمله مواردی است که شهروندان هر روز با آن مواجه هستند. در این رابطه «جوان» با محمدعلی مختاری، مدیرعامل سازمان بوستانها و فضای سبز شهرداری تهران گفتگو کرده است.
چقدر در پارکهای تهران به امکانات تفریحی موردنیاز کودکان توجه شده و آیا قرار است امکانات موجود افزایش پیدا کند؟
در حال حاضر بیش از ۲ هزارو ۳۶۰ بوستان در شهر تهران به شهروندان خدمات ارائه میکنند و در تمامی بوستانها محوطه جهت بازی کودکان در نظر گرفته شده است که در آن انواع وسایل بازی مورد استفاده قرار میگیرد. این وسایل مطابق استانداردهای تعیینشده توسط دستگاههای ذیربط تعبیه و به صورت مستمر نگهداری شده تا بهترین حالت را برای استفاده کودکان به وجود آورد. قطعاً به مرور زمان و با مستهلک شدن این وسایل، نسبت به جایگزینی آنها با لوازم جدیدتر اقدام خواهد شد. در فرایندی دیگر، ضمن احداث بوستانهای کودک، تلاش شده است در قالب مصوبه شورای محترم اسلامی شهر تهران در خصوص تبدیل تهران به «شهر دوستدار کودک» علاوه بر خدماتی که اشاره شد، نسبت به مناسبسازی بوستانها برای استفاده هر چه بهتر و روانتر گروههای سنی آسیبپذیر، همچون کودکان و سالمندان اقدام شود.
توزیع امکانات تفریحی در پارکها برای کودکان در بالای شهر و پایین شهر چطور است؟
تا قبل از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در سال۱۳۵۷، بیشتر بوستانها در شمال شهر تهران احداث شده بودند، پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای کاهش فاصله طبقاتی شمال و جنوب شهر تهران نسبت به احداث و توسعه بوستانها با تمرکز بر مناطق محروم اقدام شد، به نحوی که در حال حاضر بوستانهای «بزرگ مقیاس» عمدتاً در مناطق مرکزی، حاشیه و جنوب تهران واقع شدهاند که از آن جمله میتوان بوستانهای بسیار بزرگ همچون بوستان بزرگ ولایت (منطقه ۱۹) بوستان بزرگ آزادگان- بوستان خلیجفارس (منطقه ۱۵) و بوستان بزرگ جانبازان ری (منطقه۲۰) را نام برد، ضمن آنکه اولین بوستان مخصوص کودکان در منطقه۱۸ شهرداری تهران به بهرهبرداری رسیده است. بر همین اساس ذکر این نکته که تراکم بوستانها در شمال شهر تهران بیش از سایر مناطق است، مقرون به صحت نیست، البته شایان یادآوری است وسایل بازی طراحیشده در بوستانها با توجه به وسعت محوطه بازی کودکان و طرح ابتدایی بوستان، چیدمان شده و مورد استفاده قرار میگیرد.
وسایل بازی در زمین مختص کودکان گاهی چرکآلود یا ناایمن و خراب است. وظیفه رسیدگی به این مسائل بر عهده چه کسی است؟
مبحث نگهداری از محوطه بازی کودکان و وسایل بازی آن جزو اولویتهایی است که در دفترچه پیمان نگهداری فضای سبز و تأسیسات وابسته که توسط سازمان بوستانها و فضای سبز شهر تهران تهیه شده مورد تأکید و توجه ویژه قرار گرفته است و هنگام عقد قرارداد نگهداری هر ناحیه یا بوستان توسط پیمانکار بخش خصوصی رؤیت و امضا میشود، بنابراین نگهداری از این محوطهها و وسایل بازی آن بر عهده پیمانکاران مربوط است. این مهم توسط ناظران مقیم ادارات فضای سبز مناطق بیستودوگانه که در آن ناحیه یا بوستان مستقر بوده یا تردد دارند به صورت روزانه رصد شده و در صورت مشاهده قصور پیمانکاران، ضمن برخورد قانونی و کسر از صورت وضعیت، پیمانکار مکلف به اصلاح نواقص خواهد شد. علاوه بر آن، ناظران عالی فضای سبز سازمان بوستانها نیز بر روند نگهداشت نظارت میکنند. با وجود این شهروندان محترم میتوانند در صورت مشاهده موارد نقص در این محوطهها و وسایل بازی مراتب را از طریق شماره تلفن۱۳۷ و نیز تلفنهای ادارات فضای سبز منطقه مربوط و سازمان بوستانها و فضای سبز شهر تهران به اطلاع عوامل نظارتی برسانند و نتیجه را پیگیری کنند.
وسایل بازی پارکها هر چند وقت یک بار شسته و تعمیر میشود؟
همانگونه که اشاره شد موضوعات مربوط به نگهداشت محوطههای بازی کودکان و وسایل بازی آن جزو اولویتهایی است که در دفترچه پیمان نگهداری از فضای سبز بر آن تأکید شده است، بنابراین این وسایل به صورت روزانه و مستمر مورد بازدید قرار گرفته و در صورت وجود نقص نسبت به اصلاح آن و تعمیر و بازسازی قطعات اقدام خواهد شد و در صورت اهمال در این موضوع با متخلف برخورد قانونی مطابق مندرجات قراردادها به عمل خواهد آمد.
برخی از بوستانها تبدیل به پاتوق برای معتادان متجاهر شده است و گاهی این معتادان در زمین بازی کودکان نیز موادمخدر مصرف میکنند. این صحنه آزاردهنده هر روز اتفاق میافتد و کمتر کسی است که از آن خبر نداشته باشد. اما چرا به آن رسیدگی نمیشود؟
مشکل تجمع معتادان متجاهر در بوستانها، معضلی قدیمی و بسیار آزاردهنده است که همواره موجب نارضایتی جامعه هدف بوستانها یعنی اقشار مختلف اجتماعی و به ویژه خانوادهها شده است. برای مقابله با این معضل، قرارگاه اجتماعی با مدیریت شهرداری تهران و مشارکت ۱۴نهاد و ارگان راهاندازی شده که توانسته است موضوع ساماندهی معتادان و جمعآوری آنها را به صورت موفق، مدیریت کند که از جمله اقدامات این قرارگاه میتوان به پاکسازی بوستان میثاق در منطقه شوش (هرندی) و همچنین پروژه بزرگ پاکسازی رود دره فرحزاد اشاره کرد. در بوستان میثاق، شاهد تجمع چندصدنفره معتادان بودیم که عملاً امکان حضور شهروندان عادی و خانوادهها در بوستان را سلب کرده بود که با اجرای عملیات قرارگاه اجتماعی هم اکنون به طور کامل پاکسازی شده است. در رود دره فرحزاد هم معضل معتادان متجاهر، قدمتی بیش از دو دهه داشت و در مقاطعی تا ۸۰۰ نفر معتاد در آنجا استقرار داشتند که آن محل نیز به طور کامل پاکسازی و نسبت به نصب برج نوری و کیوسک پلیس در آن اقدام شد. با توجه به ضرورت غیرقابل بازگشت کردن فرایند پاکسازی و استفاده از حداکثر ظرفیت اکولوژیکی رود دره مزبور، طرح احیا و ساماندهی آن با هدف ایجاد اکوپارک منطقهای توسط سازمان بوستانها تهیه شده و در دست اجراست، البته این روند در سایر بوستانها نیز در دست اجرا بوده و مشاهده موردی معتادان در برخی بوستانها، عمدتاً ناشی از تأخیرهای موردی در عملیات جمعآوری است که توسط نیروی محترم انتظامی صورت میپذیرد.
ویراژ موتورسیکلتها و تردد آنها در فضای پارکها احساس ناامنی ایجاد کرده و خطرآفرین است. آیا اقدامی برای مقابله با آن انجام شده است؟
ورود و تردد وسایط نقلیه موتوری به بوستانها جز در موارد اورژانس، انجام عملیات بهزراعی و نیز امور نگهبانی ممنوع است، ضمناً در مواردی که برخی از افراد با سوءاستفاده از محصور نبودن بوستانها این مقررات را زیر پا میگذارند، به آنها تذکر داده میشود و سریعاً به خارج از بوستان هدایت میشوند.
برخی از خانوادهها نسبت به حضور سگ در پارکها گلایه دارند. برخورد با این بیقانونی مربوط به چه شخص و چه نهادی است و در صورت بروز این مسئله خانوادهها چطور آن را گزارش دهند؟
این مسئله دارای دو جنبه است و در وهله اول موضوع سگهای ولگرد و بیصاحب بوده که ممکن است در بعضی از مناطق مشاهده شود که در صورت رؤیت، موضوع از طریق نگهبانان بوستانها به سازمان مدیریت پسماند که مسئول ساماندهی حیوانات ولگرد بوده اطلاع داده شود و اکیپهای سازمان مزبور نسبت به زندهگیری این حیوانات اقدام میکنند. در جنبه دوم، موضوع سگگردانی در بوستانها مطرح است که از مدتها پیش به دلیل تشدید انتقال بیماریهای مشترک حیوان و انسان و همچنین احتمال حمله سگها به افراد حاضر در بوستانها ممنوع شده و در بوستانهای شهر تهران تابلوی ممنوعیت سگگردانی نصب شده است، متأسفانه تعدادی از افراد مقررات مزبور را مراعات نمیکنند که در چارچوب قوانین با آنان برخورد خواهد شد. شهروندان چنین مواردی را به انتظامات بوستان اطلاع دهند تا اقدام لازم انجام شود.
عمده والدین که کودکشان را برای بازی به پارک میآورند، جایی برای نشستن در اطراف محوطه بازی کودکان ندارند و ناچارند ساعاتی را بایستند. بسیاری از شهروندان این مسئله را به سامانه ۱۳۷ اطلاع دادهاند، اما کاری انجام نشده است.
بیش از ۲ هزارو ۳۶۰ بوستان در شهر تهران با ظرفیت کامل در حال بهرهبرداری عمومی است. قطعاً به دلیل تعدد و گستردگی قابل ملاحظه بوستانهای احداثی، امکان وجود نواقصی در آنها محتمل است.
اما سازمان بوستانها و فضای سبز شهر تهران به عنوان متولی اصلی فضای سبز شهری، تمام توان خود را به کار گرفته است تا این مشکلات به حداقل برسد و شهروندان بتوانند از امکانات و خدمات بوستانها به نحو احسن بهرهمند شوند.
امکان نصب دوربین در بوستانهای پایتخت برای جلوگیری از بروز حوادثی، چون سرقت و زورگیری یا مستندسازی این حوادث که ممکن است گریبان کودکان و خانوادههایشان را بگیرد، وجود دارد؟
در حال حاضر خیر. در تمامی بوستانهای شهر تهران با همکاری نیروی محترم انتظامی جمهوری اسلامی ایران و با استفاده از نگهبانان بوستانها و نیروهای حفاظتی تلاش شده است محیطی امن و آرام برای استفاده شهروندان فراهم شود، بنابراین در صورت مشاهده هر گونه محلهایی که احتمال وقوع بزه در آن محتمل باشد، نسبت به فراهمسازی امکانات حفاظتی اقدام لازم به عمل خواهد آمد.