سرویس اقتصادی جوان آنلاین: از ابتدای عرضه محصولات خودرویی در بورس کالا گرچه از این راه به عنوان مسیری موقت یاد می‌شد، ولی به نظر می‌رسد هم‌اکنون سیاستگذار دیگر نگاه موقتی به این شیوه ندارد و برنامه‌ریزی کلانی برای ورود بیشتر محصولات، حتی پرتقاضا‌ها به تالار بورس دارد. با توجه به حاشیه‌های فراوانی که آزادسازی قیمت‌ها داشت، برنامه عرضه خودرو در بورس کالا به عنوان راهکاری بی سر و صدا برای افزایش قیمت‌ها و تا حدودی جبران زیان خودروسازان در نظر گرفته شد. شروع کار در بورس کالا با خودرو‌های کم‌تیراژ و کم‌تقاضا بود. اما هرچه پیش رفت خودرو‌های جدید وارد این سازوکار شدند. تارا و پژو ۲۰۷ اولین خودرو‌های پرتقاضایی بودند که در بورس کالا عرضه شدند و راه برای باقی این خودرو‌ها نیز باز شد و اعلام شده دنا، سورن و رانا نیز به لیست خودرو‌های بورسی اضافه خواهند شد. بر این اساس از ابتدای سال تاکنون چهارهزار و ۹۴۳ دستگاه انواع خودرو و سواری در بورس کالا مورد معامله قرار گرفته که ارزش این معاملات ۶۴هزار میلیارد تومان بوده است.
عرضه خودرو در بورس کالا به نفع تولیدکننده یا مصرف کننده؟
فیروز نادری، کارشناس بازار خودرو عرضه خودرو در بورس کالا را به نفع تولیدکننده دانسته و به جوان آنلاین می‌گوید: هرچند هنوز بخش قابل توجهی از خودرو‌ها وارد بورس کالا نشده اند، اما به همین میزان هم تنها سود این اقدام به جیب تولیدکنندگان رفته است.
او با اشاره به افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد می‌گوید: در چند مدت اخیر علی رغم افزایش عرضه خودرو در بورس کالا شاهد گرانی خودرو‌های داخلی بوده ایم و این موضوع سبب افزایش ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومانی نرخ بعضی از خودرو‌ها شده است. علاوه بر این عرضه خودرو در بورس کالا قیمت‌ها را نیز سه نرخی کرده است. در شرایطی که پیش از این قیمت بازار و قیمت کارخانه مطرح بود، هم اینک قیمت‌های بورس کالا نیز مطرح شده است.
نادری درباره دفاع سیاستگذار که عرضه خودرو باعث ساماندهی صنعت خودرو می‌شود می‌گوید: عرضه خودرو در بورس کالا تنها سازوکار عرضه را تغییر می‌دهد و نقشی در متعادل کردن قیمت‌ها ندارد.
این کارشناس حوزه خودرو در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به نیاز اساسی صنعت خودروسازی کشور به رقابت اظهار داشت: ممنوعیت واردات خودرو‌های خارجی، انحصار تولیدکنندگان داخلی را گسترده‌تر کرد. در حال حاضر نیز اگرچه برنامه‌های برای واردات خودرو در دستور کار قرار گرفته است، اما شرط موفقیت این واردات، نبود محدودیت و عرضه گسترده خودرو‌های با کیفیت و با قیمت مناسب است.
به گفته نادری با توجه به گرانی‌های اخیر، قیمت خودرو ظرفیت افزایش بیشتر ندارد. ضمن اینکه واردات نیز به گفته او با، اما و اگر‌هایی رو به رو است.
رضایتمندی تولیدکنندگان از پایان قیمت‌گذاری دستوری خودرو
محمد نیک‌فر، قائم مقام مالی و اقتصادی گروه صنعتی ایران‌خودرو درباره پایان قیمت گذاری دستوری و عرضه خودرو در بورس کالا گفت: گروه صنعتی ایران‌خودرو طی سال‌های اخیر به دلیل زیان‌ده بودن تولید که به واسطه قیمت‌گذاری دستوری و عدم تناسب قیمت نهایی محصولات با بهای تمام شده تولید ایجاد شده است، به دنبال اصلاح روش‌های قیمت‌گذاری و تعیین قیمت بصورت عادلانه و براساس عوامل تعیین‌کننده در بهای تمام شده بوده است.
وی افزود: در سال‌های اخیر با وجود افزایش چندین برابری قیمت نهاده مواداولیه تولید خودرو، قیمت فروش محصولات متناسب با آن افزایش پیدا نکرده و همین امر، منجر به ایجاد زیادن چندین ۱۰ هزار میلیارد تومانی ایران‌خودرو شده است. در این میان تفاوت قیمت قابل توجه کارخانه و بازار، سبب شکل‌گیری سفته‌بازی و واسطه‌گری در بازار خودرو شده است. این در حالیست که در مقابل عرضه در بورس کالا با توجه به شفافیت و همچنین تعیین قیمت بر اساس عرضه و تقاضا، به عنوان روش مناسب و صحیح قیمت‌گذاری مورد تایید ایران‌خودرو است.
نیک‌فر تاکید کرد: عرضه خودرو و کشف قیمت در بورس کالا، علاوه بر اینکه زمینه خرید مشتریان واقعی از طریق کارخانه را فراهم می‌کند، چرخه تامین نقدینگی در خودروسازی را هم به روال عادی بر می‌گرداند و از زیان‌دهی تولید جلوگیری خواهد کرد. بر این اساس در مجموع می‌توان نتایج حاصل از عرضه خودرو در بورس کالا را حذف شبکه دلالی از چرخه فروش خودرو به‌دنبال تعیین قیمت بر اساس عرضه و تقاضا و سودآوری فعالیت شرکت‌های خودروساز و امکان‌پذیر شدن خروج از شمول ماده ۱۴۱ دانست.
این مقام مسوول، بهبود جریان نقدینگی در خودروسازی و به‌دنبال آن ایفای تعهدات خودروسازان و همچنین فراهم شدن توانایی سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه‌ای و به‌ویژه توسعه محصول در شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز را در نتیجه بهبود جریان نقدینگی خودروسازان خواند.
اختلاف‌نظر نهاد‌ها در مورد عرضه خودرو در بورس کالا
به نظر می‌رسد نهاد‌های مختلف در مورد عرضه خودرو در بورس کالا هم‌نظر نباشند. امید قالیباف، سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، هفته گذشته در یک گفت‌وگوی تلویزیونی در این رابطه گفته است اساسا وجود بورس کالا در شرایطی که تولید در نقطه تعادل خودش است، یک واسطه محسوب می‌شود که ضرورتی هم برایش وجود ندارد، بنابراین به عنوان یک مرحله گذر ممکن است که در برخی از موارد بتوانیم از پلتفرم بورس کالا استفاده کنیم، اما باید به این پرسش پاسخ دهیم که با چه هدفی می‌خواهیم خودرو را در بورس کالا عرضه بکنیم و چه سودی برای مصرف‌کننده متصور هستیم. این گفته‌های قالیباف به‌خوبی نشانگر نگاه موقتی این وزاتخانه به بورس کالاست.
قالیباف در بخش دیگری از گفته‌های خود تاکید کرده: اینکه در بورس کالا خودرو عرضه بشود و قیمت سوم ایجاد کند یا قیمت بازار آزاد را به رسمیت بشناسد، چندان اتفاق مبارکی نیست. اصل بازار خودرو این است که خودروساز مثل گذشته مستقیم یا از طریق نمایندگی‌ها بتواند خودروی خودش را به فروش برساند؛ بنابراین گرچه وزارت صمت می‌گوید از عرضه خودرو در بورس کالا حمایت می‌کند، اما به نظر انتقاداتی را نیز به این مسیر دارد. اما مقامات بورس کالا معتقدند وزارت صمت کلا مخالف این روش است و در مقابل خودش تمام‌قد از عرضه خودرو دفاع می‌کند.
در مقابل، شنیده‌ها از مجلس حاکی از این است که برخی از نمایندگان به دنبال آن هستند که سودی برای خودروسازان در بورس کالا در نظر بگیرند و بقیه آن را به خزانه بازگردانند.
به رغم اتفاقات مثبتی که بورس کالا تاکنون در زمینه ساماندهی عرضه خودروسازان رقم زده است، اما موفقیت این اقدام در گرو نگاه کارشناسی به این مساله و افزایش رقابت پذیری در این صنعت است.
