سرویس بین‌الملل جوان آنلاین: دومین ملاقات بین کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا طبق برنامه در روز‌های چهارشنبه و پنج‌شنبه ۲۷ و ۲۸ فوریه در شهر هانوی، پایتخت ویتنام برگزار شد، اما طبق برنامه تمام نشد تا آنجا که ناگهان برنامه ناهار مشترک و مراسم امضای توافقنامه در عصر پنج‌شنبه لغو شد و هر دو طرف بدون رسیدن به نتیجه‌ای ویتنام را به قصد پیونگ‌یانگ و واشنگتن ترک کردند. این یک شکست کامل برای مذاکرات بود، در حالی که ترامپ روز چهارشنبه و قبل از شروع مذاکرت به خبرنگاران گفته بود که فکر می‌کند «گفت‌وگو‌های بسیار موفقی» خواهد داشت و جونگ اون نسبت به موفقیت این مذاکرات ابراز امیدواری کرده بود، به نظر می‌رسید دو طرف دست‌کم بر سر اعلام رسمی پایان جنگ کره با هم توافق کرده باشند، نکته‌ای که ترامپ هم به آن اشاره کرده بود، اما همه چیز در روز بعد خیلی سریع تغییر کرد و حالا یک هفته گذشته و این سرعت تا حدی است که ترامپ می‌گوید: «اگر گزارش‌ها درست باشند، از اون خیلی ناامید خواهم شد.» آیا هر دو طرف به نقطه قبل بازگشته‌اند و باید انتظار دور جدیدی از تنش بدون چشم‌اندازی از توافق را داشت؟
جو تبلیغاتی
شکست مذاکرات تا حدی بوده که هر دو طرف بعد از ترک هانوی جو تبلیغاتی به پا کرده‌اند تا به هر نحو که شده است این شکست را توجیه کرده باشند. تلویزیون پیونگ‌یانگ علاوه بر پخش گزارش‌هایی در مورد بازسازی یک سایت موشکی که سال گذشته تخریب شده بود، مستندی از جریان مذاکرات در روز‌های چهارشنبه و پنج‌شنبه پخش کرده است. این مستند بی‌شک یک تولید تبلیغاتی است. کیم جونگ اون در این مستند در داخل یک لیموزین سیاه نشسته است و در حالی خیابان‌های هانوی را پشت سر می‌گذارد که برای شهروندان ویتنامی دست تکان می‌دهد و مقامات و کارمندان سفارت کره‌شمالی هنگام دیدار با او اشک شوق می‌ریزند. در بخشی دیگر از مستند، جونگ اون و ترامپ دیده می‌شوند که لبخند بر لب وارد هتل می‌شوند و نشست این دو به عنوان «رخداد پرمعنای دیگر برای صلح جهانی» توصیف می‌شود که هر دو طرف باید به چند دهه خصومت و دشمنی پایان دهند. مشخص است که این مستند و دیگر تبلیغات پیونگ‌یانگ از یکسو برای توجیه شکست مذاکرات و نقش امریکا در شکست آن ساخته می‌شود و از سوی دیگر برای باز نگه‌داشتن روزنه‌ای برای مذاکرات بعدی. این دو وجه از تبلیغاتی است که طرف امریکایی هم آن را دنبال می‌کند، در حالی که مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا از پیگیری روند مذاکرات و فرستادن تیمی به پیونگ‌یانگ سخن می‌گوید و جان بولتون، مشاور امنیت ملی امریکا خبر از فشار بیشتر بر پیونگ‌یانگ می‌دهد و می‌گوید: «اگر آن‌ها تمایلی به خاتمه دادن به برنامه‌های اتمی خود نداشته باشند... از تحریم‌های اقتصادی خردکننده رها نخواهند شد و در واقع ما به دنبال افزایش تحریم‌ها هستیم.» علاوه بر این گزارش‌ها در مورد بازسازی یک سایت پرتاب موشکی در کره‌شمالی به این جو ملتهب تبلیغاتی دامن زده که ترامپ هم خود را درگیر آن کرده است و با وجود اینکه می‌گوید روابط خوبی با رهبر کره‌شمالی دارد، اما باز از او ابراز ناامیدی کرده است. در هر صورت، نخستین واکنش به شکست مذاکرات جو تبلیغاتی سنگین است و هر طرف سعی می‌کند تا مسئولیت این شکست را متوجه طرف مقابل کند و این وضعیت خود به خود حالتی از ناامیدی را از نتیجه این روند به وجود آورده است.
بیم و امید همسایگان
شکی نیست که جدای از دو طرف امریکایی و کره‌ای، دیگر کشور‌های منطقه با جدیت تمام جریان دیدار ترامپ و جونگ اون را دنبال می‌کردند و هر کدام بنابر منافع خود دیدگاه و انتظاراتی متفاوت از دیگری دارند. شاید حساسیت این مذاکرات برای مون جائه این، رئیس‌جمهور کره‌جنوبی بیش از دیگران باشد، چراکه او طی بیش از یک سال اخیر نقش اساسی در روند مذاکرات بین کره‌شمالی و امریکا داشته است تا جایی که حتی می‌توان او را طرف سوم این مذاکرات دانست. در واقع، رئیس‌جمهور کره‌جنوبی با شعار تنش‌زدایی با کره‌شمالی و حل مناقشه هسته‌ای بود که توانست پیروز انتخابات ریاست جمهوری می۲۰۱۷ شود و دیدار او با جونگ اون در آوریل ۲۰۱۸ بود که راه را برای نخستین دیدار جونگ اون با ترامپ در ژوئن همین سال باز کرد. بنابراین شکست مذاکرات در هانوی نتیجه‌ای ناامیدکننده و حتی شکستی برای او در مسیر تنش‌زدایی با همسایه شمالی است. مون جائه برای جبران این شکست است که یک روز بعد از دیدار ناتمام جونگ اون و ترامپ و به مناسبت ۱۰۰ سالگی قیام کره علیه استعمار ژاپن گفت: «حالا نقش ما بیش از پیش مهم شده است» و متعهد شد برای رسیدن به «توافقی کامل از هر طریق» کمک کند. رئیس‌جمهور کره‌جنوبی برای موفقیت سیاست خارجی خود هم که شده باید امیدوار به آینده باشد و به همین جهت هم امیدوار به بازگشایی اقامتگاهی در «کوه الماس» واقع در ۴۸ کیلومتری مرز دو کره است، اما نخست‌وزیر ژاپن نگاهی به طور کامل متفاوت از او دارد. در واقع، ژاپنی‌ها و شخص شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن بر خلاف مون‌جائه‌این از نتیجه‌بخش بودن مذاکرات هانوی بیمناک بودند، زیرا می‌ترسیدند ترامپ برای انجام معامله‌ای با جونگ اون حاضر شود در ازای نابودی موشک‌های بالستیک کره‌شمالی، حفظ موشک‌های میانبرد این کشور را قبول کند. بیم دیگر ژاپن برداشتن چتر هسته‌ای امریکا در این معامله است که جونگ اون به شدت خواستار آن است. این اهمیت دارد که در برابر این دو دیدگاه متناقض، چینی‌ها با خونسردی خاصی ناظر ماجرا هستند و بعد از دیدار هانوی جز دعوت هر دو طرف به مذاکره حرف خاصی نزدند. این خونسردی چینی‌ها به معنای نقش حاشیه‌ای پکن یا موضع خنثای آن نیست بلکه برعکس، چین به عنوان متحد اصلی پیونگ‌یانگ نقش کلیدی در کل جریان دارد و بعد از شکست مذاکرات هانوی بیشتر به صحنه‌گردانی می‌پردازد تا حضور در صحنه. به این جهت است که تحرکات پیونگ‌یانگ در این چند روز و بعد از این را می‌توان از منظر مدیریت چینی ارزیابی کرد و به تناسب نوع رفتار طرف امریکایی، شدت و ضعف این رفتار را تنظیم می‌کند.
مذاکراتی نه چندان آسان
نتیجه دیدار هانوی بدون شک شکستی برای دیپلماسی هسته‌ای ترامپ است که فکر می‌کند مذاکرات با کره‌شمالی و رهبران آن همانند معاملاتی است که تاکنون انجام داده است. در واقع، او با بی‌توجهی به سابقه طولانی از مذاکرات هسته‌ای کره‌شمالی با امریکا وارد این جریان شد و به قول فرانک وان هیپل، مشاور پیشین کاخ سفید ترامپ بیش از حد به «توانایی‌های خود خوش‌بین بوده و اغراق می‌کند.» این نکته‌ای قابل توجه است که از زمان شروع دور جدید مذاکرات بین واشنگتن و پیونگ یانگ مدام از سوی منتقدان ترامپ مطرح می‌شد و حتی این نگرانی به وجود آمده بود که ترامپ برای به دست آوردن نتیجه‌ای از مذاکرات امتیازاتی ناموجه به پیونگ یانگ بدهد. در هر صورت، ترامپ نتوانسته است فرمول مورد نظرش را در مذاکره با جونگ اون به نتیجه برساند، چراکه طرف کره‌ای او تجربه‌ای طولانی‌تر از او در مذاکره دارد و دیپلمات‌های سابق امریکایی به خوبی آگاه به این نکته هستند. ویکتور چا، معاون سابق رئیس هیئت نمایندگان امریکا در مذاکرات موسوم به مذاکرات شش جانبه یکی از این دیپلمات‌های کارکشته امریکایی است که می‌گوید امریکایی‌ها برای موفقیت در مذاکرات آنقدر بد عمل می‌نمایند که توسط مذاکره‌کنندگان کره‌شمالی در تله‌های مذاکره گیر می‌کنند. باید گفت: ترامپ بدون استفاده از تجربه افرادی مثل این دیپلمات پر سابقه در همان شرایطی گرفتار شده که او توصیف می‌کند و جونگ اون توانسته است او را در تله مذاکراتی خود گیر بیندازد. باید گفت که جونگ اون این تله را قبل از رفتن به هانوی به راه انداخته بود چنانکه سو هون، رئیس نهاد اطلاعات ملی کره‌جنوبی می‌گوید تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم کره‌شمالی حتی پیش از نشست هانو فعال بوده و جدای از جابه‌جایی خودرو‌ها در تأسیسات تحقیقات موشکی سانیوم دونگ، سایت پرتاب موشک تونگ چانگ را هم بازسازی کرده است، سایتی که کره‌شمالی سال قبل و در مقابل دوربین‌های خبرنگان تخریب کرده بود.
باید گفت: این دست از فعالیت‌های کره‌شمالی همزمان با نشست هانوی برای برپا کردن همان تله‌ای بوده که ویکتور چا گفته و حالا ترامپ گرفتار آن شده است. ترامپ سعی می‌کند تا برای فرافکنی هم که شده گناه شکست هانوی را به گردن مخالفان سیاسی و رقبای دموکراتش بیندازد و به همین جهت در توئیتر سخت به آن‌ها می‌تازد و آوردن مایکل کوهن به کنگره را برنامه آن‌ها برای شکست مذاکرات خود می‌داند و در پایان می‌نویسد: «هیچ وقت این کار را وقتی که رئیس‌جمهور در سفر برون‌مرزی است انجام ندهید. شرمتان باد.» این رفتار معمول ترامپ است، اما روشن است که او نمی‌تواند با این دست فرافکنی‌ها از تله جونگ اون فرار کند. ترامپ در حال حاضر و با فرستادن پمپئو یا دیگر نمایندگان امریکا به پیونگ‌یانگ سعی می‌کند تا امید را به مذاکرات بازگرداند، اما روشن است که تله جونگ اون راه‌ها را بر او بسته است و بدون دادن امتیازی اجازه خروج از این تله را به او نمی‌دهد. حالا باید دید ترامپ برای به دست آوردن حداقل نتیجه‌ای از مذاکره با جونگ اون امتیازی به او می‌دهد یا اینکه به طور کامل شکست مذاکرات را خواهد پذیرفت که در این صورت، شاید بتواند از تله جونگ اون فرار کند، اما باید آماده شنیدن انتقادات تند داخلی شود.
