نويسنده: محمد اسماعيلي
پاشنه آشيل دولت يازدهم و حاميان وضع موجود براي جلب آراي عمومي را به دلايل متعدد و مهمي مي‌توان «توافق هسته‌اي» ايران با گروه موسوم به1+5 دانست و به همين دليل است كه دولت در تلاش براي طراحي صحنه‌اي است كه طي آن بتواند در مناظرات انتخاباتي و ساير برنامه‌هاي تبليغاتي از عملكرد خود در برجام دفاع و پاسخ قانع‌كننده‌اي به منتقدان و رقباي انتخاباتي جست‌وجو كند.
دستاوردهاي پيش بيني شده برجام كه دولت آن را تحت عنوان «شعارهاي هسته‌اي» ماه‌ها قبل از امضاي برجام به افكار عمومي انتقال مي‌داد، نتوانست رنگ تحقق به خود گيرد، به عنوان نمونه نه تنها وضعيت اشتغال و ركود و گراني كالاهاي اساسي حل نشد و وام‌هاي آنچناني به جوانان براي ازدواج اختصاص نيافت بلكه لغو تحريم‌ها و برداشته شدن سايه تهديدنظامي از سر كشور يا بهبود وضع سرمايه‌گذاري در كشور و رفع موانع بانكي و مالي در عرصه بين‌المللي امروز پس از گذشت 19ماه از امضاي متن توافق هسته‌اي رنگ باخته است.
در يكي از مهم‌ترين نمونه‌هايي كه دولت از آن تحت عنوان «دستاوردهاي برجام»ياد مي‌كند مي‌توان به رفتوآمد پرحجم مقامات اروپايي در ماه‌هاي نخست برجام اشاره كرد كه «اصل حضور» مقامات كشورهايي نظير آلمان، اتريش، انگليس، فرانسه، يونان، ايتاليا وسوئيس توسط دولتمردان و رسانه‌هاي زنجيره‌اي حامي آن به عنوان يكي از اتفاقات تاريخي و بي‌نظير پسابرجام ياد مي‌شد. در همان مقطع، زماني كه منتقدان متن برجام از بي‌نتيجه بودن اين رفت و آمدها سؤال مي‌كردند، پاسخ دولت و حاميان متعصب دولت آن بود كه بايد براي صورت‌بندي و نهايي شدن توافقات تجاري و اقتصادي با كشورهاي غربي چند هفته‌اي صبر كرد چراكه سازوكار امور سرمايه‌گذاري در كشوري مانند ايران اندكي زمانبر است. امروز پس از گذشت 16ماه از روز اجراي برجام نه تنها قرارداد مهم و تأثيرگذاري با طرف‌هاي غربي صورت نپذيرفته است بلكه اتحاديه اروپا نيز چند بار و به بهانه‌هاي مختلف از جمله بحث تروريسم و حقوق بشر تحريم‌هاي جديدي را عليه كشورمان وضع كرده است كه اين رفتار با روح حاكم بر توافق هسته‌اي نيز در تناقض بوده و اعتراضات مقامات دولت يازدهم را نيز به همراه داشته است.
دل خوش كردن به «اصل سفر»
بر اساس آنچه ايسنا گزارش داده طي مدتي كه دولت حسن روحاني روي كار بوده است بارها مقامات اروپايي به تهران سفر كرده‌اند كه در بخشي از گزارش اين خبرگزاري مي‌آيد: «بر اساس آمار اعلام شده تاكنون وزيران خارجه اروپايي 54 بار به تهران سفر كرده‌اند و در مقابل محمدجواد ظريف نيز در پاسخ به دعوت همتايان خود يا به منظور شركت در اجلاس‌هاي بين‌المللي 46 بار به كشورهاي اروپايي سفر كرده‌است. آمار ارائه شده جدا از سفر ديگر مقامات ارشد اروپايي به تهران يا بالعكس است. اين آمار حاكي از آن است كه با وجود باز شدن فضاي سياسي و ديپلماتيك و نيز اعتماد‌سازي ميان ايران و كشورهاي مختلف، اما اين كشورهاي اروپايي و ديگر كشورها بوده‌اند كه به تعامل با ايران و بازگشت به روابط سطح بالا تمايل جدي دارند.»
درج اين آمار توسط خبرگزاري حامي دولت يازدهم در حالي است كه هيچ گونه آمار و ارقام مستند و قابل اتكايي درباره حجم سرمايه گذاري‌هاي صورت گرفته اروپايي در دوران پسا برجام درج نشده و تنها به اصل سفر مقامات غربي به ايران پرداخته شده در حالي كه لازم بود حداقل بخشي از قراردادهاي منعقد شده با شركت‌ها و تجار خاص اروپايي نيز(كه اساساً وجود خارجي ندارد) در اين گزارش يا گزارش‌هايي مشابه درج شود. جالب اينجاست كه در ادامه تلاش شده تا همچنان آمد و شد اروپايي‌ها به ايران پررونق نشان داده شودبلكه به‌واسطه چنين اقدامات تبليغاتي جامعه ترغيب شود تا در انتخابات اخير به نامزد مطلوب اين جريان روي خوش نشان دهد: «اين روزها نيز رفت و آمد و گفت‌وگوها بين مقامات ايران و كشورهاي اروپايي همچنان با جديت در جريان است، چنان‌كه در همين راستا علاوه بر سفر ظريف به يونان براي شركت در اجلاس«10 تمدن كهن جهان» و ديدار با نخست‌وزير و همتاي يوناني خود، سفر منطقه‌اي مجيد تخت‌روانچي معاون وزير خارجه نيز به كشورهاي سوئد، اتريش، لهستان و فنلاند از امروز آغاز مي‌شود.»
اين در حالي است كه بر اساس آمار و ارقام غير قابل خدشه، دستگاه ديپلماسي كشور پس از آنكه از سرمايه‌گذاري اروپايي‌ها در كشور(به‌واسطه برجام) نااميد شدند، با چرخش محسوس سفر به كشورهاي امريكاي لاتين و شرق آسيا و حتي آسياي ميانه را مورد توجه قرار دادند. به عنوان نمونه ديگر يكي ديگر از رسانه‌هاي حامي دولت بدون توجه به اين نكته كه اصل سفر اروپايي‌ها به ايران قابل اعتنا نيست و بايد به نتايج عيني نظير «سرمايه‌گذاري شركت‌هاي معتبر و تجار كشورهاي عضو اتحاديه اروپا در ايران» بينجامد از نكاتي به عنوان دستاورد سفر اروپايي‌ها ياد مي‌كنند كه قبل از برجام نيز وجود داشته است. اين رسانه در مطلبي با همين عنوان مي‌نويسد: «بعد از روي كار آمدن دولت يازدهم و حتي قبل از توافق ژنو حاميان پروژه ايران‌هراسي متوجه شدند كه در چهار سال پيش رو نمي‌توانند به راحتي به ابزار و سياست‌هايي توسل جويند كه با استفاده از آن پروژه امنيتي‌سازي ايران را مثل قبل پيگيري و ايران را در عرصه بين‌المللي و منطقه‌اي منزوي كنند.»
واكنش رهبري به دستاوردتراشي غربگرايان
دستاوردتراشي جريان غربگراي داخلي كه از اصل سفر اروپايي‌ها به تهران ذوق زده شده‌اند در حالي است كه رهبر معظم انقلاب اسلامي، همراهي هدفمند و گسترده اروپايي‌ها با امريكا در اجراي يك‌طرفه برجام و همچنين رفت‌و‌آمدهاي فاقد دستاوردهاي
تجاري- اقتصادي براي ايران و فراتر از آن اقدامات مداخله‌جويانه مقامات اين اتحاديه براي مقدمه‌سازي براي وضع تحريم‌هاي جديد حقوق بشري عليه كشورمان را فاقد دستاورد مي‌دانند. ايشان در ديدار با نخست‌وزير سوئد ضمن انتقاد از رفتار اروپايي‌ها، سفر آنها به ايران را فاقد دستاورد مشخص دانسته و با اشاره به رفتوآمد و مذاكرات برخي دولت‌هاي اروپايي در تهران در طول 1/5 سال اخير و در عين حال عملي نشدن اغلب توافقات انجام‌گرفته، خطاب به نخست‌وزير سوئد گفتند: با شناختي كه از جنابعالي وجود دارد، شما فردي اهل اقدام و عمل هستيد و انتظار مي‌رود به نحوي عمل كنيد كه توافقات صرفاً روي كاغذ باقي نماند.
چرا متعصبان از تعهدات بر زمين مانده اروپا يادي نمي‌كنند
برجسته كردن اصل آمد و شد اروپايي‌ها به تهران توسط جريان هواخواه غرب در حالي است كه اتحاديه اروپا بر اساس متن برجام متعهد شده تا تحريم‌هاي مالي و اقتصادي مرتبط با برنامه هسته‌اي ايران را بعد از هشت سال لغو كند! تعهدي كه از اهميت آنچناني برخوردار نيست. بر همين اساس اروپايي‌ها تحريم‌هايي كه در دو سند مجزا در سال‌هاي 2010 و 2012 عليه برنامه هسته‌اي ايران اعمال كرده‌اند و براي تمام كشورهاي عضو اتحاديه لازم‌الاجرا بود را تا هشت سال ديگر (يعني روز انتقال ) لغو خواهند كرد. با پذيرفتن اين تعهد مدت‌دار از سوي اروپايي‌ها جالب است بدانيم كه سال پيش در همين ايام اين اتحاديه در اقدامي خلاف روح و متن برجام تعداد مهمي از افراد و شركت‌هاي ايراني را به بهانه حقوق بشر در ليست تحريمي خود جاي داده است يا شوراي وزيران اتحاديه اروپا درماه گذشته تصميم گرفت تا تحريم‌ها عليه 82 نفر و يك نهاد را در رابطه با وضعيت حقوق بشر در ايران تا 13 آوريل 2017 ادامه دهد كه با اهداف مندرج در برجام در تناقض است و همچنان با سكوت دستگاه ديپلماسي مواجه شده است!
