جوان آنلاین: رئیس‌جمهور امریکا که حالا به نظر می‌رسد پاسخ ایران به نامه خودش را دریافت کرده، در تازه‌ترین موضع خود به خبرنگاران گفته که به نظرش «ایران مذاکرات مستقیم می‌خواهد»، موضعی که تاکنون ایران جوابی به آن نداده است. جدید‌ترین موضع دونالد ترامپ که بعد از چند مرتبه کلنجار کلامی بین مقام‌های ایرانی و امریکایی طی دو هفته اخیر ابراز شده، به نظر می‌رسد بیش از هر چیز دیگری، منعکس‌کننده تمایل شخصی ترامپ برای جهت‌دهی به دیپلماسی، به شیوه‌ای است که او به آن علاقه دارد، شیوه‌ای که چندان درباره او ناآشنا به نظر نمی‌رسد. ترامپ در موضع جدیدش گفته که مذاکره مستقیم «سریع‌تر انجام می‌شود و شما طرف مقابل را خیلی بهتر از این می‌فهمید که بخواهید از طریق واسطه‌ها مذاکره کنید.»
دونالد ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری‌اش، طی ۱۶ ماه ۲۷ نامه با کیم جونگ اون، رئیس‌جمهور کره شمالی رد و بدل کرد و نتیجه دیپلماسی او در تیرماه ۱۳۹۸، چیزی بیشتر ازآن چیزی نبود که ناظران در امریکا از تعبیر دیپلماسی عکس یادگاری (PHOTO- OP) برایش استفاده کردند. حالا مشخص شده که او مدتی بعد با وساطت امانوئل ماکرون در تدارک یک کنفرانس ویدئویی با حسن روحانی همتای ایرانی وقت خودش بوده که تمام مقدمات آن هم فراهم شده بود ولی در نهایت روحانی به دلایلی که قابل حدس زدن است، در این کنفرانس ویدئویی شرکت نکرده است. ترامپ روز پنج‌شنبه برای چندمین بار ظرف دو، سه هفته اخیر درباره ایران صحبت کرد که البته لحن او، کمی متفاوت از دفعات قبل بود. او که چند روز پس از ارسال پاسخ ایران به نامه‌اش، صحبت می‌کرد، به خبرنگاران گفته که فکر می‌کند «ایران مذاکرات مستقیم می‌خواهد» و بدون اینکه به این اشاره کند که این نتیجه‌گیری او چطور به دست آمده، گفت که خودش هم «مذاکرات مستقیم را ترجیح می‌دهد». رئیس‌جمهور امریکا گفته که «آنها می‌خواستند از میانجی استفاده کنند، فکر نمی‌کنم دیگر ضرورتاً این طور باشد» و تأکید کرده است: «به نظرم بهتر است مذاکرات مستقیم داشته باشیم. سریع‌تر انجام می‌شود و شما طرف مقابل را خیلی بهتر از این می‌فهمید که بخواهید از طریق واسطه‌ها مذاکره کنید.» بر اساس گزارش بی‌بی‌سی، خبرنگاری از ترامپ خواست درباره موضع ایران درباره مذاکره مستقیم توضیح بدهد و پرسید: «گفتید که آنها دیگر نمی‌خواهند مذاکره غیرمستقیم کنند، آیا نامه دیگری داده‌اند؟ اماراتی‌ها به شما اطلاع داده‌اند؟» که ترامپ پاسخ می‌دهد: «بله. این را می‌دانم. فکر می‌کنم می‌خواهند مذاکرات مستقیم داشته باشیم». خبرنگاران مجدداً از ترامپ می‌خواهند که توضیحی درباره پاسخ ایران به نامه‌اش بدهد، اما او حاضر نشد جزئیات آن را فاش کند و گفت: «نامه‌ها را فراموش کنید. فکر می‌کنم مذاکره مستقیم می‌خواهند.» ترامپ یک بار دیگر عبارت مکرر هفته‌های اخیرش درباره ایران را تکرار کرد که «به نظرم آنها نگران هستند، احساس می‌کنند آسیب‌پذیر هستند» ولی این مرتبه ادعا کرد که «من نمی‌خواهم چنین احساسی داشته باشند.»
«عالی» ویتکاف!
موضع جدید ترامپ در حالی بیان شده که او ظرف چند هفته اخیر، چند مرتبه ایران را تهدید به اقدام نظامی کرده است. ترامپ که اواسط اسفند ۱۴۰۳ با نوشتن نامه‌ای به رهبری ایران، تهران را بین مذاکره یا اقدام نظامی مخیر گذاشته بود، در گفت‌و‌گو با شبکه «ان‌بی‌سی نیوز» امریکا گفت که «اگر با ایران به توافق نرسیم و ضمانتی برای عدم ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران دریافت نکنیم، این کشور بمباران خواهد شد. این کشور به شیوه‌ای بی‌سابقه بمباران خواهد شد.» موضعی که چند مرتبه دیگر نیز با زبان‌های مختلف تکرار شد، و واکنش تند مقام‌های ایرانی را برانگیخت. امیر سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل ۱۱فروردین (۳۱ مارس) در نامه به دبیرکل سازمان ملل متحد تهدید ترامپ را «خصمانه» خواند و هشدار داد که تهران به هر حمله‌ای «سریعاً و قاطعانه» پاسخ خواهد داد. وزارت خارجه ایران نیز دوشنبه قبل با احضار سرپرست سفارت سوئیس به عنوان حافظ منافع امریکا، یادداشت رسمی هشدار ایران «در قبال هرگونه شرارت» و تصمیم تهران برای «واکنش قاطع و فوری به هر تهدید» را به او ابلاغ کرده بود. علی لاریجانی، مشاور رهبری انقلاب در موضعی متفاوت، دوشنبه قبل در گفت‌و‌گو با تلویزیون ایران گفت که «کار نظامی با ایران بدون تبعات نیست» و خطاب به مقام‌های امریکا گفت: «اگر یک وقت رفتید به سمت بمباران توسط خودتان یا اسرائیل، ایران را مجبور می‌کنید که طور دیگری تصمیم بگیرد». او ادامه داد در صورتی که امریکا یا اسرائیل به بهانه هسته‌ای ایران را بمباران کنند، «مردم فشار می‌آورند» و ساخت بمب اتمی «توجیه ثانویه پیدا می‌کند». جدید‌ترین موضع، مربوط به عباس عراقچی وزیر خارجه بود که در پستی در شبکه «ایکس» نوشت که «برای حل مناقشه بین دولت‌های ایران و امریکا بر سر برنامه هسته‌ای ایران، به‌طور اصولی چیزی به نام گزینه نظامی وجود ندارد چه برسد به راه حل نظامی». عراقچی به ترامپ این را هم گوشزد کرد او «ممکن است از توافق اتمی ایران در سال ۲۰۱۵ ناخشنود باشد، اما برجام ضامن تعهد اصولی ایران است که همچنان نیز پابرجا است و حتی امریکا با وجود خروج از این توافق از آن بهره‌مند شده است.» او یک بار دیگر موضع ایران را تکرار کرد که «هیچ‌گاه و تحت هیچ شرایطی» در تلاش برای «تولید یا دستیابی به سلاح هسته‌ای» نخواهد بود، موضعی که با واکنش غیرمنتظره استیو ویتکاف نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه روبه‌رو شد: «عالی (Great)»
اول غیرمستقیم
هرچند ویتکاف با فاصله‌ای کوتاه توئیت خود را حذف کرد ولی موضع او که در داخل تیم ترامپ، خارج از ساختار‌های رسمی حاکم بر سیاست خارجی امریکا و زوج مارکو روبیو (وزیر خارجه) و «مایک والتز (مشاور امنیت ملی کاخ سفید) قرار می‌گیرد، نشان داد که در امریکا، در مورد نحوه برخورد با ایران اختلاف‌نظر وجود دارد. ویتکاف، اوایل فروردین هم گفته بود که «پیام ما به ایران این است که بیایید مذاکره کنیم» و به شبکه فاکس‌نیوز گفته بود «ما نیازی نداریم که همه‌چیز را از طریق نظامی حل کنیم.» با این حال، در تهران تردید‌های جدی وجود دارد که میزان نفوذ او در ساختار‌های متصلب سیاست خارجی امریکا چقدر است و حتی در صورت شروع مذاکرات غیرمستقیم، شانس دستیابی به یک توافق پایدار و منصفانه با امریکای ترامپ چقدر است، به خصوص که طی چند هفته اخیر، امریکا با به راه انداختن یک کمپین تمام عیار نظامی از طریق انتقال ادوات نظامی پیشرفته به دیگو گارسیا، ایران را در معرض تهدید قرار داده است. سیلویا بولتوک روز چهارم آوریل ۲۰۲۵ در
https://www. specialeurasia. com/ نوشت: «حضور نظامی را می‌توان به عنوان تلاشی حساب شده برای استفاده از پویایی قدرت، گسترش گزینه مذاکرات و در عین حال حفظ یک تهدید معتبر در نظر گرفت.» او معتقد است: «به‌رغم تشدید تنش‌ها، یک جنگ تمام عیار در آینده نزدیک بعید است. هم واشینگتن و هم تهران دلایلی برای اجتناب از درگیری مستقیم دارند: ایالات متحده از پیامد‌های اقتصادی بی‌ثباتی منطقه‌ای محتاط است، در حالی که ایران می‌داند که یک جنگ می‌تواند ثبات دولتش را تهدید کند.»
ترامپ دیشب هم در یک توئیت گزارش‌ها درباره آماده‌شدن امریکا و اسرائیل برای حمله به ایران را بزرگنمایی‌شده خواند و از آمادگی برای «یک توافقنامه هسته‌ای قابل راستی‌آزمایی» با ایران حرف زد و گفت که در چنان حالتی جشنی بزرگ برگزار خواهد شد.
تحت چنین شرایطی، ایران می‌تواند با ورود به دیپلماسی با امریکا، افکار عمومی را با خود همراه کند، هرچند احتمال اندکی وجود دارد که مذاکرات، نتیجه ملموسی به بار بیاورد. ویکتور چا، با اشاره به تلاش ترامپ برای توافق با کره شمالی در جولای ۲۰۱۹ گفته بود: «برای ترامپ، یک توافق، هدف همه منتقدان او خواهد بود. همانطور که حرفه او در املاک نشان داده، ترامپ غیرقابل اعتمادترین شریکی است که می‌توان تصور کرد.» به همین دلیل، در حالی که به نظر می‌رسد مقام‌های ایرانی در مرحله کنونی تحت فشار قرار دارند تا به دیپلماسی «نه» نگویند، آنها در مرحله نخست خواهند کوشید از طریق دیپلماسی غیرمستقیم، افکار عمومی را متقاعد کنند که از مذاکره با او چیزی بیرون نخواهد آمد. «لورا روزن» خبرنگار امریکایی از قول یک منبع ایرانی در سایت دیپلمات نوشته که ایران به طور اولیه با مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده در مورد مسئله هسته‌ای موافقت کرده است و اگر در مراحل ابتدایی برای توافق بر سر چارچوب مذاکرات پیشرفتی حاصل شود، آن‌گاه به مذاکرات مستقیم خواهند پرداخت. این منبع ایرانی که خواست نامش فاش نشود، باور دارد که اگر ایالات متحده موافقت کند، مذاکرات غیرمستقیم احتمالاً در عرض دو یا سه هفته در عمان برگزار خواهد شد.
