جوان آنلاین: بحران آب در کشور، به‌ویژه در تهران، به یکی از معضلات بزرگ زیست‌محیطی و اجتماعی تبدیل شده است. این مشکل چندبعدی به عواملی چون کاهش بارندگی، مصرف بی‌رویه، مدیریت نادرست منابع آبی و تغییرات اقلیمی برمی‌گردد. کارشناسان و مسئولان نسبت به پیامدهای جدی این بحران هشدار داده‌اند و راهکارهایی را برای مقابله با آن ارائه کرده‌اند.
به تازگی محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، اعلام کرده است که بارندگی‌ها در تهران نسبت به بلندمدت ۳۴ درصد و نسبت به سال گذشته ۱۲ درصد کاهش داشته‌اند. او وضعیت ذخایر سدهای پنج‌گانه تهران را نامطلوب دانسته و بیان کرده که حتی بارندگی‌های اخیر نیز نتوانسته کاهش‌های گسترده پیشین را جبران کند.
به گفته مسئولان، سدهای لار، لتیان، ماملو و کرج، که تأمین آب شرب و کشاورزی تهران را برعهده دارند، با سطح بی‌سابقه کاهش آب مواجه هستند. برای مثال، پرشدگی سد کرج تنها ۷ درصد گزارش شده است، رقمی که در تاریخ این سد بی‌سابقه است.
مصرف بی‌رویه آب و مشکلات اجتماعی
آمارها نشان می‌دهند که بیش از ۶۳ درصد شهروندان تهرانی بیش از دو برابر الگوی استاندارد مصرف آب (۱۳۰ لیتر در روز) آب استفاده می‌کنند. استاندار تهران اشاره کرده است که ۸۷ درصد از مصرف آب استان مربوط به مصارف خانگی است و به همین دلیل مدیریت مصرف خانگی، به‌ویژه از طریق فرهنگ‌سازی و ابزارهای نظارتی، ضرورت دارد.
برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی نیز یکی از عوامل تشدید بحران آب است. شهرداری تهران از منابع آب زیرزمینی و آبخوان‌ها استفاده گسترده‌ای دارد که این امر تهدیدی جدی برای پایداری این منابع در آینده ایجاد کرده است. محمدصادق معتمدیان تأکید کرده که جایگزینی پساب به‌عنوان یک راهکار اصلی می‌تواند بخشی از این مشکل را برطرف کند.
هشدارهای مکرر کارشناسان
بارها و بارها کارشناسان حوزه آب بر اهمیت مدیریت پایدار منابع آبی تأکید کردند. به گفته پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب، استفاده از فناوری‌های نوین در ارزیابی منابع و مصارف آب و مدیریت جامع و پایدار منابع آبی از جمله راهکارهای کلیدی برای مقابله با بحران آب است. همچنین، در مقاله‌ای علمی درباره چالش‌های حکمرانی آب در ایران، ضعف‌های ساختاری و مدیریتی به‌عنوان یکی از عوامل اصلی بحران آب شناسایی شده‌اند. این مقاله پیشنهاد می‌دهد که شفافیت اطلاعات و مشارکت مردمی در تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند به بهبود حکمرانی منابع آبی کمک کند.
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی هشدار داده که چهار سد از پنج سد تأمین‌کننده آب تهران در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت خود آب دارند. او تأکید کرده که اگر مردم مصرف آب را مدیریت نکنند، احتمال جیره‌بندی آب در تابستان بسیار بالا خواهد بود. همچنین، وی به کاهش تاب‌آوری تهران در برابر کم‌آبی اشاره کرده و همکاری مردم و مدیریت منابع را تنها راه جلوگیری از بحران جدی دانسته است.
همچنین نیک‌آهنگ کوثر، تحلیلگر حوزه آب و محیط زیست معتقد است که وضعیت اقلیمی، مدیریت بد و مصرف بیش از حد ذخایر آبی کشور، دلایل عمده بروز بحران آب در ایران هستند. او همچنین به کشاورزی نامناسب و پروژه‌های گران‌قیمت و ناپایدار اشاره کرده که سال‌هاست این بحران را تشدید کرده‌اند. وی تأکید کرده که اصلاح حکمرانی آب و استفاده بهینه از منابع آبی ضروری است.
محمدابراهیم رئیسی، کارشناس حوزه آب نیز به هدررفت آب در شبکه لوله‌کشی تهران اشاره کرده و بیان داشته که حدود ۲۰ درصد آب از لوله‌های انتقال نشت می‌کند و به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد. او همچنین تأکید کرده که کاهش هدررفت آب می‌تواند کمبود آب تهران را تا حد زیادی جبران کند. رئیسی همچنین به ضرورت مدیریت تقاضا و عرضه آب به‌صورت همزمان اشاره کرده است.
چه باید کرد؟
نظرات مسئولان و کارشناسان این حوزه به خوبی نشان می‌دهند که بحران آب در تهران و به طور کلی کشور، نیازمند اقدامات فوری و هماهنگ در زمینه مدیریت منابع، کاهش هدررفت و اصلاح الگوی مصرف است.
بدون شک، بحران آب در پایتخت و حتی دیگر شهرها نتیجه عوامل متعددی است که سال‌ها نادیده گرفته شده‌اند. با این حال، مدیریت صحیح، اجرای سیاست‌های علمی و همکاری گسترده اجتماعی می‌تواند گام‌هایی مؤثر برای کاهش اثرات این بحران باشد. همان‌طور که استاندار تهران اشاره کرده است، «فرهنگ‌سازی و نظارت بر مصرف، مهم‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راهکارها» هستند. اگرچه چالش‌های پیش رو جدی هستند، اما با اقدام سریع و مؤثر می‌توان از پیامدهای فاجعه‌بار جلوگیری کرد.
دولت با ارزان فروشی و عدم برخورد موثر با مشترکین پرمصرف و مُسرِف، و از طرفی عدم سرمایه گذاری لازم و کافی در انرژی خورشیدی، شریک و مسبب ایجاد بحران آب است. کولر آبی عامل اتلاف گسترده آب شرب است. 
