جوان آنلاین: منوچهر شاهسواری دبیر جشنواره فیلم فجر که برای بازدید از فعالیت بخش کوتاه و مستند جشنواره چهل و سوم به خانه هنرمندان رفته بود، با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین و شاید زیباترین شاخه‌های سینمای ایران بخش مستند و بخش فیلم‌های کوتاه است، درباره نحوه انتخاب آثار تاکید کرد: نمیشود سینمای ایران را بدون فیلم‌های مستند و بدون فیلم‌های کوتاه ارزیابی کرد. قواعدی هم تا این لحظه وجود داشته که تاکنون تغییراتی در آن ایجاد نکردیم. فیلم‌های مستند از جشنواره حقیقت و فیلم‌های کوتاه براساس فهرست‌های پیشنهادی جشنواره فیلم کوتاه آمده است.
خانه هنرمندان مکان مناسبی برای تجمع دوستانمان در بخش فیلم کوتاه و مستند بود
وی افزود: علیرضا حسینی، دوست و همکار من، مسئولیت و مدیریت این بخش را برعهده داشتند. هیئت داوران فیلم کوتاه و فیلم مستند، فیلم‌ها را به دقت روی پرده بزرگ دیدند و آنها را مورد قضاوت قرار دادند. البته هنوز تا این لحظه، جلسه جمع‌بندی هیچ‌کدام از هیئت‌های داوری چهل و سومین جشنواره فیلم فجر نه در فیلم کوتاه و نه در فیلم بلند و نه در مستند برگزار نشده است. فکر می‌کنم که در طی روز‌های شنبه و یکشنبه برگزار خواهد شد. خانه هنرمندان مکان مناسبی برای حضور دوستانمان در بخش فیلم کوتاه و مستند است و خوشبختانه مسئولان خانه در این زمینه همکاری لازم را انجام دادند و زیرساخت لازم فراهم شد.
دبیر جشنواره فیلم فجر در خصوص برگزاری بخش مستند و کوتاه در کنار بخش فیلم‌های بلند در یک مکان، توضیح داد: من اطلاعی از جشنواره سال آینده ندارم. می‌دانم سال‌هاست که این تقاضا وجود داشته است، گاهی اوقات هم تجربه شده و تجربه‌ها هم عموما ناموفق بوده است. باید به این ماجرا‌ها توجه کرد. به هر شکل جنس آثار و جنس مخاطبان تفاوت‌های جدی‌ای باهم دارد. به این نکته هم دقت کنید که به هرحال جشنواره فیلم فجر یک جشنواره ویژه است. وقتی می‌گویم ویژه بار ارزشی مثبت یا منفی ندارد. ویژگی خود را دارد و آن ویژگی این است که شبیه هیچ جشنواره‌ای در هیچ کجای جهان نیست. شما چنین جشنواره‌ای با چنین مشخصات و ابعادی و گاه با چنین اشتیاق و مجادلات حاشیه‌ای در هیچ کجا سراغ ندارید.
الزاما به صرف اینکه همه یک جا جمع شویم معنی کیفی بالاتری نمی‌دهد
شاهسواری تصریح کرد: این ویژگی باعث می‌شود مراقبتهای لازم از حرمت و صیانت از آثاری که به نمایش درمی‌آیند در صدر برنامه‌ها قرار بگیرد. الزاما به صرف اینکه همه یک جا جمع شویم معنی کیفی بالاتری نمی‌دهد گاهی اوقات باید این تفاوت‌ها را درک کرد. درک این تفاوت‌ها، الزاما منجر به تقابل نمیشود ولی اگر درک نشود و همگی را در یک کاسه جا دهیم ممکن است اتفاقا تقابل ایجاد شود.
مدیرعامل سابق خانه‌سینما ادامه داد: امسال با مدیریت خوب علیرضا حسینی، فکر می‌کنم که در صیانت و حرمت‌گذاری به فیلمسازان فیلم کوتاه و مستند روش درست‌تری اجرا شده است. امیدوارم در سال‌های بعد اگر بخواهد اتفاقی بیافتد با یک مشارکت جمعی باشد. جشنواره فجر در همه بخش‌ها من‌جمله فیلم کوتاه و مستند به لحاظ ساختار، شکل اجرایی، مأموریت، اهداف، وظایف و خواسته‌هایش، باید دچار یک بازنگری جدی بشود. این حاصل نمیشود مگر با یک مشارکت همه جانبه از سوی همه کسانی که در این جشنواره ذی‌نفع هستند.
با روش‌های گذشته نمیشود به نیاز‌های روز پاسخ داد
وی اذعان کرد: تعداد ذی‌نفعان جشنواره زیاد است. تعداد جشنواره سینما حقیقت و فیلم کوتاه هم مشخص است. حتی جشنواره جهانی فیلم فجر که خوشبختانه دوباره به زنجیره جشنواره‌های ایران برگشته ذی‌نفعان مشخصی دارد. جشنواره فیلم فجر متقاضی، ذی‌نفع، علاقه‌مند و مداخله‌گر زیاد دارد و پاسخ دادن به همه این تقاضا‌ها کار نشدنی است. برای امری که نشدنی است حتما باید روش‌های جدید پیدا کرد چراکه با روش‌های گذشته نمیشود به نیاز‌های روز پاسخ داد. چراکه منافع مخاطب، منابع هنرمندان و در صدر همه منافع ملی همگی باید مورد یک بازنگری جدی قرار بگیرند.
شاهسواری در پایان گفت: من فکر می‌کنم که جشنواره فجر نیازمند یک بازنگری جدی در همه ابعاد است. به‌عنوان کسی که امسال مسئولیت این جشنواره را برعهده داشتم این نیاز را احساس می‌کنم. اما درباره اینکه چه روشی و چه میزانسنی درست است، هنوز به پاسخ روشنی نرسیده‌ام و اگر چیزی بگویم احتمالا سلیقه فردی است. بنده با اینکه در فیلم کوتاه و مستند نقشی ندارم، اما به شدت به این دو علاقه داشته و احترام می‌گذارم.
کسی نمی‌تواند منکر اهمیت فیلم کوتاه و مستند شود
در حاشیه این دیدار همچنین علیرضا حسینی مدیر بخش فیلم‌های کوتاه و مستند چهل و سومین جشنواره فیلم فجر که در خانه هنرمندان میزبان دبیر جشنواره، منوچهر شاهسواری بود، درباره نحوه انتخاب فیلم‌ها و اینکه داوری‌ها در چه مرحله‌ای هستند و شرایط و اهمیت این دو بخش گفت: جشنواره ملی فیلم فجر همه ساله با نسبت‌ها و شرایط مختلف بخش فیلم کوتاه و مستند را در خود داشته است. اساس و شروع سینمای ما بر پایه این دو بخش است و آغاز کار بسیاری از فیلم‌ساز‌های ما هم از ساخت فیلم کوتاه و مستند بوده است؛ بنابراین کسی نمی‌تواند منکر اهمیت این دو شود. فیلم کوتاه و فیلم مستند بخش‌های جنبی یا آماتوری نیستند و کاملا با اندازه‌ها و استاندارد‌های حرفه‌ای در سینمای روز جهان ارزیابی میشوند.
حضور در جشنواره برای فیلم‌های کوتاه و مستند سخت شده بود
وی افزود: در دو سه سال اخیر قدری حضور در جشنواره برای فیلم کوتاه و مستند سخت شده بود و دبیران جشنواره دلایل خودشان را داشتند؛ بنابراین در افتتاحیه جایزه‌ای به هر دو بخش داده می‌شد و تمام. امسال با دبیری آقای شاهسواری و صحبت‌هایی که شد موافقت کردند که مراسم اهدا جوایز در اختتامیه باشد تااین رقابت به طور جدی برگزار شود و جوایز در اختتامیه داده شوند.
امیدواریم تعداد جوایز مستند و کوتاه افزایش پیدا کند
این مستندساز اعلام کرد: فیلمسازان امیدوارند که امسال جوایز از یک فیلم به دو فیلم افزایش یابد.
حسینی درباره تعداد فیلم‌های منتخب هیئت انتخاب و داوری در بخش فیلم کوتاه گفت:ازبین ۱۲۰ فیلم رسیده به دبیرخانه ۴۶ اثر انتخاب شد و افزود: آن طور که در طی این چند روز می‌بینیم مخاطبان، فقط مخاطبین خاصی که سازنده فیلم کوتاه هستند و به جشنواره فیلم کوتاه می‌روند نیستند، بلکه از عموم مردم تماشاگر آثار هستند و از تماشای فیلم‌ها راضی هستند. در بخش مستند هم همین اتفاق افتاده است.
حسینی یادآور شد: در واقع نگاه فجر به سینما، به خصوص برای این دو بخش هم جذب مخاطب عمومی و هم مخاطب خاص در اندازه و استاندارد‌های جشنواره‌ای است. جشنواره ملی فجر در گستره جغرافیای ایران برای سینماگران و فیلمسازان مهم است و برای فیلمسازان یک سکوی برای پیشرفت است. امیدواریم که پخش فیلم‌های کوتاه و مستند در سینما‌های کشور تداوم پیدا کند و مردم با این دو بخش بیشتر ارتباط برقرار کنند و در سال‌های بعد جایگاه این دو بخش از سینما در بین مخاطبان و مردم شرایط بهتری داشته باشد.
حسینی با بیان اینکه برگزیدگان هر دو بخش مشخص شده‌اند، گفت: از بین ۴۶ فیلم کوتاه، ۷ نامزد و از بین ۱۱ فیلم مستند، ۵ نامزد انتخاب واعلام شده است و در روز‌های منتهی به اختتامیه، داوری فیلم‌های برتر نهایی می‌شود.
حسینی درباره انتخاب محل خانه هنرمندان گفت: با توجه به شرایط و امکانات موجوداین انتخاب درست بود. اگرچه در بخش گفت‌و‌گو با فیلمسازان و جلسات نقد فیلم و مصاحبه در حد انتظار فیلمسازان موفق نبودیم، اما از لحاظ رفت و آمد برای مخاطبین و حضور فیلمسازان و علاقه‌مندان موقعیت مناسبی است.
دبیر و دبیرخانه دائمی جشنواره باید تعیین و تثبیت شود
حسینی در مورد تثبیت دو بخش فیلم کوتاه و مستند در سال‌های آینده گفت: تا دبیر و دبیرخانه دائمی جشنواره تعیین و تثبیت نشود و کاخ جشنواره ساخته نشود، برای بخش‌های مستند و کوتاه و حتی فیلم‌های بلند در جشنواره در حد آزمون و خطا خواهیم بود و هیچ تثبیتی برای این دو بخش وجود نخواهد داشت. چرا که سیاست‌ها دائما در حال تغییر است و استفاده از تجربه و سابقه سال‌های گذشته در برگزاری جشنواره ناقص باقی خواهد ماند، اما اگر دبیر تعیین و تثبیت شود، هم محل نمایش فیلم‌ها و هم شرایط حضورشان تثبیت خواهد شد.
حسینی تصریح کرد: وقتی می‌گوییم سینمای ملی، فیلم کوتاه و مستند هم جزو سینمای ملی ما محسوب میشوند؛ بنابراین عدم حضورشان در جشنواره ملی قابل قبول نیست. اگر در طی چند سال متوالی دبیر و دبیرخانه ثابتی وجود داشته باشد نقطه ضعف‌ها مشخص و اصلاح می‌شود و سینمای کوتاه و مستند مجبور نخواهد بود خود را هر سال اثبات کند بلکه با بهترین کیفیت حضور خواهند داشت. جشنواره فیلم فجر هم جشنواره‌ای است که در هیچ کجای دنیا نمونه‌ای ندارد و هر زمان جشنواره فیلم فجر یک تعریف جهانی و مشخصی در قیاس با جشنواره‌های بزرگ جهان پیدا کرد می‌توان برای دو بخش فیلم کوتاه و مستند نیز تصمیماتی در اندازه و استاندارد جهانی گرفت، نمیشود برای سینمای بلند این جشنواره را مناسب دید ولی سینمای کوتاه و مستند را با تعریفی دیگر ارزیابی کرد.
این مستندساز درباره انتخاب آثار در دو بخش فیلم کوتاه و مستند توضیح داد: در مورد فیلم کوتاه، ۱۲۰ فیلم آمد که خوشبختانه بیشتر از ۴۶ فیلم خوب هم در میانشان بود هر چند عده‌ای به این تعداد فیلم هم اعتراض دارند و نظرشان بر گزیده گزینی است که نظر به جایی است ولی مطمئن باشید که همه فیلم‌های منتخب شایستگی حضور داشته‌اند و این به خاطر رشد مناسب فیلم‌های کوتاه در چند سال گذشته، هم در انجمن سینمای جوانان و هم در صنف فیلم کوتاه و بخش‌های خصوصی است.
وی اذعان کرد: بین جشنواره فیلم کوتاه تهران و جشنواره حقیقت و جشنواره فجر تفاوت‌هایی وجود دارد. فیلم‌هایی که رأی مردمی بالایی دارند، یعنی فیلم‌هایی که توسط خود مردم انتخاب میشوند، اکران‌های موفق‌تری هم در جشنواره فجر و پس از جشنواره در اکران‌ها دارند، لذا داوران حرفه‌ای و با تجربه در این دو بخش استاندارد‌ها را رعایت کرده‌اند و در بخش فیلم کوتاه و مستند سعی شده که به سلیقه مخاطب عام وخاص احترام گذاشته شود.
وی ادامه داد: داوران فیلم‌ها را با سیاست‌های جشنواره انتخاب می‌کنند و انتخاب و داوری را در قالب جشنواره سلامت یا محیط زیست و جشنواره کوتاه و حقیقت نمی‌بینند بلکه براساس معیار‌های جشنواره سینمایی ملی فجر داوری می‌کنند.
فیلم‌های بخش مستند و کوتاه نباید رایگان نمایش داده شوند
مدیر بخش فیلم‌های کوتاه و مستند چهل و سومین جشنواره فیلم فجر در خصوص نمایش فیلم‌های این بخش در کنار دیگر آثار در استان‌ها و مراکز مختلف کشور گفت: برای فیلم کوتاه و مستند، فقط یک نمایش به صورت محدود در خانه هنرمندان داریم. بعضی از فیلم‌های بلند داستانی در چند استان به صورت محدود نمایش داده شده است که البته کار درستی صورت گرفته و بلیت فروخته شده و نمایش فیلم مستند و کوتاه نیز رایگان نخواهد بود و پس از جشنواره برای نمایش فیلم‌ها تهیه کنندگان و پخش کنندگان بلیت فروشی خواهند داشت.
وی تاکید کرد: در خانه هنرمندان هم در شرایط محدود و برای مخاطبین محدودی نمایش داده شد تا انعکاس خبری داشته باشد و تبلیغی برای آنها باشد، البته امسال دبیر جشنواره روی این امر تمرکز داشتند که تا جایی که امکان دارد فیلم‌ها به صورت رایگان نمایش داده نشوند، لازم است به صاحبان آثار فیلم کوتاه و مستند نیز مساعدت شود و اگر در سال‌های بعد تعدد نمایش در تهران و شهر‌های کشور داشته باشند بلیت فروشی برای فیلم کوتاه و مستند نیز الزامی است.
شعار «فیلم کوتاه و مستند مجانی نیست» خواسته درست و به حق سینماگران است
او در پایان گفت: صمیمانه از حضور تماشاگران که حامیان اصلی فیلم کوتاه و مستند هستند و انرژی مثبتی در این چند روز به فیلمسازان منتقل کردند سپاسگزارم، و از همکاری صمیمانه مدیران و همکارانمان در خانه هنرمندان، انجمن سینمای جوانان، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، شبکه مستند، رادیو فرهنگ و خبرنگاران و خبرگزاری‌های مختلف در کشور، روابط عمومی و ستاد خبری جشنواره، صنوف سینمایی فیلم کوتاه و مستند در خانه سینما و از همکاری و همدلی داوران گرامی هر دو بخش فیلم کوتاه و مستند ممنونم.
