جوان آنلاین: در دنیای امروز که فناوری به جز جدایی‌ناپذیر تمام جوانب زندگی تبدیل شده و سیستم‌های مکان‌یابی مانند سیستم موقعیت‌یاب جهانی (GPS) به بخش مهمی از این روند بدل گشته‌اند، ساکنان خاورمیانه با مشکلی روبه‌رو شده‌اند که پیش از این تجربه نکرده بودند. این سیستم، ساکنان مناطق شمالی اردن را در فرودگاه بیروت نشان می‌دهد، در حالی که لبنانی‌ها موقعیت خود را در نقشه در رفح فلسطین می‌بینند.
به گزارش مهر، این پدیده، که ساکنان لبنان، اردن، سوریه و عراق از آن شکایت دارند، پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، زمانی که رژیم صهیونیستی حمله گسترده‌ای را علیه نوار غزه آغاز کرد.
ارتش اشغالگر با ایجاد اختلال و دستکاری عمدی در سیگنال‌های GPS، در حال آماده‌سازی برای مقابله با واکنش‌های احتمالی از ایران یا متحدانش در منطقه بود.
رژیم صهیونیستی بار‌ها اذعان کرده که به دلایل دفاعی سیگنال‌های GPS را مختل می‌کند، اما تاکنون درباره تغییرات اخیر که بر کاربران در کشور‌های همجوار تأثیر گذاشته، اظهار نظر صریحی نکرده است.
این اختلال نه تنها یک مشکل فنی، بلکه بخشی از یک استراتژی پیشرفته است که برای مختل کردن عملیات نظامی و حفاظت از تأسیسات حساس استفاده می‌شود. این چالش امنیتی پیچیده تهدیدی برای امنیت ناوبری هوایی و ایمنی عمومی در خاورمیانه محسوب می‌شود.
حال این سوال پیش می‌آید که چگونه این اختلالات صورت می‌گیرد، چرا برخی کشور‌ها از آن استفاده می‌کنند، و تأثیرات آن بر کشور‌های همسایه چیست؟
اختلالات عمدی
اصطلاح اختلال در سیستم موقعیت‌یاب جهانی در جنگ‌ها، برای اولین بار در جنگ روسیه و اوکراین مطرح شد و اخیراً رژیم صهیونیستی هم‌زمان با عملیات‌های نظامی خود علیه نوار غزه از این روش برای خنثی‌سازی تهدید موشک‌ها و پهپاد‌های جنوب لبنان و ایران استفاده کرده است. این اقدامات شامل اختلال و دستکاری در سیگنال‌ها می‌شود.
روش‌های استفاده شده با پیشرفت فناوری به‌طور مداوم تکامل یافته‌اند. دکتر عمران سالم، کارشناس امنیت اطلاعات، می‌گوید که این تکنیک‌ها با استفاده از مولد‌های جمینگ (Jammers)، نرم‌افزار‌های کامپیوتری، ماهواره‌ها یا لیزر عمل می‌کنند که سیگنال‌های قوی و جعلی را پخش می‌کنند و سیگنال‌های اصلی را مختل یا جعل می‌کنند.
محمد عثمان، کارشناس امنیت شبکه، توضیح می‌دهد که دستکاری سیستم GPS خطرناک‌تر از اختلال در آن است، زیرا سیگنال‌های جعلی را شبیه‌سازی می‌کند و اطلاعات غلطی را ارائه می‌دهد که می‌تواند مسیر پهپاد‌ها را تغییر دهد. در حالی که اختلال معمولی فقط از رمزگشایی صحیح سیگنال‌های اصلی جلوگیری می‌کند، دستکاری به‌طور پیچیده‌تری دستگاه‌ها را فریب می‌دهد.
عثمان اظهار می‌کند که این دستکاری به تجهیزات پیشرفته‌ای نیاز دارد که با دقت سیگنال‌های ماهواره‌ای را جعل کنند تا گیرنده را به استفاده از اطلاعات جعلی وادار کنند.
پهپاد‌های سرگردان
علاوه بر تنش‌های نظامی و سیاسی، منطقه با یک جنگ سایبری واقعی مواجه است. به گفته کارشناسان، مکان‌های جعلی که برای ساکنان شمال اردن ظاهر می‌شود، مناطق نظامی حزب‌الله و نقاط حساسی مانند فرودگاه بیروت را نشان می‌دهد.
در جنوب اردن، مکان‌های نظامی مصر نمایش داده می‌شوند، که به نظر می‌رسد بخشی از تلاش‌ها برای هدایت پهپاد‌ها پیش از انحراف از مسیرشان باشد.
موشک‌هایی که از عراق پرتاب شده بودند، به اشتباه در لبنان و صحرای سینای مصر سقوط کردند، و پهپاد‌هایی نیز در شمال اردن سقوط کرده و آتش‌سوزی‌هایی را ایجاد کردند که هرچند بدون تلفات جانی بودند، نگرانی‌هایی را برانگیخته‌اند.
اردن نیز انتظار وقوع چنین حوادثی را دارد و اقداماتی برای متوقف کردن اختلالات GPS انجام داده است، اما مقامات اردنی تصریح کرده‌اند که راه‌حل فنی قطعی وجود ندارد و باید به سیستم‌های جایگزین جهانی متوسل شد.
لبنان نیز نگران تأثیرات اختلال بر امنیت پروازهاست و از مارس ۲۰۲۳ دستورالعملی به خلبانان فرودگاه بیروت صادر کرده که بر ناوبری زمینی تکیه کنند و به سیگنال‌های GPS اعتماد نکنند.
این اختلالات به اندازه‌ای شدید شده که در مارس ۲۰۲۳ یک هواپیمای خطوط هوایی ترکیه نتوانست در بیروت فرود بیاید و مجبور شد به ترکیه بازگردد.
نقض قوانین بین‌المللی
کشور‌های آسیب‌دیده از این اختلالات اقداماتی برای مقابله انجام داده‌اند. لبنان در ۲۲ مارس ۲۰۲۴ شکایتی به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرد و از «حملات اسرائیل به حاکمیت لبنان که امنیت پرواز‌های غیرنظامی را در فرودگاه رفیق حریری تهدید می‌کند» انتقاد کرد. اردن نیز از طریق مجاری رسمی با رژیم صهیونیستی مکاتبه کرده، اما پاسخی دریافت نکرده است.
محمد عثمان می‌گوید که کشور‌های آسیب‌دیده می‌توانند به سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) شکایت کنند، زیرا این اقدامات ناقض قوانین بین‌المللی به شمار می‌رود.
وی اشاره می‌کند که بر اساس کنوانسیون شیکاگو، حفظ امنیت سیستم‌های ناوبری هوایی ضروری است. همچنین، قوانین بین‌المللی مانند معاهده ژنو استفاده از سلاح‌هایی که به غیرنظامیان آسیب برسانند را ممنوع کرده است.
این اقدامات نه‌تن‌ها نقض حاکمیت کشورهاست، بلکه مداخله‌ای در امور داخلی آن‌ها محسوب می‌شود و رژیم صهیونیستی باید مسئولیت این اقدامات را بپذیرد.
