جوان آنلاین: لایحه حجاب و عفاف که پس از فتنه ۱۴۰۱ از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان راهکاری برای حل مسئله حجاب و عفاف در کشور مطرح شد هنوز به سرانجام نرسیده‌است. با امیرحسین بانکی‌پور، نماینده مجلس و عضو ثابت شورای عالی انقلاب فرهنگی در این‌باره گفتگو کرده‌ایم.
چرا با وجود اینکه در رأس هرم شورای عالی انقلاب فرهنگی، شخص مقام معظم رهبری است مصوبات شورا در دستگاه‌ها به شکلی که باید اجرا نمی‌شود؟
بار‌ها ایشان تأکید داشته‌اند که شورای عالی انقلاب فرهنگی در رأس فعالیت‌ها و امور فرهنگی است. در سیاستگذاری‌ها مشکلی نبوده‌است و من فکر می‌کنم خوب هم عمل شده و شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اساس توصیه‌های ایشان پیش رفته‌است. برآیند‌ها را که نگاه میکنیم، انصافاً گزارههای مورد نیاز جامعه را در عرصه فرهنگ ایجاد کردهاند. ولی اینکه چرا تاکنون مصوبات شورا پیشرفت لازم را نداشت، شاید در ماهیت آن باید دید. مشکل را بررسی کردیم دیدیم شأن قرارگاه حالت فرماندهی را دارد و حضرت آقا در رأس آن هستند. سه سال پیش با تعیین تیمی از اعضای شورای انقلاب فرهنگی حکم جدیدی را زدند تا طرح تحول شورا را دنبال کنیم و براساس آن هم سند قرارگاهی شورای عالی انقلاب فرهنگی را نوشتیم. وقتی تیم تعیین شده از طرف آقا کار خود را شروع کرد طرح را به شورا بردیم، اما با انتقاد شدید سایر اعضا مواجه شد و در اجرا ماند.
چرا؟
شورا شأن سیاستگذاری و قرارگاهی دارد. در شأن سیاستگذاری کسی مخالفتی نداشته و خوب هم اجرا شده و اسنادی که شورای عالی انقلاب بیرون داده خط‌مشی‌گذاری‌های مورد نیاز جامعه در عرصه فرهنگ را به شکل مناسبی پیش برده، اما شأن قرارگاهی حالت فرماندهی دارد. یادم است وقتی رهبری حکم جدید را زده‌بودند، در پیوست آن ۱۰ دستور نوشته‌بودند، یکی این بود که تیمی انتخاب شوند و طرح تحول شورا در مأموریت، اعضا و ساختار نوشته‌شود، چون تصمیم‌گیری دست قرارگاه است، اما وقتی متن خواسته‌شده را نوشته و به شورا ارائه کردیم همه اعضای شورا مخالفت کردند برای همین همان متن را بر اساس صحبتهای رهبر انقلاب آوردیم که پذیرفتند. منتها وقتی متن از شورا بیرون رفت یک عده صف‌آرایی شدیدی علیه متن داشتند. در نتیجه تصمیم گرفته شد در بیت، محضر آقا جلسه‌ای باشد و ایرادات برطرف شود. حضرت آقا چهار نکته اصلی مطرح کردند، ولی در آخر گفتند هر تصمیمی که شورا بگیرد، قبول است البته در نامهای به شورا تأکید کردند شئونات دستگاه‌ها حفظ شود.
توصیه‌های رهبری چه بود؟
یکی دو مورد درباره حوزه بود که البته ما رعایت کرده‌بودیم. ایشان فرمودند شورای عالی در مسائل حوزه بدون اذن شورای مدیریتی حوزه ورود پیدا نکند و به خانواده و زن نگاه ویژه بشود. ما طبق توصیه ایشان رعایت کردیم.
بیشتر انتقادات از سوی کدام ارگان بود؟
مجلس بیشتر انتقاد داشت، رئیس مجلس می‌گفت چرا شورای انقلاب فرهنگی قانونگذاری کرده، قانون تنها در شأن مجلس است و در جلسه بیت هم می‌خواستند این اختلافات رفع شود. آنجا متوجه شدم اختلافات عقبه دارد و از سال‌ها پیش بوده‌است. نکته اینجاست که در قانون اساسی آمده مجلس می‌تواند در تمام زمینهها مگر چیزی که قانون اساسی اجازه نداده قانونگذاری کند، اما این دوستان اشتباه کردند که قانونگذاری فقط به عهده مجلس است؛ در صورتی که این اصلاً در متن قانون نیست، بنابراین خیلی از موارد را تحت قانونگذاری مجلس میدانستند و اینکه شورا نمیتواند در مقام قرارگاه قانونگذاری کند و مخالفت می‌کردند.
چرا فرهنگ جایگاه مجزایی ندارد تا این موانع برایش نباشد؟
متأسفانه یکی از مشکلات هم همین است که نمی‌توانیم شأن آن را جدا کنیم و با خیلی از مرز‌ها تنیده شده‌است و نمی‌توانیم تصمیم‌گیری مجزای فرهنگی داشته‌باشیم. هر جایی تخصص تعریف دارد، مثل پزشکی، وکالت و معلمی، اما در فرهنگ، چون موضوع ملموس است، همه به خود اجازه ورود و اظهارنظر می‌دهند. وقتی موضوع فرهنگ به صحن مجلس می‌رود همه کارشناس می‌شوند و نظر می‌دهند.
راهکار چیست؟
هر جا شورا، سیاستگذاری داشته مشکلی نبوده ولی وقتی فعالیت‌ها تبدیل به قرارگاهی شد، مخالفت کردند. در حال حاضر هم شورا به سمت قرارگاهی می‌رود تا عملیاتی شود و بتواند سیاستگذاری‌ها را اجرایی کند. مثلاً درباره حجاب و عفاف وارد سیاستگذاری شدیم، ولی به فضای قرارگاهی هنوز ورود نکردیم. اشاره‌ای به شورا در قانون اساسی نشده‌است. برای همین مشکلات دارد. شورای نگهبان هر تصمیمی مجلس بگیرد، اگر مناسب نباشد، طبق قانون اساسی می‌تواند ورود کند، ولی برای شورای عالی انقلاب فرهنگی چنین بستری وجود ندارد برای همین رهبر انقلاب به ما گفتند من جایگاه شورای نگهبان را در شورای عالی انقلاب فرهنگی دارم؛ یعنی این وظیفه ولی فقیه است که مانند شورای نگهبان در شورای عالی انقلاب فرهنگی باشد، بنابراین وقتی رهبری به آن شأنیت داده‌است، دیگر حرفی باقی نمیماند، به همین خاطر این مسئله باید اول ظرفیت‌سازی شود و، چون زمان‌بر است، نیاز به صیروریت دارد.
نقش گروه‌های فشار در این میان چیست؟
گروه‌های فشار در ساختار کشور نقش مؤثری دارند. بخصوص در فرهنگ و هنر. همه مدعی هستند فرهنگ یک واژه ناموسی است، وقتی برداشتهای مختلف دارند مشکل ایجاد می‌کند. وقتی نمی‌توانیم از مسیر‌های عادی چیزی را دنبال کنیم، به گروه‌های فشار روی میآوریم. رسانهها نقش گروه‌های فشار را بازی میکنند اینجا جنگ ارادههاست که افراد چقدر در برابر این گروه‌ها مقاومت دارند یا از میدان به در می‌روند. عزت آن‌ها یعنی نفوذناپذیری‌شان چقدر است، اینکه چقدر جو رسانه‌ای و فشار روی آن‌ها اثر میگذارد. گاهی افراد نسبت به تصمیم خود یقین ندارند و با کمی فشار و جوسازی متزلزل می‌شوند، گاهی میخواهند موقعیت و جایگاه خود را داشته باشند، اینجا گروه‌های فشار مؤثر هستند و گاهی هم شجاعت در عملکرد ندارند؛ در واقع گروه‌های فشار روی تصمیم، موقعیت و ترسو بودن افراد مانور می‌دهند. به نظر من فردی که در این سه اصل ضعف دارد، خیلی زود تحت‌تأثیر گروه‌های فشار قرار میگیرد.
بیایید در مورد لایحه حجاب و عفاف بیشتر صحبت کنیم. اصلاً فلسفه لایحه حجاب و عفاف چیست؟
ما درباره حجاب و عفاف مصوبه محکم و جان‌داری داشتیم، اما وقتی این مصوبه به قوه قضائیه ابلاغ شد، رئیس قوه گفت من چنین اختیاری را ندارم که جرمی را به تخلف تبدیل کنم، این مسئله باید تبدیل به یک لایحه شود، دولت موافقت کند و به مجلس بفرستد تا به قانون تبدیل شود و شورای عالی و رئیس قوه‌قضائیه لایحه‌ای تنظیم و به دولت فرستادند تا این مسئله را در لایحه حل کنند. زمانی که دولت می‌خواست لایحه را به مجلس بفرستد، حدود دو ماه بحث‌هایی صورت گرفت که لایحه ضعف‌هایی دارد و نیازمند تقویت است، به همین دلیل لایحه تغییرات اساسی پیدا کرد و قوه قضائیه اعلام کرد، اگر لایحه تغییرات زیادی پیدا کند از نظر قانون اساسی می‌توانم آن را پس بگیرم، همین امر سبب شد که دولت حداقل تغییرات ممکن را در نظر بگیرد و لایحه را به مجلس ارسال کند، همین اتفاق نیز محقق شد و لایحه با کمترین تغییر به مجلس آمد. زمانی که لایحه به مجلس آمد، جو رسانه‌ای شدیدی علیه آن ایجاد شد که بسیار ضعیف است. این جو به حدی شدید بود که روز بعد اعلام کردند لایحه از مجلس به دولت برگشت خورده‌است تا اصلاح شود، اما در نهایت بدون اصلاح جدی، دوباره به مجلس بازگشت.
تفاوت‌لایحه حجاب و عفاف با طرح نور در چیست؟
طرح نور طبق وظیفه قانونی فراجا در حال انجام است و تا زمانی که قانون جدید نیامده فراجا کار خود را به درستی انجام می‌دهد. در طرح نور یک مرحله این است که تذکر می‌دهند در قانون حجاب هم فراجا می‌تواند تذکر دهد. ما در قانون تصریح کرده‌ایم امر به معروف و نهی از منکر وظیفه همگانی است و هیچ‌کس حق ندارد مانع آن شود، بلکه باید حمایت هم شود. در شورای عالی انقلاب فرهنگی زمانی که طرح نور را توضیح دادند، گفتند موارد بسیار فجیع بازداشت می‌شوند که اتفاقاً در قانون حجاب نیز به همین صورت است و گفته شده که فراجا در موارد بسیار فجیع یعنی نیمه‌برهنه، برهنه، سازمان‌یافته، مرتبط با خارج کشور، افراد متعرض به یک خانم باحجاب و از اتباع خارجی بدون به همراه داشتن اسناد هویتی باید فرد را بازداشت کند، اما فراجا در طرح نور صرفاً تذکر می‌دهد یا بازداشت می‌کند و بعد از آن دیگر مربوط به فراجا نیست، گاهی فرد با تعهد آزاد میشود و گاهی به قوه قضائیه می‌رود که در مواردی منع تعقیب می‌خورد، اما در طرح ما فراجا باید در لحظه فرد را جریمه کند. هر جا پلیس به صورت فیزیکی حضور داشته‌باشد، این اتفاق می‌افتد و هر جا حضور فیزیکی نداشته‌باشد خیر، اما در طرح، ما به این صورت نیستیم و گفته‌ایم از طریق سامانه‌ها و دوربین‌ها می‌تواند احراز هویت انجام و جریمه صورت بگیرد، آن هم نه فقط از طریق دوربین‌های فراجا بلکه دوربین‌های تمامی اماکن خصوصی و دولتی که موظفند آن را در اختیار پلیس قرار بدهند و اگر امتناع کنند، مجازات آن انفصال از خدمت مدیر مربوطه است. این مسئله مربوط به حجاب نیست، بلکه از نظر امنیتی هم هست. برای اینکه فراجا بتواند مأموریت خود را درست انجام بدهد، تمام دستگاه‌های اداری به غیر از وزارت اطلاعات و انرژی اتمی باید دوربین‌های خود را به سامانه فراجا وصل کنند، اگر این اتفاق محقق شود، حتی شما می‌توانید به سرعت فردی را که مرتکب دزدی شده شناسایی کنید. در بخش خصوصی نیز تمام پاساژ‌ها و اصناف موظف هستند، دوربین‌های خود را به سامانه وصل کنند و اگر این کار را انجام ندهند، جریمه می‌شوند که اتفاقاً این کار برای امنیت پاساژ‌ها لازم است بسیاری از پاساژ‌ها این کار را برای تأمین امنیتشان انجام داده‌اند.
به نظر شما طرح نور در بهبود وضعیت حجاب و عفاف کنونی مؤثر است؟
به صورت موقت خوب است و فراجا براساس وظیفه قانونی خوب پیش می‌رود، اما واقعیت این است که نیروی انتظامی کشش ادامه آن را ندارد.
چه برنامه‌های تشویقی در نظر گرفته شده است؟
۷۰ درصد این قانون فرهنگی است. اگر فیلم یا سریالی درباره حجاب تولید شود، معافیت مالیاتی دارد، حتی هزینه تبلیغات حجاب در صداوسیما صفر است. برای پارچه چادر مشکی، مقنعه و مانتو‌های مورد تأیید مالیات صفر است.
چرا قانون حجاب وعفاف زیاد معرفی نشده تا نسبت به آن شناخت پیدا شود؟
این متنها مرتب تغییر می‌کند و یکسان نیست، ولی همان متن دستکاری شده را گفتم نمره ۱۲ و ۱۳ میدهم. چون روی آن کار شده البته باید به نمره ۲۰ برسیم.
چرا شورای عالی انقلاب فرهنگی از رسانهها کمک نمیگیرد؟
شورا خودش به تنهایی بازوی رسانه‌ای ندارد و یکی از مشکلات ما هم همین است که رسانه‌های انقلابی هم ضعیف هستند. این رسانهها باید بیایند و همراهی کنند؛ چراکه اگر زمانی شجاعت در اعتراض بود امروز شجاعت در دفاع است. نه این طرح، بلکه هر جا حقیقت نیاز به یاری دارد از آن دفاع کنند.
ای کاش با هر طریق که میشود جلوی بی حجاب گرفته شود والله ما مدیون خون شهداییم 
