سرویس تاریخ جوان آنلاین: محمدرضا کائینی، دبیر سرویس تاریخ روزنامه جوان، بهمناسبت سالروز سالروز خلع ید از شرکت نفت ایران و انگلیس در صفحه اینستاگرام خود نوشت:
در یکی از نگاشتههای جلال آل احمد دیدم که در توصیف خوزستان آورده بود: ما اگر در محدوده این منطقه زندگی نکنیم، لاجرم او همواره در قلمرو ذهن ما حضور خواهد داشت، چه اینکه ایران در سایه خوزستان و نفت آن میپاید!
از آن روز که بساط استخراج طلای سیاه در خوزستان و آبادان پهن گشت، مردم و کارگران بینوای این خطه از این خوان نعمت، نصیبی جز نغمت و زحمت نبرده بودند. شلاق امر و نهی اربابان انگلیسی بر گرده این جماعت محروم فرود میآمد و داستانهایی فراوانی میساخت. اساسا بسیاری از همین سربند، به پنجه کشیدن به روی عمله و اکره عمه الیزابت تحریک شدهاند! نمونه اش سید مجتبی نواب صفوی است که در نوجوانی در تاسیسات نفتی آبادان کار میکرد و روزی با دیدن سیلی یک انگلیسی به یک کارگر ایرانی برآشفت و جماعتی را با خود همراه و اعتراض کرد و در پی شوری که آفرید، به تعقیبش برآمدند و او در فرار، ره به نجف و طلبه گی برد و.. الخ.
از آغازین روزهایی که زمزمه ملی شدن نفت در گرفت، بیش از همه دست و زانوی کارگران و اهالی زجردیده آبادان قوت یافت. پیش از آنکه پای هیاتی برای خلع ید بدان خطه برسد، هم آنان پیشاپیش و در بسیاری از بخشها، زیر انگلیسیها را روبیده و راه خروج را نشانشان داده بودند. فقط مانده بود بیرون کردن"دریک" رئیس شرکت نفت ایران و انگلیس که هم او در حضور حسین مکی و مهدی بازرگان ناشی گری کرد و از صندلی تحکم برخواست و برای انجام کاری به بیرون از اتاق رفت و بازرگان با اشاره مکی جای او را گرفت و تمام! انگلیس، اما امید بسته بود که ایرانیان در کار استخراج و استحصال نفت بمانند که در این فقره هم اشتباه کردند و ایرانیان نشان دادند که در کاری نمیمانند.
وقایعی به سان خلع ید از شرکت نفت ایران و انگلیس-که شصت وهشت سال قبل در چنین روزهایی روی داد-به فراوانی و سهولت در تاریخ رخ نمینمایند. دهها علل و اسباب باید ردیف شود که ملتی چنین بختی بیابد و آن را به چشم ببیند و به رغم آنکه ما از این سنخ زیاد داشتهایم، پس از لَختی قدر آن را نشناختهایم و لاجرم به پایان صف بازگشتهایم! هم اینک حکایت همچنان باقی است، با این تفاوت که انگلیس جای خود را به آمریکا داده است. مباد که گذشته را تکرار کنیم.
پ.ن: تصویر ذیل آمده، برافراشتن پرچم ایران بر فراز شرکت نفت ایران و انگلیس و تعویض تابلوی آن را نشان میدهد.
