نامزد پوششي ـ مكملي روحاني يعني جهانگيري، تا حدود زيادي با تند و تيز صحبت كردنش موجب شد كه روحاني به حاشيه برود. هر چند در كل مناظره روحاني و جهانگيري كه نقش مدافعان وضع موجود را بازي مي‌كردند، در مقام دفاع از عملكرد مديريتي خود بر آمدند و درباره وعده‌هايي كه منتقدان وضع موجود معتقد بودند به آن عمل نشده است، توضيح مي‌دادند. رئيسي و قاليباف نيز دولت مستقر را متهم كردند كه فقط دولت 4درصد برخوردارهاست و اينكه روحاني و جهانگيري به عنوان مسئولان كشور نبايد مانند اپوزيسيون نظام سخن بگويند. متن مناظرات در ادامه آمده است.
***
سيد مصطفي ميرسليم به اولين سوال مناظره اجتماعي مبني بر«طرح و برنامه چهار ساله براي مديريت و ساماندهي حاشيه نشيني و جلوگيري از گسترش آن» اينگونه پاسخ داد:
مهم‌ترين سرمايه هر كشوري نيروي انساني آن است كه بايد متناسب با ظرفيت‌هاي زيستي تقسيم‌بندي شود و براساس آن نيروهاي انساني در امور مختلف كشور مشاركت كنند.
در كشور ما هر استاني متناسب با شرايط زيستي خود استعدادهايي دارد كه اگر به آن توجه شود مي‌تواند به شكوفايي برسد. عدم توجه به اين موضوع باعث شده كه نيروهاي انساني از روستاها به شهرها و از شهرها به كلانشهرها روي بياورند همين امر مشكلات متعدد فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و امنيتي را ايجاد مي‌كند. براي مواجهه با اين پديده بايد دوباره به طرح آمايش سرزمين و توزيع متناسب ثروت و همچنين به كارگيري صحيح منابع آبي بازگرديم. عدم استفاده صحيح از منابع آبي باعث شده بسياري از روستايي‌هاي ما به دليل بي آبي روي به حاشيه‌نشيني بياورند.
اين روستايي‌ها به حاشيه‌شهرها پناه مي‌برند و چون در آنجا هم نمي‌توانند زندگي كنند به كلانشهرها مي‌روند و چون با شرايط آنجا هم كنار نمي‌آيند با ايجاد مشكلات و عدم استفاده از بهداشت و درمان و آموزش با يأس و نااميدي به مواد مخدر پناه مي‌برند. مشكل اصلي حاشيه‌نشيني به عدم توجه به سياست‌هاي آمايش سرزميني باز مي‌گردد. امروز بايد پاسخ دهيم به چه علت در استان سيستان و بلوچستان و به ويژه در اطراف شهر زابل با پديده مهاجرت گسترده مواجهيم. به شكلي كه شهرها و روستاها در حال خالي شدن هستند و اين در حالي است كه آنان بايد تربيت‌كننده نيروي انتظامي ما در مرزها و نگهبان مرزهايمان باشند.
در پايان سخنان ميرسليم پنج كانديداي حاضر هر كدام در دودقيقه به تحليل نقطه نظرات ميرسليم درحوزه حاشيه نشيني پرداختند.
مصطفي هاشمي طبا: بايد مشكل آمايش سرزميني، مسائل روستاييان و كمبود آب و ديگر مسائل زيست محيطي را كه در حقيقت ميراثي از گذشتگان است با اولويت بندي پيگيري كنيم كه اگر چنين نباشد به اين منجر مي‌شود كه مسائل گذشته كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد.
سرزمين ما دچار بحران شديد زيست محيطي است. اگر قرار باشد فقط به مسائل زيست محيطي توجه كنيم مشكلات ديگري را در نظر نگرفته ايم. پس بايد بر اساس اولويت‌ها عمل كنيم.
حسن روحاني: حاشيه نشيني يكي از معضلات مهم اجتماعي امروز نه تنها در ايران، بلكه در اكثر كشورها يا حتي همه كشورهاست.
در حال حاضر كشوري را پيدا نمي‌كنيم كه مسئله حاشيه‌نشيني درآن نباشد و معمولاً دور كلانشهرها حاشيه نشيني وجود دارد كه ريشه آن به عوامل مختلفي همچون مسئله بيكاري و عدم درآمد كافي برمي‌گردد.
فردي كه در يك شهر دور يا روستا زندگي مي‌كند و منابع درآمدي كافي ندارد، نهايتا مجبور است براي اشتغال مهاجرت كند و معمولاً در شهرهاي بزرگ شرايط اشتغال بهتر است كه در پي آن فرد براي خواب و استراحت جايي را در حاشيه شهر پيدا مي‌كند و پس از آن خانواده و دوستان خود را نيز به آن منطقه مي‌آورد، بنابراين بيكاري موضوعي است كه باعث مي‌شود فرد به دليل نداشتن شغل مناسب در موطن خود، به شهرهاي بزرگ مهاجرت كند.
محمد باقر قاليباف: امروز حدود 11ميليون نفر حاشيه نشين در حاشيه شهرها وجود دارد كه اين به دليل فرصت‌هاي نابرابر اقتصادي و بحران‌هاي اقتصادي به وجود مي‌آيد كه در كوتاه مدت و بلند مدت بايد برنامه‌اي براي اين مسئله داشته باشيم.
دولت بايد براي اين مسئله برنامه‌اي داشته باشد. دولت در گذشته با پرداخت يارانه به اين اقشاركمك كرده است، اما گلايه‌اي كه اينها دارند اين است كه يارانه هم‌پاي افزايش تورم افزايش نمي‌يابد و بعد اينكه چرا يارانه بين اقشار به صورت مساوي تقسيم مي‌شود؟ از سويي مردم مي‌خواهند پرداخت يارانه موجب تورم نشود. از آقاي ميرسليم مي‌خواهم بپرسم كه برنامه كوتاه مدت و دراز مدت شما براي حل اين مسئله چيست؟
اسحاق جهانگيري: حاشيه نشيني يكي از مهم‌ترين آسيب‌هايي است كه در تمام كشور ما وجود دارد، بايد به اين افراد توجه كرد. حاشيه‌نشين‌ها ايراني هستند و بايد به معضلاتشان رسيدگي و مسائلشان بايد ديده شود.
خوشبختانه در دولت يازدهم به اين مسئله توجه و برخوردهاي خوبي براي ساماندهي اين موضوع انجام شد. شوراي بازآفريني مناطق مسكوني موضوع حاشيه نشين‌ها را هم در بر گرفت. همچنين برنامه‌هايي براي سلامت آنها در نظر گرفته شد و مراكز بهداشت اطراف محل زندگيشان برپا شد. از سوي ديگر همه آنها بيمه شدند.
جوانان آنها از تحصيل بازمانده بودند، دولت با برنامه‌هايي شرايط آنها را در نظر گرفت و حتي گروهي ازآنها را كه معلوليت داشتند در اين برنامه‌ها مورد توجه قرار داد.
ابراهيم رئيسي: در مورد حاشيه نشيني مسئله آمار اهميت دارد. آمار 11ميليون حاشيه‌نشين مربوط به سال 92 است شايد امروز به 16ميليون نفر رسيده باشد. پس بايد آمار دقيق در اين زمينه مشخص شود. ما بحث علمي مي‌كنيم كه دلايل حاشيه نشيني چيست ؟ ممكن است مسائلي مثل كم آّبادي روستاها از علت‌هاي آن باشد. اما پرسش ديگر اين است كه با عزيزان حاشيه نشين بايد چه كنيم؟ به نظر من اولين گام در اين مسئله نوسازي و بهسازي مسكن آنها است و نظام شهري بايد مأموريت پيدا كند كه به ساماندهي مسكن آنها بپردازد كه طبعاً با مشكلي مواجه شده‌اند كه زندگي حاشيه نشيني را انتخاب نموده‌اند. بايد به موضوع آموزش، بهداشت و تثبيت مالكيت آن نيز توجه شود همانطور كه ما در حاشيه شهر خراسان با اين مشكل مواجه بوديم و حاشيه نشينان مي‌گفتند ما نمي‌دانيم مسكني كه درآن مي‌نشينيم براي خودمان است يا نه كه اقدام اول ما براي حاشيه نشينان خراسان رضوي همان بود. پس هر چه امكانات در آن مناطق وجود ندارد بايد از طريق دعوت سرمايه گذاران و صنايع به آن مناطق انجام شود تا آن مناطق سامان پيدا كند.
جمع‌بندي نقطه نظرات مير سليم در مورد حاشيه‌نشيني
مير سليم: در رابطه با حاشيه نشيني اقدامات تكميلي بايد صورت بگيرد؛ چراكه دولت در طول چهار سال گذشته با وجود بودجه‌هاي هنگفت براي رسيدگي به اين موضوع اقدامات كافي انجام نداده است.
رسيدگي به افزايش سطح كشاورزي و تامين امكانات اوليه رفاهي از جمله اين راه حل‌هاست. درعين حال ما شاهد بي عدالتي در بسياري از شهرها هستيم و در برخي شهرها جاذبه‌هاي كاذب ايجاد شده كه باعث مهاجرت از روستا به شهرها است. افرادي كه در حاشيه شهرها زندگي مي‌كنند انسان‌هاي شريفي هستند. از لحاظ تامين امكانات آموزش و پرورش بايد براي اين افراد اهتمام بورزيم اما متأسفانه 10/2 ميليون جمعيت در كشور كاملا بي سواد هستند و بايد براي آموزش و پرورش آنها اقدام جدي شود. از لحاظ بهداشت و درمان نيز مشكلات فراواني براي اين افراد و جود دارد و بايد سلامت جسمي، رواني و اجتماعي از همه مهم‌تر سلامت اعتقادي آنها فراهم شود.
تشويق به مهاجرت نبايد صورت گيرد بلكه با تأمين امكانات براي كساني كه در حاشيه شهرها زندگي مي‌كنند مي‌توانيم به وضعيت جوانان و بيكاري اين افراد رسيدگي كنيم.
***
سؤال برنامه از رئیسی: چه برنامه‌اي براي كاهش فاصله طبقاتي و افزايش عدالت اجتماعي پيشنهاد مي‌كنيد.
سيد ابراهيم رئيسي: آنچه نگران‌كننده است عبارت از اينكه ضريب جيني نشان‌دهنده اين است كه در سال‌هايي كه هدفمند كردن يارانه‌ها مطرح بوده است، طبق آمار مركز آمار، اين فاصله كمتر شده است و اين سنوات اخير ما شاهد بيشتر شدن فاصله طبقاتي هستيم.
يعني از 36 صدم به 43 صدم رسيده و 7 واحد افزايش يافته است. اين فاصله نشان بدي است و اين نشان بايد حتماً مورد توجه مسئولان و دولتمردان قرار بگيرد. امروز توجه به طبقه پايين جامعه اولويت است.
راهكار آن اين است كه نسبت به دهك‌هاي پايين حتماً يك افزايشي در يارانه‌ها داشته باشيم. در گام اول سه دهك اول افزايش سه برابري و در گام دوم نسبت به توانمندسازي افراد تحت پوشش سازمان‌هاي حمايتي. حتماً برنامه‌ريزي شود براي اينكه حداقل در سال يك ميليون نفر از تحت پوشش اين سازمان‌ها با توانمندي خارج شوند. نسبت به دهك‌هاي متوسط حتماً بايد تسهيلاتي را قائل شويم، در مسكن و شغل و درآمد آنها تا اينكه بتوانيم فاصله طبقاتي را در جامعه كمتر كنيم. حقوق بگيراني كه زير 3ميليون حقوق مي‌گيرند، بايد از ماليات معاف شوند. ضمن اينكه افرادي فرار مالياتي دارند كه از آنها به يقه‌سفيدها تعبير مي‌شود، واقعاً زيبنده نيست كه از همه درآمدها و كاركنان ماليات بگيريم، اما افراد ديگر دور بزنند.
سيد مصطفي ميرسليم: آيا اقداماتي كه در طول برنامه پنجم توسعه انجام شده در جهت كاهش عدالت اجتماعي بوده و توانسته به سرانجام مطلوب برسد؟ دوم اينكه چه مي‌شود كرد كه عدالت اجتماعي با رفع تبعيض مستقر شود؟
سيد مصطفي هاشمي‌طبا: اگر به اين مسائلي كه آقاي رئيسي فرمودند و همه‌اش درست است، توجه كنيم معني‌اش بزرگ‌تر شدن دولت است. بايد ببينيم حد يقف توانايي دولت در بزرگ شدن چقدر است؟ بايد براي اينكه امكانات بهتري براي عموم مردم و بالاخص در اختيار طبقات ضعيف‌تر قرار بگيرد، توليد ناخالص ملي را با بازسازي صنعت و اصلاح كشاورزي و به‌خصوص با خدمات و با توريسم حل كنيم تا توليد ناخالص ملي و سرانه افراد بالا برود و گرنه پرداختن به معلول‌ها به تنهايي چاره درد نيست. منابع محدود است.
حسن روحاني: روحاني با اشاره به مسئله عدالت اجتماعي گفت: امروز غرب كشور شرايط بهتري از شرق دارد كه بايد متعادل شود و دولت در اين راستا توجه ويژه‌اي به شرق كشور داشته است و بندر چابهار توسعه زيادي پيدا كرده است. الان مستمري‌بگيري افرادي كه در كميته امداد هستند يا بهزيستي نسبت به اول دولت به سه برابر و بيش از آن افزايش يافته است و به معلولان بايد رسيدگي شود. الان براي تمام خانواده‌هاي داراي دو معلول خانه ساخته شده و براي تك معلول‌ها دارد ساخته مي‌شود. اگر بخواهيم عدالت اجتماعي را برقرار كنيم بايد رانت‌ها را از بين ببريم و با فساد مبارزه كنيم.
محمد باقر قاليباف: همه شاهديم وقتي مشكلات اقتصادي و بحران داريم، تحقق عدالت اجتماعي سخت است. وقتي در تهران كار را شروع كرديم، گفتيم فاصله جنوب و شمال را كم كنيم. امروز در سطح شهر مشخص است، چه در حوزه كالبدي و چه در حوزه انساني و توجه به محرومان. من در برنامه جنابعالي ديدم كه به اين موضوع پرداختيد و در برنامه ما هم هست. در ابتدا يك اشتغال حمايتي و در ادامه به سمت اشتغال پايدار مي‌رويم.
واقعيت اين است كه امروز شكاف طبقاتي در جامعه ما بيشتر شده است و فرصت‌هاي اجتماعي امروز نابرابرند. يعني بهره‌اي كه آن 4 درصد مي‌برند، هيچوقت بقيه 96 درصد مردم نمي‌برند. ما در برنامه پنجم هم چنين هدفي داشتيم. ارزيابي شما از اينكه چقدر برنامه پنجم توانسته موفق باشد، چيست؟
اسحاق جهانگيري: متأسفانه احساس عدم عدالت در كشور بالا رفته است. عدالت اقتصادي يك نماد مهم است؛ هركسي مي‌فهمد جامعه به سمت بي عدالتي رفته است و متأسفانه عده‌اي به حداقل‌ها هم نيازمندند. مطالبي كه دوستان درباره ضريب جيني گفتند، يارانه‌ها در سال اول ضريب جيني را تغيير داد، چون در بين همه مردم 45 هزار تومان توزيع شد. اينكه مي‌گويند به سه دهك افزايش بيشتر مي‌دهيم، يعني دهك‌هاي چهارم و پنجم ضعيف‌تر مي‌شوند.
سيد ابراهيم رئيسي: نسبت به عدالت اجتماعي نمي‌خواهيم ابعاد مختلفش را توضيح دهيم. هيچ مفهومي بعد از توحيد به اندازه عدالت فراگير نيست. فرمايش شما راجع به فاصله طبقاتي بود و من درباره آن توضيح دادم. آنكه شاهديم برنامه پنجم اجرا شد. الان شاهد بيكاري بسياري از جوانان تحصيلكرده و تعطيل شدن كارگاه‌هاي توليدي بسياري هستيم. شاهد مشكلات اقتصادي هستيم كه فاصله را بيشتر كرده است. بر كسي پوشيده نيست كه زندگي برخي افراد محروم كه خودم سركشي كردم، فقط درآمدشان همين 45 هزار تومان است يا از بهزيستي و امداد مي‌گيرند. آيا با اين پول‌ها امكان گذران زندگي هست؟ قدرت خريد كم شده و بايد تغييري در قشر بسيار ضعيف بدهيم.
نسبت به رانت‌ها كه فرمودند، 50 درصد مردم كه وام نگرفته‌اند، باقي هم 5 درصد وام‌هاي بسيار كلان گرفتند كه نقدينگي‌هايي را به وجود آورد. چرا كارگاه‌ها مي‌گويند نقدينگي نداريم؟ براي اينكه دست آن چند نفر رفته است. امروز براي تسهيلات ازدواج دختر و پسر ما با مشكل مواجه است و افرادي راحت وام مي‌گيرند. آنچه الان رخ داده عبارت از آن است كه يك فاصله طبقاتي بيشتري را شاهدش هستيم و اين را هيچكس منكرش نيست.
يك نظريه اينجا هست و آن اينكه آيا به افرادي امكانات بدهيم و فقرا و محرومان را به حساب نياوريم كه اينها هم به نوايي برسند در كنار سرمايه‌گذاري سرمايه‌داران؟ يا اينكه از هرگونه سرمايه‌گذاري حمايت كنيم و از محرومان هم كمك بگيرند؟
كاخ‌نشيني و كوخ‌نشيني را نمي‌پسنديم. زندگي اشرافي سازگاري با نظام ندارد. عرض من خدمت مردم اين است كه برنامه‌ريزي‌ها در دولت بايد به سمت كاهش فاصله طبقاتي برود. فاصله طبقاتي هيچ نسبتي با عدالت اجتماعي ندارد و بايد دنبال كمتر و كمتر كردن آن برويم. هم از آمار بيكاران كاسته شود. هم آنها كه جيبشان خالي است دولت كمك كند. ما حق خود محرومان را مي‌خواهيم بدهيم؛ حق خودشان است و اصلاً اينكه دولت بزرگ مي‌شود در كار نيست. اصل كار اين است كه از توليد حمايت كنيم، ولي برخي هستند كه همين الان بايد كمك كنيم.
***
سؤال برنامه از قالیباف: چه راهكار و برنامه‌ريزي براي مقابله با چالش‌هاي زيست‌محيطي داريد؟قاليباف: در روندي كه تاكنون پيش رفته از سه يا چهار استان دچار ريزگرد اكنون به 20 استان رسيده‌ايم و بحث را اين مي‌دانند كه موضوع به آن سوي مرزها برمي‌گردد اما سهم اصلي بي‌توجهي مربوط به داخل است و تاكنون شاهد آن در اهواز بوديم كه اكنون به جاي ريزگرد به آن ريزمرگ گفته مي‌شود كه يكي از دلايل آن اين است كه مالچ‌پاشي و درختكاري را رها كرديم و مي‌بينيم كه مشكلات اينچنيني پيش آمده است. از حقوق شهروندي حرف مي‌زنيم، اولين حق مردم هوا است اما با بي‌تدبيري، هوا را از آنها گرفته‌ايم و بعد از آنها عذرخواهي هم مي‌كنيم.
ما در اين رابطه در اوايل كار اين دولت طرح داديم و با آقاي جهانگيري هم جلسه گذاشتيم اما فقط خودمان آن را اجرا كرديم و ديديم كه ماشين‌هاي 30 سال از كار گذشته كه بيرون شهر بوده براي كار به داخل شهر آورده شدند. مشكلات محيط‌زيستي نصف مشكلات اجتماعي و اقتصادي نيز است اما اين دولت مي‌آيد و مي‌گويد نمي‌شود، پول نداريم يا نمي‌توانيم.
اسحاق جهانگيري: در تهران علي‌رغم اينكه با مشكلات عديده‌اي در زمينه زيست‌محيطي مواجه بوده‌ايم كارهاي بسياري انجام داده‌ايم، همچنين در زمينه مسئله درياچه اروميه كار بسيار مهمي انجام گرفت. همچنين در زمينه استاندارد خودروها و بنزين حاصل از پتروشيمي‌ها كه به دليل بالا بودن بنزن به طور كامل از چرخه سوخت كشور حذف شد. در زمينه ريزگردها نيز كه 70 درصد آن منشأ خارجي دارد كه در مرز عراق، عربستان و اردن است كه ما در گفت‌وگوهاي بين‌المللي پيگير حل اين مسئله هستيم.
آقاي قاليباف چطور بعد از 12 سال نتوانسته است مسئله تفكيك زباله‌هاي شهري را حل كند. ايشان فقط شهردار سازه است كه مي‌بينيد در منطقه 22 تهران چقدر برج‌هاي عظيمي در دوره ايشان رشد كرده است كه نفس تهران را گرفته يا پل صدر كه با پول آن بسياري از مسائل زيست‌محيطي تهران مي‌توانست از طريق تعويض ناوگان اتوبوس شهري تهران حل شود. آقاي قاليباف با روحيه نظامي نمي‌شود كلانشهري مثل تهران را اداره كرد بلكه بايد رويكرد علمي داشته باشيم.
ابراهيم رئيسي: ما در مسئله محيط زيست بايد متوجه باشيم كه هر كجا كه مي‌خواهيم كارخانه بزنيم بايد ابتدا ببينيم مشكلات محيط زيستي آن منطقه حل شده است يا نه. من از روزي كه به آستان قدس رفتم دستور دادم كه اجازه ندهيم هيچ كدام از درخت‌هاي مناطق جنگلي خراسان قطع شود. همچنين درباره مسئله ريزگردها در خوزستان اين پرسش مطرح است كه آيا امكان پيش بيني آن وجود نداشت؟ آيا امكان پيشگيري از آن وجود نداشت؟ و آيا برخورد مناسبي با آن انجام شد؟ من بحثم به دولت‌ها باز‌نمي‌گردد. من مي‌گويم كه ما با تهديد وضعيت محيط زيستي خودمان مواجه هستيم و نبايد اجازه دهيم عزيزي كه در خوزستان زندگي مي‌كند زندگي برايش سخت شود.
مي‌شود از طريق بهسازي و تأمين حفاظت از محيط زيست شغل‌هاي بسياري را ايجاد كرد. من نمي‌گويم مشكل ما در كشور كمبود آب يا كافي نبودن نزولات آسماني نيست اما مديريت آب است كه مسئله ماست نه كمبود آب. اگر ما مديريت دقيقي بكنيم خواهيم ديد كه آيا مشكل كمبود آب كاهش مي‌يابد يا خير؟
مصطفي ميرسليم: آيا فكر مي‌كنيد شرايط شهر تهران اجازه اين تراكم جمعيتي را مي‌دهد؟ چنين تراكم جمعيتي چه مشكلاتي براي محيط‌زيست ممكن است به وجود بياورد؟ ما مشكل ديگري هم داريم كه آن استفاده بي‌رويه از آب‌هاي سطحي و زيرزميني در شهر است كه به آن اشاره‌اي نشد. آيا فكر مي‌كنيد كه براي ايجاد اشتغال در مناطق جنگلي اهالي همان مناطق به اين موضوع راضي هستند يا خير؟
مصطفي هاشمي‌طبا: اولويت‌ها بايد در داخل كشور رعايت شود. اولين و مهم‌ترين كار در كشور مسئله احياي محيط زيست، حفظ ايران همراه با مسئله كشاورزي است كه اينها به يكديگر پيوند دارند. سؤال من از آقاي قاليباف اين است كه در اجراي برنامه ششم توسعه اصراري بر موازي عمل كردن همه موارد اين برنامه دارند يا واقعاً حيات ايران و زيستگاه آن را در اولويت قرار مي‌دهند و مهم‌ترين برنامه خود تلقي خواهند كرد.
حسن روحاني: خوشحالم كه موضوع محيط زيست مطرح شد. آقاي قاليباف گفت كه هوا را نبايد از مردم بگيريم اما سؤال اين است كه در تهران چه كسي هوا را از مردم گرفته است؟ شما كه از 4درصد و 96 درصد حرف مي‌زنيد، بگوييد كه چه كسي مجوز ساخت برج‌هاي بزرگ را به اين 4درصد داده است؟ البته من معتقد به اين 4درصد و 96 درصد نيستم اما چه كسي اجازه ساخت برج 33 طبقه را به كسي كه 3/8 درصد پول مردم را خورده، داده است؟ مجوز برج‌هاي بيست طبقه در كوچه‌هاي 10 متري را طبق كدام قانون مي‌دهيد؟
توضیح قاليباف: اينكه مي‌گويم شما دولت 4 درصدي هستيد به همين دليل است. يك بار از اتاق‌هايتان بيرون بياييد و ببينيد امروز افتخار شهرداري تهران اين است كه از زباله برق توليد مي‌كند. اين دوستان شما بودند كه زباله را از روي زمين جمع مي‌كردند و نمي‌دانستند كه مكانيزه شده است. شما امروز پول حمل‌ونقل را نه تنها به تهران بلكه به هيچ شهري نداده‌ايد. ببينيد زمان شما مترو كجا بود و امروز چقدر است.
محيط‌زيست براي ما مهم بوده است. ما 20 هزار هكتار جنگل‌كاري كرده‌ايم و امروز به 39 هزار هكتار رسيده است. اگر بحث بلندمرتبه‌سازي را مطرح مي‌كنيد كه باز به همان قانون 4 درصدي بازمي‌گردد. وزارت راه شما قانون تصويب مي‌كند و مردم از ما طلب مي‌كنند. ما فقط قانون را اجرا مي‌كنيم. امروز دشت تهران با جمعيت زيادي روبه‌رو است كه آن هم به خاطر مهاجرت و مشكلات اقتصادي است.
شما گفتيد 100 روزه تحول اقتصادي ايجاد مي‌كنيد. بعد گفتيد كساني كه اين حرف را زدند عقل ندارند. من مي‌گويم اضافه بر آن صداقت هم نداريد. از شفافيت حرف مي‌زنيد اما به هر پرونده‌اي كه مهر محرمانه بزنيد ديگر مردم از آن خبر نخواهند داشت. از پتروشيمي صحبت كرديد، آقاي جهانگيري دوستان شما بدون آنكه به زيردستي‌هاي‌شان محصولات را بدهند به خارج صادر مي‌كنند. اين 4 درصد همان دلالان زالوصفت هستند. فردي كه الان در زندان است و الان از آن نام مي‌بريد را شما به عنوان فعال اقتصادي تقدير كرديد. چه كسي به او لوح تقدير داد؟
كار دولت گذشته به من چه ربطي دارد كه البته كارهاي خوبي انجام داده است. مهم‌ترين كارش اين بود كه به روستاها سفر مي‌كرد. شما سفرتان هم 4درصدي است. به مركز استاني سفر مي‌كنيد و در يكي دو جلسه حاضر مي‌شويد و باز مي‌گرديد.
قاليباف خطاب به جهانگيري نيز گفت: شما آمده‌ايد كمك حال روحاني باشيد تا در اعداد و ارقام و آمارها ياري‌اش كنيد. اشكالي ندارد وقت مردم هم گرفته مي‌شود. امروز همه مي‌دانند كه مشكلات از ضعف مديريتي شما است. مردم عزيز يكي از كارهايي كه در برنامه من وجود دارد اين است كه تمام اختيارات و تصدي‌گري را به استان‌ها بدهم و فقط بحث مديريتي باقي بماند.
***
سؤال برنامه هاشمي‌طبا: آقاي هاشمي‌طبا، طرح شما براي مسكن چيست؟ مخصوصاً براي مشكل مسكن زوج‌هاي جوان چه برنامه‌اي داريد؟ سيد مصطفي هاشمي‌طبا: اگر بخواهيم همه معلول‌ها را مورد توجه قرار دهيم، به جايي نمي‌رسيم. بايد علت‌هايي كه اين مشكلات را به وجود آورده‌اند، بررسي كنيم. اگر ما در حال حاضر براي زوج‌هاي جوان بخواهيم مشكلات را حل كنيم، بايد از طريق وام و تسهيلات اين مشكلات را رفع كنيم، البته مسكن‌هاي كوچكي ساخته شده، اما بايد توانايي زوج‌هاي جوان را نيز در نظر بگيريم و بدون توجه به ايجاد سرمايه‌گذاري براي اشتغال و كشاورزي اين مهم محقق شدني نيست. ما بايد براي اشتغال جوانان اقدامات جدي داشته باشيم، به نظرم مشكل مسكن در شرايطي حل مي‌شود كه ما مشكل اشتغال را حل كنيم. البته درباره مسكن نمي‌توان سرمايه‌گذاري‌هاي بزرگ كرد.
حسن روحاني: براي مسئله مسكن برنامه‌هاي مختلفي در دولت‌هاي قبل اجرا شد. برنامه‌ريزي تحت عنوان مسكن مهر با همه اشكالاتي كه داشت، دولت يازدهم خود را متعهد ديد كه آن را تكميل كند و در حال حاضر تقريباً تا پايان دولت اين پروژه تكميل خواهد شد، البته به غير از صد و خرده‌اي هزار مسكني كه هيچ‌گاه داوطلبي ندارد و به دليل ساخته شدن در مناطق بد است. بايد به مردم كمك كنيم تا خود مردم محل مسكوني خودشان را انتخاب كنند و آنها را ياري كنيم براي يافتن مسكن مورد نظرشان و وام لازم را در اختيار خانه اولي‌ها بگذاريم.
مسئله دوم اين است كه بايد در زمينه مسكن به بافت‌هاي فرسوده توجه شود. به جاي اينكه اگر مسكن مهر ساخته شود، اگر بافت‌هاي فرسوده به خانه‌هاي نو براي جمعي كه آنجا هستند ساخته مي‌شد، مي‌توانست يك تحول بسيار مثبتي را در ايران به وجود آورد.
قاليباف: در حوزه اجتماعي بحث‌هايي كه مي‌شود به اين نقطه مي‌رسيم كه در جامعه ما 4 درصد وجود دارند كه از همه چيز برخوردار هستند و 96 درصد جامعه برخوردار نيستند و آن كساني هم كه برخوردار هستند با رانت همانطور كه آقاي جهانگيري اشاره كردند، برخوردار شدند. در حال حاضر بيش از 3 ميليون مسكن خالي در كشور داريم، سؤال كنيم كه چرا اين تعداد مسكن در كشور خالي است؟ متعلق به چه كساني است؟ اين تعداد مسكن متعلق به همان 4 درصد برخوردار جامعه است.
به بافت فرسوده‌اي كه اشاره شد، قرار بوده هر سال 10 درصد از اين خانه‌ها را دولت احيا كند، نتوانست اين را تكميل كند. در حال حاضر بيش از پنج تا شش سال است از اين موضوع مي‌گذرد و فقط حدود 7 يا 8 درصد نوسازي شده، البته در محدوده شهر تهران كه مسئوليت آن بر عهده شهرداري است، بنا به گزارش وزارت راه و شهرسازي 34 درصد از اين منزل‌ها نوسازي شده است. در اين بخش دولت بايد به ما كمك مي‌كرد، اما ما وظيفه دانستيم كه اين كار را انجام دهيم.
بنده معتقدم بايد با آن 4 درصد برخوردار كشور برخورد شود. متأسفانه امروز نيز اين موضوع در جامعه ديده مي‌شود. نكته‌اي كه در اينجا بايد به آن اشاره شود، در سال 95 بيش از 530 هزار ميليارد وام پرداخت كرده‌ايم، ببينيد اين وام‌ها را به چه كساني داديم. عده‌اي اين وام‌ها را گرفتند و چند ده ميليون نفر مثل وام ازدواج نيز در نوبت هستند.
اسحاق جهانگيري در نقد سخنان هاشمي‌طبا:
متأسفانه به دليل صدور پروانه‌هاي بي‌حساب و كتاب در شهرها و دلالي شدن مسئله مسكن، ما با تعداد قابل‌توجهي واحد مسكوني خالي مواجه هستيم. در يك محاسبه بيش از 250 ميليارد دلار ارزش واحدهاي مسكوني خالي است و معناي آن اين است كه اين عدد در سرمايه كشور راكد مانده است. اولين اولويت، مسكن اجتماعي براي گروه‌هاي كم‌درآمد كه تحت حمايت كميته امداد و بهزيستي هستند، است. زنان سرپرست خانوار كه 100 هزار واحد بايد براي آنها ايجاد شود. در رابطه با مسكن روستايي سالانه بايد 200 هزار مسكن روستايي استحكام‌سازي شود. روستائياني كه موفق شدند مسكن آنها استحكام يابد در سيل و زلزله آسيب كمتري ديدند.
سيد ابراهيم رئيسي: اساس و توانمندسازي مردم براي اينكه بتوانند مسكن تهيه كنند اين است كه بافت فرسوده را نوسازي كنند اما ما دو نكته داريم، نكته اول زوج‌هاي جوان هستند. نمي‌توانيم از سويي بگوييم بايد ازدواج صورت گيرد و از آن طرف نيز دولت در اين رابطه هيچ گامي برندارد. ضمن تشكر از عزيزان دولت و همه دولت‌هايي كه تاكنون زحمت كشيدند، عرض مي‌كنم كه بايد با واقعيت‌ها مواجه شويم. مسكن مهر با تمام اشكالاتي كه داشت، بالاخره ايجاد شد و حالا هم كه ايجاد شده، سالانه 6 درصد كارهاي مسكن مهر پيش رفته و ان‌شاءالله ظرف مدت اخير نيز اقداماتي انجام شود تا هر چه زودتر اين مسكن‌ها به متقاضيان داده شود. عرض بنده اين است كه اگر در سال بافت فرسوده بتواند نوسازي و بهسازي شود، مي‌توان به مردم فاقد مسكن تسهيلات داده شود و مشكل مسكن زوج‌هاي جوان حل شود. با كمتر از ايجاد يك ميليون مسكن در سال همچنان در كشور عقب هستيم و بايد فكري براي آن شود.
سيد مصطفي ميرسليم: آقاي هاشمي‌طبا شما پاسخ سؤال را دقيق مطرح نكرديد. ما در مورد مسكن بحث مي‌كنيم، ما مي‌دانيم كه سرمايه‌گذاراني هستند كه پول خودشان را براي مسكن‌هاي تجملي صرف مي‌كنند و بخش عمده از آن هم خالي مانده و منابع هنگفتي از سرمايه‌هاي كشور متأسفانه صرف آن شده، به نظر شما چگونه ميسر است كه ما اين سرمايه‌گذاري‌ها را متوجه كنيم به ساختمان‌هاي ارزان مناسب براي زوج‌هاي جوان كه از محل اجاره آنها، بتوانند زندگي خودشان را داشته باشند تا بعدها با درآمد بيشتري كه كسب مي‌كنند بتوانند مسكن مناسب خود را بسازند. چرا راه‌حل اجاره را مطرح نمي‌كنيد و چرا راه‌حل اجاره به شرط تمليك را مطرح نمي‌كنيد؟
مصطفي هاشمي طبا در جمع‌بندي پاياني: در همه دغدغه‌هاي كشور و در همه حوزه‌ها فلش به سمت دولت مي‌رود، بايد پذيرفت دولت از يك محدوده‌اي بيشتر نمي‌تواند فراتر برود، نه اين دولت، بلكه دولت‌هاي قبل نيز در گسترش شبكه آب، برق، گاز و سوخت‌رساني فعاليت خوبي داشته‌اند. اما همه ما با دستاويز قرار دادن كلماتي خود را جزو اپوزيسيون نظام قرار داده‌ايم. بايد بپذيريم مسئله اول حفظ كشور است. ما علي رغم اينكه شهداي زيادي داده‌ايم اما مرزهاي كشور را حفظ كرده‌ايم. در حالي كه ما در داخل كشور مشكلات زيادي داريم كه متأسفانه باعث خواهد شد در 10 سال آينده 10ميليون حاشيه‌نشين داشته باشيم.
***
سؤال برنامه از ابراهیم رئیسی: بفرماييد برنامه شما در جهت تقويت فرهنگ پهلواني در محيط‌هاي ورزشي و مقابله با آسيب‌هاي اخلاقي موجود در محيط‌ها و مسابقات ورزشي چيست؟
سيد ابراهيم رئيسي: ورزش امري بسيار ضروري است براي همه آحاد جامعه به ويژه جوانان كشور ما استعداد اين را دارند كه كاملاً چه در ورزش حرفه‌اي چه در ورزش قهرماني چه در ورزش همگاني و چه در ورزش تربيت آموزشي مقام بالايي داشته باشند. ورزش قهرماني بسيار اهميت دارد و بايد دولت براي مدال‌آوري سرمايه‌گذاري كند. بسياري از كشورهاي امريكاي لاتين كه الان نام‌آور شدند مثل برزيل و آرژانتين درآمدهاي جدي آنها در حوزه ورزش است.
محمدباقر قاليباف: چون انتهاي پارت اول آقاي روحاني مطلبي را مطرح كردند كه من درست نگفتم مي‌گويم مردم آماري كه من گفتم در حقيقت اين پديده‌اي كه ما با آن روبه‌رو هستيم كه به دوربين نگاه مي‌كنيم و حرف مي‌زنيم و بعد مي‌گوييم آن حرف درست نيست در خصوص آن تحول اقتصادي، گفتيد كه اين سايت‌ها بي‌نام و نشان است. (با نشان دادن تصوير) اين خبر خود سايت رياست جمهوري است. من خواهش كردم كه تصوير و نطق ايشان را در نطق‌هاي انتخاباتي در همين تلويزيون پخش كنيم كه اجازه ندادند. اين كار واقعاً كار خوبي نيست كه شما مي‌فرماييد ولي حتماً تهمت زدن كار درستي نيست و اينگونه بيان كردن نيست. اما موضوع جوانان مهم‌ترين موضوع امروز ماست. ما متأسفانه بايد بگوييم بزرگ‌ترين فرصت ما كه نيروهاي جوان ما هستند امروز گفتم به خاطر همان 4 درصد رانت‌خواران به خاطر مشكلات غيراصولي نتيجه آن اين شده كه از جمعيت جوان ما استفاده نشود. بدانيد كه ما در سال 1400 با اين مسئله روبه‌رو خواهيم شد كه جمعيت ما پير خواهد شد.
سؤال برنامه از مصطفي هاشمي‌طبا: چه اقدام عملي براي بازگشت ايرانيان داريد؟
سيد مصطفي هاشمي‌طبا: جمع‌بندي بنده از مباحث مناظره امروز اين است كه به هر حال همه دغدغه كار و خدمت دارند. اما در عين دغدغه‌مندي بسياري از وظايفي را كه بيشتر از حد و حدود امكانات دولت است برخودشان تحميل مي‌كنند و در عين حال نوعي برخورد مي‌شود كه خدمات دولت‌ها فراموش مي‌شود. در صورتي كه دولت‌ها خدمات بسياري انجام داده‌اند. در برنامه ششم توسعه از ديد بنده اولويت‌ها بايد حتما رعايت شود. دولت سياست‌گذاري دقيق و به دور از بروكراسي‌هاي رايج را بايد انجام دهد. سرمايه كارآفرينان و بخش خصوصي و تلاش آنها بايد محترم شمرده شود و زمينه برايشان و به خصوص جذب سرمايه‌گذاري خارجي نيز بايد حتما صورت بگيرد.
بنده در درجه اول بر حفظ ايران همراه با اصلاح كشاورزي، رسيدگي به محرومين، مستضعفان، بيماران، معلولين، بي‌سرپرستان را در حداقل يك زندگي شرافتمندانه از طرف دولت معتقدم و همينطور مشخصاً به سرمايه‌گذاري در صنعت كشاورزي و خدمات هم اعتقاد دارم. همچنين بر جهانگردي و توريسم براي ايجاد اشتغال كامل نيز تأكيد دارم و معتقدم هر اشتغالي با ارزش نيست و اشتغال بايد ارزش افزوده داشته باشد و توليد نيز بايد با كيفيت صادراتي و قابل صادرات به خارج از كشور باشد تا اشتغال معناي خودش را بيابد.
***
سؤال برنامه از اسحاق جهانگیری: برنامه شما براي كاهش بروكراسي و افرايش كارآمدي دستگاه‌هاي اجرايي چيست، پاسخ دهد.
جهانگيري: متأسفم كه بايد بگويم ما پايش‌هايي را در سطح ملي و استاني انجام داده‌ايم كه در آن بيشترين عدم رضايت‌مندي مردم به ترتيب از شهرداري، بانك‌ها و دستگاه قضايي بوده است.
اساس سرمايه اجتماعي مشاركت مردم است و پيش‌نياز هر توسعه‌اي سرمايه اجتماعي است كه اگر كاهش پيدا كند منجر به مسئله و آسيب‌هاي اجتماعي مي‌شود، بنابراين آنچه اهميت دارد اين است كه نگاه دولت نسبت به مسائل اجتماعي چگونه باشد.
در اين دولت نگاه، فهم و رويكرد دولت نسبت به مسائل اجتماعي از حالت امنيتي، خشن و قضايي به نگاه علمي و اخلاقي تغيير پيدا كرد. شفافيت بايد خيلي جدي وجود داشته باشد و مردم به حقوق خود آگاهي داشته باشند و يكي از اقدامات در زمينه آي‌تي و آي‌سي‌تي كه در حال اجرا است اين است كه سامانه‌هاي الكترونيكي شكل داده شوند كه مهم‌ترين هدف از استقرار دولت الكترونيك اين است كه رضايت‌مندي ارباب‌رجوع تأمين و در خدمات‌رساني‌ها تسهيل داده شود تا نظارت نيز بر تمامي دستگاه‌ها وجود داشته باشد و ديگر مجوزهاي غيرضروري در هيچ دستگاهي داده نشود.
ابراهيم رئيسي در نقد سخنان جهانگيري: نظام اداري با حقوق مردم سرو كار دارد،. به عنوان كسي كه 10 سال در سازمان بازرسي كل كشور مديريت داشتم، يادم است كه در آن زمان تمام آسيب‌هاي اداري كشور را به استحضار مديران و كارشناسان ارشد كشور رسانديم. هنوز هم مي‌بينيم كه همان آسيب‌ها در كشور وجود دارد.
15درصد از كار دولت الكترونيك پيش رفته است. اگر دولت الكترونيك كامل شود به روند شفاف‌سازي در كشور كمك مي‌كند. : سيستم اداري كشور ما جز با شفافيت و نقدپذيري درست نمي‌شود. اگر مناقصه‌ها و مزايده‌ها شفاف شود و اطلاعات اداري در اختيار مردم و اصحاب رسانه قرار گيرد بيشترين كمك را به شفاف‌سازي مي‌كند.
حسن روحاني در نقد سخنان جهانگيري: يكي از مسائل بسيار مهم مسئله واگذار كردن امور غيرحاكميتي به مردم است. ما بايد در اداره كشور به مردم اعتماد كنيم و بخش خصوصي ما در اين حوزه فعال شود و سرمايه اجتماعي بين مردم و دولت برقرار شود و دولت به مردم و مردم به دولت اعتماد داشته باشند.
متأسفانه برخي از رسانه‌ها باعث تضعيف اين سرمايه اجتماعي در جامعه شده‌اند. يكي از كارهايي كه برخي از اين رسانه‌ها انجام مي‌دهند ايجاد فاصله بين مردم و نظام است كه باعث از بين بردن اعتماد و سرمايه اجتماعي نظام مي‌شود.
مسئله ديگر شفاف شدن اطلاعات در شبكه ملي اطلاعات است كه در اين دولت به وجود آمده است كه تا به حال دو مرحله آن افتتاح شده و شروع به كار كرده و وزارت خانه و دستگاه‌هاي خصوصي مي‌توانند به اين سيستم دسترسي داشته باشند و هر وزارتخانه نيز موظف است اطلاعات و برنامه‌هاي خود را در اين سيستم قرار دهد.
محمد باقر قاليباف در نقد سخنان جهانگيري: اي كاش خود شما اخلاق را رعايت مي‌كرديد. اين موضوع پديده‌اي واقعاً عجيب است كه شما به عنوان معاون اول دولت نامزد انتخابات شده‌ايد كه البته حق شهروندي شماست اما مي‌گوييد با آقاي روحاني رقيب هستيد. در هر حال مردم خودشان قضاوت مي‌كنند كه چنين است يا نه. اما اگر هم آمده‌ايد گزارش دهيد صادقانه بگوييد كه براي ارائه گزارش آمده‌ايد يا حداقل گزارشتان را درست ارائه دهيد.
صدور پروانه ساخت در جنوب، شمال، شرق و غرب تهران مجاني است، در همان منطقه 12 كه زمينش متعلق به وزارت مسكن است و شما آنجا را ساخته‌ايد، برويد ببينيد كه داريد چه چيزي مي‌سازيد.
من متأسفم كه شما به عنوان يك مدير سياسي دستاويز مسائل سياسي شده‌ايد. اينكه بياييم و اختيار مديريت شهري را به مردم بدهيم موضوع خوبي است ما چند سال است كه شوراياري‌ها را ايجاد كرده‌ايم اما دولت دو ماه پيش به ما گفت كه اجازه نداريد هيچ موضوعي را به شوراياري‌ها بسپاريد. اين چه مردمي‌كردني است؟ آنچه كه مردم به آن اعتراض دارند يا شما مي‌گوييد كه سرمايه‌هايي وجود ندارد تا كار انجام شود بايد گفت كه چطور شما از وام‌هايي كه به 4 درصد از افراد خاص داده شده است دفاع مي‌كنيد اما مردم خوب مي‌دانند كه وقتي مي‌خواهند وام بگيرند چقدر با مشكلات فراوان در اين راه مواجه مي‌شوند.
سيد مصطفي ميرسليم در نقد سخنان جهانگيري:
آقاي جهانگيري بفرماييد كه چرا آزادي دسترسي به اطلاعات هنوز ميسر نشده است چرا هنوز زيرميزي گرفتن رواج دارد چرا با متخلفاني كه از مزيت در اختيار داشتن اطلاعات به نفع خود استفاده كرده‌اند مقابله نشده است.
چرا هنوز كارمندان دولت برخي‌ها، که كسب درآمد به امانت از سوي آنهاست مي‌توانند سوء استفاده كنند. چرا بايد كارمندان و مديران دولت به امكانات نجومي دست يابند و باعث كاهش اطمينان به دولت شوند و بعد توجه قانوني براي آنها استفاده شود؟
سيد مصطفي هاشمي‌طبا: واقعيت اين است كه در مجموعه دستگاه‌هاي دولتي هم خدمتگزاري هست هم واقعاً سرگرداني مراجعين. با سيستم‌هاي الكترونيك هم مسئله حل نمي‌شود. اگر بشود نيروهايي به عنوان مراجع كه مورد اطمينان باشند به دستگاه‌هاي مختلف مراجعه كنند و به نوعي گزارشات عملياتي تهيه كنند خوب است. مديران ما الان پنهان هستند. به نظرم بايد در اين مورد يك مقداري عملياتي تر روبه‌رو شد.
***
سؤال برنامه از روحانی: مشكل ازدواج جوانان را ناشي از چه عللي مي‌دانيد و برنامه شما براي فائق آمدن بر اين مشكل و افزايش چشمگير ازدواج‌هاي موفق و پايدار چيست؟
حسن روحاني: امروز مشكلاتي در زمينه ازدواج جوانان وجود دارد. اولين مشكل عدم وجود اشتغال است. به طور كلي براي حل اين مشكل و مشكلات شبيه به آن بايد در جامعه اميد به آينده ايجاد شود. اولين اقدامي كه در جامعه بايد ايجاد شود تا مشكلات اجتماعي ما حل شود، من‌جمله مشكلات اشتغال و ازدواج جوانان، ايجاد اميد نسبت به آينده است. تا زماني كه جامعه نسبت به آينده خود نگران باشد و هر روز يك تهديد و حصر جديدي را شاهد باشيم، نشاطي باقي نمي‌ماند و وقتي هر روز يك محدوديت غير از آنچه قانون گفته براي جوانان به وجود بيايد مسلماً در آينده زندگي آنها تأثير مي‌گذارد. ما در طول 10سال ۸۳ تا سال ۹۳ شاهد جمعيت 6ميليون و ۶۰۰ هزار نفري بوديم كه آماده ورود به بازار كار بوده‌اند، اما از ميان آنان تنها ۶۰۰ هزار نفر شغل پيدا كردند و اين در حالي بود كه در آن دوران درآمد ارزي خوبي داشتيم و مي‌توانستيم همه كساني را كه در دهه 60 متولد شده بودند، به ازدواج و اشتغال برسانيم، اما آنان را رها كرديم و ديديم كه آنان با چه مشكلاتي مواجه شدند.
امروز اميد به آينده در جامعه ما افزايش يافته و مردم و جوانان ما به آينده خود كاملاً اميدوار هستند.
يكي از موارد مهم در زمينه اشتغال كه اساس آن است، بهبود شرايط كسب و كار است كه در سال‌هاي اخير اين وضعيت بهتر شده و رتبه ما در سطح جهاني از ۱۵۲ كشور به ۱۲۰ كشور ارتقا يافته است و همچنين اعتمادي در جامعه به وجود آمده تا سرمايه‌گذاري‌هايي انجام شود.
در جامعه امروز ما مردم به فضاي مجازي دست پيدا كرده‌اند كه اگر دولت يازدهم بود، اين دسترسي‌ها ايجاد نمي‌شد يا محدود مي‌شد و امروز از طريق همين وضعيت است كه دوستان ما از اين فضا براي تبليغات انتخاباتي خود استفاده مي‌كنند.
محمد باقر قاليباف در نقد سخنان روحاني: مشكل جدي امروز ما در ازدواج، اشتغال است. شما در آغاز دوره رياست جمهوري خود به مردم قول ۴ ميليون شغل را داديد.
روحاني با قطع سخناني قاليباف: ببخشيد آقاي قاليباف يك سايت گمنامي حرفي مي‌زند، بعد يك سايت معروفي نقل و روزنامه نقل؛ شما مي‌خواهي از آن روزنامه نقل كني؟ من هيچوقت قول 4 ميليون شغل ندادم و اين دروغ محض است.
محمد باقر قاليباف: ما از سايت خود شما اين را ديديم و شما كه حرف از آزادي مي‌زنيد، بگذاريد ما حرفمان را بزنيم. شما كه از آزادي گفتيد، حداقل اجازه بدهيد نظرم را بدهم. در اين دو دقيقه اتفاقي نمي‌افتد، حتماً اميد و نشاط مهم است. حتماً حقوق شهروندي مهم است. شبكه‌هاي اينترنتي مهم است. حتماً اميد و نشاط مهم است. حقوق شهروندي و پيشرفت مهم و لازمه زندگي است، اما امروز افسردگي در جامعه با توجه به آمار خود دولت چقدر شده است؟ امروز در اين حوزه شرايط غيرقابل قبول شده. اين از كجا مي‌آيد؟ نشاط از كجا مي‌آيد؟ شما مي‌گوييد اين زندگي خوش هست؟ واقعاً مردم عزيز شما امروز حستان اين است كه كسب و كار رونق پيدا كرده؟
واقعاً در ذهن‌تان اين است كه آمار بيكاري بيشتر شده يا كمتر شده است؟ ظاهرا آقاي روحاني اجازه صحبت به من نمي‌دهند و در صحبت مي‌آيند. اگر اينها را حل كرديم، اميد داريم و نشاط داريم. نشاط را مردم با زندگي خوش مي‌خواهند. سرمايه در داخل و خارج وجود دارد و مسئله سرمايه نيست، بلكه مسئله سوء‌مديريت و عدم تحمل است.
اسحاق جهانگيري در نقد سخنان روحاني: يكي از مهم‌ترين نيازهاي جوانان كشور مسئله ازدواج در كنار اشتغال و تحصيل است كه دولت بايد بستر همه اينها را براي جوانان فراهم كند. احترام جوانان بايد حفظ شود و همچنين به بهانه‌هاي واهي به آنان بي احترامي نشود. يكي از مهم‌ترين كارهايي كه براي ازدواج جوانان انجام گرفته است، افزايش وام ازدواج از 3ميليون تومان به 10ميليون تومان است.
در اشتغال بهترين گزينه، توسعه صنعت گردشگري است كه مشاغل بسياري را ايجاد مي‌كند.
چه كساني به سفارت عربستان حمله كردند؟ چه كساني باعث شدند 700 هزار شيعه كه مي‌آمدند و زندگي مردم مشهد مي‌چرخيد به هم خورد. بله ما نمي‌توانيم به سفارت حمله كنيم. دولت حمله كرد آقاي قاليباف؟ چه كساني حمله كردند؟ آنها الان در ستادهاي كدام كانديدا حضور دارند؟ كدام كانديداها از آنها دفاع مي‌كردند، پول مي‌دادند؟
سيد ابراهيم رئيسي در نقد سخنان روحاني: نشاط و اميد حتماً بايد وجود داشته باشد، اما وقتي جواني دختر مورد علاقه‌اش را مي‌بيند بايد بتواند با او ازدواج كند. اين موضوع را فراي بحث‌هاي سياسي مطرح مي‌كنم. وقتي ۵۰۰ هزار نفر پشت درها براي دريافت وام منتظر هستند نشاط و اميد ايجاد نمي‌شود. بايد براي جوانان تسهيلات بانكي را قابل دسترس‌تر و سهل‌تر كنيم.
ازدواج، مسكن و اشتغال به هم وابسته هستند. قانون برنامه توسعه افزايش آمار مسكن را به دولت تكليف كرده است. اگر مي‌خواهيم دختران و پسرانمان نشاط داشته باشند بايد شرايط ازدواج را براي آنها سهل كنيم. ما بايد توجه داشته باشيم كه مشكل ازدواج جوانان مسائل متعددي را مي‌آفريند كه از جمله مشكلات اجتماعي، اخلاقي، جنسي و برخي از مشكلاتي كه در اينجا قابل ذكر نيستند.
امروز نياز به تشكيل خانواده در جامعه سست شده است و حتي ازدواج‌ها نيز منجر به اين شده است كه به سرعت به طلاق بينجامد. چطور مي‌شود افزايش طلاق‌ها را در طول اين سال‌ها توجيه كرد. خانواده براي ما اصالت زيادي دارد و سنگ بناي جامعه خانواده است پس چگونه مي‌شود كه با اين وضعيت مواجه هستيم. ما امروزه بايد براي اين مشكلات برنامه مدوني ارائه دهيم.
به نظرم يكي از مظلوميت‌هاي نظام جمهوري اسلامي اين است كه دولت‌ها بعد از پايان كارشان حالت اپوزيسيون مي‌گيرند، در حالي كه بايد درباره چهار سال عملكرد خود به مردم پاسخگو باشند. اينجا بحث اصلاح‌طلب و اصولگرا نكنيم. بالاخره مردم بايد مسكن داشته باشند يا نه.
آقای قالیباف ثابت کردکه روحانی حرفی برای گفتن نداردیعنی توانایی اداره کردن یک شهرکوچک راهم نداردچه برسدکشورکسی که گفتهایش رافراموش میکندچگونه میخواهدکشوررااداره کندررئیس جمهوربادکاربلدباشدنه اینکه همه کارهای اداره کشوررابه اطرافیانش بسپارد 
