اوكراين از زمان استقلال از شوروي سابق و آغاز زندگي سياسي جديد در دوره پساكمونيسم روسي با تنش مواجه شده و
همواره در ميانه «ثبات و تنش» قرار گرفته است. اين مسئله پس از سال 2004 و انقلاب
نارنجي شدت بيشتري پيدا كرد كه تا كنون ادامه پيدا كرده است.
اما چرا چنين درگيري هاي انقلاب گونه اي به شكل دوره اي در
اين كشور صورت مي گيرد؟ در اين مورد بايد دست كم به حوزه دو اجتماعي و جامعه شناسي
سياسي توجه شود.
عمده احزاب فعال و درگير در جامعه سياسي اوكراين «حزب مناطق»
به رهبري ویکتور يانووكويچ، «سرزمين مادري» به رهبري يوليا تيموشنكو و
احزاب ديگري همچون «حزب اتحاد دموكراتيك» به رهبري ولادیمیر كليچكو قهرمان بوكس سنگين وزن جهان هستند. حزب
مناطق از سال 2010 و به يمن انتخابات زودهنگام قدرت را در دست دارد كه با مخالفت
هاي ديگر احزاب و همچنين آرسنی يادسنيوك رهبر بخشي از مخالفان كنوني مواجه شده
است.
مسئله قابل توجه در اين زمينه گرايش هاي اين دو طرف است كه
برگرفته از ساختار و وضعيت اجتماعي و ريشه اصلي آن يعني «هويت اوكرايني» است. اوكراين
در سطح اجتماعي از دو بخش شرقي و غربي برخوردار است كه عموما از طريق رود نيپور به
دو بخش تقسيم شده اند. در بخش شرق نژاد اسلاو، پيرو كليساي ارتدوكس روسي حامي حزب
مناطق قرار دارند و در بخش غربي اين كشور نيز حاميان احزابي همچون سرزمين مادري با
گرايش هاي غربي زندگي مي كنند.
بنابراين مسئله قابل اهميت در اين زمينه به گرايش هاي خارجي
برمي گردد. در حوزه شرقي، اوكرايني ها متمايل به روسيه هستند و در بخش ديگر به
اتحاديه اروپا و آمريكا (غرب) احساس نزديكي مي كنند. بنابراين «هويت دو پاره»
اوكرايني به طور كامل از بيرون از مرزها نيز حمايت و هدايت مي شود. از اين منظر
درگيري در سطح سياسي و قدرت اوكراين را مي توان برآمده از هويت اجتماعي و تاريخي
اين كشور دانست كه از سوي طرف هاي خارجي هدايت مي شود. اختلاف تقريبا غير قابل حل
اين دو طيف باعث شده تا اوكراين همواره در وضعيت «درگيري و ثبات» قرار بگيرد.
طي سال هاي گذشته غرب از طريق پيمان هايي همچون «گوام» (امنيتي)،
«تراسكا» (اقتصادي)، پذيرش عضويت اوكريان در شوراي اروپا، حضور در سازمان امينت
و همكاري هاي اروپا و همچنين همكاري با ناتو سعي كرده كه در ساختار سياسي و
اجتماعي اوكراين نفوذ كند.
از طرف ديگر روسيه نيز در حمايت از اسلاوهاي شرق گرا به
گونه اي، تاثيرگذاري هويتي و تاريخي بر آنها دارد. مسكو همچنين از زاويه اقتصادي و
انرژي مي تواند اوكراين را كنترل كند. در حال حاضر اوكراين به لحاظ گازي و نفتي به
شدت به روسيه وابسته است. نقطه تراژيك مسئله براي اروپايي ها اين است كه اوكراين
حلقه واسط و محل ترانزيت گاز روسيه به اتحاديه اروپا نيز است. بنابراين به راحتي
نمي تواند روسيه و شرق گرايان را بدون هزينه مورد فشار قرار بدهد. بخصوص كه عمده
كارخانجات و صنايع اوكراين در حوزه شرقي قرار دارند و اين منطقه (شرق گرا) بيش از
70 درصد توليد ناخالص داخلي اوكراين را تامين مي كند.پس به راحتي نمي توان با شرق
گرايان اوكرايني وارد جدال مداوم شد از سوي ديگر غرب نيز تاكنون سرمايه هاي قابل
توجهي را در اين كشور هزينه كرده است. در چنين شرايطي هر طيفي قدرت را در دست
بگيرد طيف ديگر به مباره با آن گرايش پيدا و اين چرخه ادامه پيدا مي كند.
اوكراين در وضعيتي است كه براي هر دو طرف از اهميت خاصي
برخوردار است. چون با 45 ميليون جمعيت چهارمين كشور اروپا پس از آلمان، انگليس، فرانسه
و ايتاليا است. سومين حجم ارتش در سطح اروپا و دومين حجم نيروي نظامي در حوزه
كشورهاي شوروي سابق پس از روسيه است. داراي قدرت هسته اي غيرنظامي قابل توجهي است.
بيشتر فعاليت هاي هسته اي دوران شوروي سابق در اين جمهوري بود كه حادثه چرنوبيل آن
را بسيار معروف كرد. از سوي ديگر شبه جزيره استراتژيك كريمه در سواحل درياي سياه
اين كشور قرار دارد. به اين معنا كه اوكراين به گونه اي در ميانه فدراسيون روسيه و
اتحاديه اروپا قرار دارد و با توجه به اين هويت دوگانه نتوانسته تا كنون راه حلي
مسالمت آميز براي چرخش قدرت اين هويت ها ايجاد كند. بنابراين در شورش مداوم و
شرايط پيشاانقلابي دائم به سر مي برد.
