جوان آنلاین: اگر در تاریخ میخوانیم که فلان حاکم یا فلان حکیم، مردم را به ذخیره گندم برای مبارزه با قحطیها و خشکسالیها توصیه میکند و اگر یکی از دلایل نجات حضرت یوسف (ع) از زندان و وزیر شدن او، تدبیر خاص وی درباره ذخیره گندم بود، همگی بر اهمیت ویژه و حیاتی این محصول اشاره دارد. در این میان دین مبین اسلام، سفارش بسیاری درباره نان کرده و اهمیت فوقالعادهای برای آن قائل شده است. بررسی سیره و سخنان معصومین (ع) بیانگر آن است که نان سرچشمه زندگی انسان و تأمینکننده ساختمان وجودی او است و این بیانات از اهمیت خاص نان در زندگی انسانها حکایت دارد که به عنوان نمونه به چند مورد اشاره میشود. پیغمبر اکرم (ص) فرمودهاند: خدایا نان را بر ما مبارک گردان و بین ما و آن جدایی مینداز، اگر ما نان نداشتیم، نمىتوانستیم نماز بخوانیم، نمىتوانستیم روزه بگیریم، نمىتوانستیم صدقه بدهیم. چنانچه ایشان میفرمایند: بهترین غذاى شما نان است. امیرمؤمنان (ع) نیز میفرماید: نان را اکرام کنید و بزرگ بشمارید. همانا خداوند عزیز و جلیل، برای آن، برکات آسمان را نازل و برکات زمین را خارج کرد.
نان در ساختار وجودی: ساختمان وجودی انسان به گونهای است که بدون خوردن نان با مشکل مواجه میشود، چنانکه در روایتی حضرت علی (ع) درباره دعای حضرت موسی (ع) که عرض کرد (رب انی لما انزلت الی من خیر فقیر)، «پروردگارا! هرچه به من از نیکی عطا کنی، نیازمندم»، میفرماید: به خدا سوگند! موسی (ع) جز قرص نانی که گرسنگی را برطرف سازد، چیز دیگری نخواست. امام ششم (ع) نیز در تبیین ساختمان وجودی بدن میفرماید: تن آدمی بر نان بنا شده است. در همین راستا امام صادق (ع) فرمودند: آب و نان اصلىترین غذاى انسان و مهمترین عامل حیات او است.
احترام به نان: حضرت على (ع) در باب احترام به نان میفرمایند: هرکس تکه نانى را در راه پیدا کند و آن را بردارد و روى طاقچه یا (داخل شیار دیوار) بگذارد، خداوند براى او یک کار نیک مىنویسد و پاداش هر کار نیک هم ۱۰ برابر خواهد بود و اگر سگى آن را پیدا کند و بخورد، خداوند براى او دو کار نیک ثبت خواهد کرد. در اسلام، ارزش این نعمت الهی به قدری است که حتی ریزههای آن نیز قابل احترام است. بزرگترها از دورانهای گذشته به فرزندان یاد میدادند که اگر خرده نانی در مسیر راه دیدند، حتماً بردارند و اگر تمیز بود برای احترام، آن را بخورند، وگرنه در کناری بگذارند تا پایمال نشود. این سفارش ریشه در دستورات اسلامی دارد. در باب همین احترام یکی از اصحاب امام کاظم (ع) نقل میکند: صبحانهای را در خدمت حضرت بودم. در این هنگام کاسهای آوردند که زیر آن نان بود، ایشان فرمودند: نان را گرامیتر از آن بدارید که زیر کاسه باشد و به من فرمودند: به غلام بگو تکه نان را از زیرکاسه بردارد. در روایت دیگر نیز میخوانیم که امام صادق (ع) از اینکه تکه نان را زیرکاسه بگذارند نهی میکرد. یکی دیگر از نکات جالبی که شاید به مرور تکتک ما را درگیر کرده است، بریدن نان به وسیله قیچی با سایر ابزارهای تیز است تا جایی که در برخی نانواییها این وسیله تیز قرار داده شده است. پیامبر اکرم (ص) نیز در این باره تأکید کردند: از موارد گرامیداشت نان آن است که زیر پا گذاشته نشود و (با چاقو) بریده نشود. دین مبین اسلام برای خردههای نان نیز احترام خاصی قائل شده است چراکه از منظر اسلام خداوند متعال در جزءجزء این ماده حیاتی برکت قرار داده است. رسول خدا (ص) فرمود: تکههای نانتان را کوچک بگیرید که هر تکه نانی، برکتی جداگانه است.
انفاق نان: رسول خدا (ص) میفرماید: «به راستی بنده، تکه نانی صدقه میدهد، همانند کوه احد نزد خدا بزرگ میشود.» خاتم انبیا (ص) نیز میفرماید: صدقه دادن یک قرص نان، از قربانی لاغر بهتر است. همچنین از آن حضرت سؤال شد: «ای رسول خدا! اگر کسی به علت ضعف یا بیماری یا زنی که عذر شرعی دارد، نتواند ماه رجب را روزه بگیرد، چه عملی انجام دهد تا به پاداشهایی برسد که بشارت دادهاید؟» ایشان فرمودند: در هر روز (از ماه رجب) یک قرص نان به نیازمندان بدهد، سوگند به آن خدایی که جان من در دست اوست، اگر او این صدقه را بدهد، به تمام آن ثوابهایی که برشمردم، بلکه به افزونتر از آن خواهد رسید و اگر تمام ساکنان آسمانها و زمین گرد هم آیند تا میزان پاداش او را معین سازند، نخواهند توانست (حتی) به یکدهم از درجات و فضیلتهای او در بهشت برسند.
فرهنگ رو به زوال مصرفی: متأسفانه کمرنگ شدن فرهنگ مصرف اسلامی و ترویج روحیه مصرفگرایی باعث از بین رفتن بیش از حد نان شده است. رویه کنونی، به عنوان مصداق بارز کفران نعمت و اسراف است. ما انسانها چنان غرق در نعمت هستیم که غافل از شکرگزاری میشویم و دائم برای آسایش بیشتر کفران نعمت میکنیم. وفور نعمت ما را دچار غفلت کرده است. این غفلت میلیونها تن نانی که مورد احترام همه اولیای الهی بود، به راحتی دورریز میکند. عجیبتر آنکه کمترین نگرانی از این کفران نعمت مشاهده نمیشود و کمتر کسی به آن میپردازد.