جوان آنلاین: نوسانات ارزی و قطعی برق برای تولیدکنندگان دردسرساز شد. شواهد نشان می‌دهد اغلب صنایع با کالا‌های در انبار خود به تقاضای بازار پاسخ می‌دهند.
گزارش‌های رسمی از شاخص موجودی انبار‌ها نشان می‌دهد در زمستان امسال اگرچه وضعیت تقاضا بهبود یافته است، اما وضعیت عرضه در شرایط نابسامانی قرار دارد. بررسی گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و همچنین گزارش «شامخ» نشان می‌دهد صنایع بیش از تولید از منابع انبار خرج کرده‌اند.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در پاییز۱۴۰۳ و بررسی شاخص موجودی انبار صنایع بورسی نشان می‌دهد، شاخص کل موجودی انبار صنعت در پاییز ۱۴۰۳ معادل ۵/۱۱۶ است که رشد منفی ۸/۷ درصدی را نسبت به فصل مشابه سال قبل داشته است. این شاخص همچنین نسبت به فصل تابستان ۱۴۰۳، کاهش ۵/۸ درصدی را ثبت کرده است.
بررسی‌ها حاکی است این شاخص در سه‌سال گذشته به‌طور میانگین روی عدد ۱۲۶ بوده است.
کاهش موجودی انبار‌ها
گزارش شامخ دی ماه نیز این روند را تأیید کرده است. اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نشان می‌دهد در دی ماه شاخص «میزان تولید محصول یا ارائه خدمت» کل اقتصاد برای دومین ماه متوالی کاهشی بوده و شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» کل اقتصاد برای نهمین ماه متوالی کاهش پیدا کرده است.
بررسی‌ها حاکی از این است که شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده» برای یازدهمین ماه متوالی کاهشی است، درحالی‌که شاخص «قیمت مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» همچنان در سطوح بالا به ثبت رسیده است. همچنین در دی‌ماه، شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» دومین رکورد پایین در دوره ۵۸ ماهه شامخ را به ثبت رسانده و شاخص «موجودی محصول نهایی در انبار یا کار‌های در حال تکمیل» نیز برای پنجمین بار از ابتدای سال کمتر از محدوده ۵۰ قرار گرفته است. از سویی دیگر، شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده» در دی‌ماه پس از حذف اثر فصلی، ۹/۴۶ محاسبه شده و برای یازدهمین ماه متوالی در سری تعدیل شده کاهشی است. نوسانات افزایشی نرخ ارز طی ماه‌های اخیر و حذف ارز نیمایی در شرایطی که بسیاری از شرکت‌ها با کمبود نقدینگی و مشکلات مالی روبه‌رو هستند، کسب‌وکار‌ها را با مشکلات تأمین مواد اولیه مواجه کرده است. بر همین اساس شاخص «قیمت مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» با مقدار ۸۲/۰ همچنان در سطوح بالای خود به ثبت رسیده است.
نوسانات ارزی و افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی نیز هزینه‌های تولید را بالا برده و تولیدکنندگان را با مشکلات تأمین مواد اولیه مواجه کرده است. این وضعیت نشان‌دهنده تداوم فشار‌های قیمتی، نوسانات ارزی، مشکلات تأمین مواد اولیه و محدودیت‌های تجاری است که بر هزینه‌های تولید تأثیرگذار بوده است.
با افزایش فشار هزینه‌های تأمین نهاده‌ها بر شرکت‌ها، شاخص «قیمت محصولات تولیدشده و خدمات ارائه شده» با عدد ۲/۵۸ افزایشی است، اگرچه به دلیل تقاضای ضعیف مشتریان، افزایش قیمت‌های فروش، هنوز به‌شدت افزایش قیمت نهاده‌ها نبوده و پیش‌بینی می‌شود با وقفه زمانی در زنجیره تولید صنایع و خدمات کسب‌وکار‌ها طی ماه‌های آتی بسیاری از محصولات و خدمات با افزایش بیشتری در قیمت‌های فروش روبه‌رو باشند. شاخص «موجودی محصول نهایی در انبار یا کار‌های در حال تکمیل» ۸/۴۶ محاسبه شده و برای پنجمین بار از ابتدای سال کمتر از محدوده ۵۰ قرار گرفته است.
افزایش نرخ ارز باعث بالا رفتن هزینه واردات مواد اولیه و تجهیزات تولید شده و تولیدکنندگان را در تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه کرده است، از طرفی کمبود انرژی نیز که باعث کاهش فعالیت شرکت‌ها در سطوح پایین ظرفیت تولید شده بود، کاهش تولید طی ماه گذشته را به همراه داشته که باعث کاهش سطح موجودی محصول شده است و در نهایت شرکت‌ها برای تحویل سفارشات از موجودی انبار به میزان بیشتری استفاده کرده‌اند.
شاخص «میزان فروش کالا‌ها یا خدمات» در دی‌ماه پس از حذف اثر فصلی ۲/۴۹ ثبت شده که برای دومین ماه متوالی کاهشی است. اگرچه نرخ کاهش نسبت به ماه قبل کمتر است، اما در مقایسه با ماه مشابه یعنی دی‌ماه سال گذشته (۲/۵۱)، شاخص مقدار کمتری را به ثبت رسانده است. مقدار شاخص «انتظارات در مورد میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده» پس از حذف اثر فصلی ۷/۵۳ محاسبه شده است. این شاخص اگرچه در مقایسه با ماه قبل بهتر شده است، اما به عقیده فعالان اقتصادی به دلیل ریسک‌ها و نااطمینانی نسبت به شرایط بی‌ثبات قیمتی و نرخ ارز، انتظارات خوش‌بینانه برای پایان سال، در مقایسه با سال قبل کمتر است.
سایه سنگین نوسانات ارزی بر سر تولید
منصور کریمی، کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گو با «جوان» عمده‌ترین دلایل کاهش توان تولیدکنندگان را نوسانات شدید ارزی و همچنین ناترازی‌های انرژی دانست و گفت: قطعی برق آسیب‌های جدی به صنایع وارد کرده است و شهرک‌های صنعتی همچنان به صورت روزانه قطعی دو و چند ساعته برق را دارند.
وی افزود: با توجه به قطعی برق و گاز در فصول سرد سال‌جاری خسارت وارده به صنایع عددی نزدیک به ۲۰۰هزارمیلیارد تومان اعلام شده است که در نهایت کاهش توان تولید در این شرایط دور از انتظار نبود.
کریمی همچنین با اشاره به نقش دلار به عنوان مهم‌ترین دلیل تورم در کشور گفت: اگر درآمد‌های دلاری به ریال در کشور هزینه نشود یا سرمایه‌گذاری نشود، تبدیل به عاملی برای تورم و این نوسانات به بلای جای تولید تبدیل می‌شود.
این کارشناس اقتصادی در ادامه به تأثیر افزایش نرخ ارز بر بالارفتن هزینه واردات مواد اولیه و تجهیزات تولید شده اشاره کرد و گفت: این مسئله تولیدکنندگان را در تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه کرده است. وی افزود: با توجه به اینکه تأمین مالی تبدیل به مشکل همه صنایع شده و دریافت تسهیلات از شبکه بانکی سخت و تأمین مالی بورسی نیز ناچیز است، بنابراین تولیدکنندگان با کاهش توان مالی روبه‌رو شده‌اند و همین مسئله به تولید اندک منجر شده و صنعتگران را به سمت کاهش موجودی انبار سوق داده، بنابراین ضروری است سیاستگذار به صورت جدی به مسئله حمایت از صنایع ورود کند، چراکه در غیر این صورت کمبود کالا هشدارآمیز خواهد بود.
