در مبارزات ضداستکباری و ضداستبدادی در ایران معاصر، جنبش دانشجویی از طلایه‌داران مبارزه بوده و با داعیه‌های آرمانی خود، در زنده نگه داشتن و پیشبرد آرمان‌های ملت ایران تأثیر بسزایی داشته است. درواقع، استقلال‌طلبی، استکبارستیزی، استبدادستیزی و در عین حال، عدالت‌خواهی را می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌های جنبش دانشجویی در ایران دانست که با همین ویژگی‌ها، این جنبش و حاملان و عاملان آن در روند شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی و تثبیت نظام جمهوری اسلامی نقش درخوری ایفا کردند.
در همین زمینه قابل ذکر است که ملت ایران هنوز خاطره مجاهدت‌های انقلابی دانشجویان دانشکده فنی دانشگاه تهران در برهه خفقانی بعد از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ را در خاطر خود دارد که چگونه دانشجویان با اعتراض خود، مارپیچ سکوتی که استبداد به مدد استکبار ایجاد کرده بود، در هم شکستند و پرچم استکبارستیزی را برافراشته نگه داشتند. در همین زمینه، اقدامات مختلف جنبش دانشجویی در راه‌اندازی حرکت‌های جهادی، مؤمنانه و محرومیت‌زدایانه، پیشرفت‌های علمی حاصل شده در سایه تفکر اصیل این جنبش در دانشگاه‌ها مؤید آن است که این جنبش بر مدار اصالت‌های خود در حال حرکت است.
با این حال، با وجود سابقه درخشان جنبش دانشجویی و نقش بی‌بدیل آن در حفظ استقلال کشور، تداوم استکبارستیزی و داعیه‌های عدالت‌خواهانه، این جنبش با دو عارضه مواجه است؛ بدین ترتیب که در دهه ۱۳۷۰ تلاش شد این جنبش استکبارستیز و عدالت‌خواه با آن سوابق درخشان، به پیاده نظام برخی سیاسیون تبدیل شود و به نوعی، به جای مقابله با استکبار، به مخالفت با نظام اسلامی بپردازد. در همین زمینه، در دهه ۱۳۹۰ تلاش شد لایه‌هایی از این جنبش، با ارائه تفسیری خاص از عدالت‌خواهی و انقلابی‌گری، این دو را در سایه عبور از ساختار‌های نظام تعریف کنند. حال اگرچه با وجود این دو عارضه، صلابت جنبش دانشجویی همچنان پابرجاست، اما باید دانست که هویت جنبش دانشجویی به همبستگی آن با آرمان‌های والای ملت ایران و انقلاب اسلامی پیوند خورده است. درواقع، اگرچه به اقتضای شرایط موجود کشور، انتقاد‌هایی به برخی حوزه‌ها و عملکرد‌ها وجود دارد، اما افق آرمانی جنبش دانشجویی و جایگاه و پیشینه آن اقتضا می‌کند که فعالان این جنبش، همگام با نظام و مسئولان برای حل و رفع چالش‌های موجود در کشور اقدام کنند.
بنابراین، هم‌اکنون که درگام دوم انقلاب اسلامی قرار داریم و از سوی مقام معظم رهبری، هفت گام اساسی برای تحقق در این گام تمدن‌ساز مشخص شده است، باز جنبش دانشجویی باید با پیشگامی و طلایه‌داری، راهنمای حرکت عمومی و نخبگانی کشور در راستای تحقق افق تعیین شده در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی باشد.
درواقع، جنبش دانشجویی باید با گفتمان‌سازی تلاش کند زمینه‌های لازم برای تحقق سرفصل‌های هفت‌گانه مشخص شده از سوی رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب فراهم شود، زیرا جنبش دانشجویی نه ضدقدرتی در برابر نظام، بلکه متشکل از جوانان مؤمن و انقلابی، استکبارستیز، عدالت‌خواه و علاقه‌مند به پیشرفت کشور است که باید همگام با نظام و مسئولان، تحقق ایران قوی را رسالت خود بدانند و اتفاقاً در این زمینه، با اتکا به پیشینه درخشان خود، نقش طلایه‌داری را ایفا کنند. به طور طبیعی، در کنار همه این رسالت‌ها، جوانان جنبش دانشجویی باید امیدآفرینی و نگاه خوش‌بینانه نسبت به آینده را به عنوان محوری‌ترین نقطه تلاش‌های خود مدنظر قرار دهند.
