جوان آنلاین: زیر درختان زیتون، سومین بخش از سه‌گانه عباس کیارستمی محسوب می‌شود؛ سه‌گانه‌ای که در شمال ایران می‌گذشت و با عنوان سه‌گانه کوکر شناخته شده است. شاید ویژگی مهم این فیلم، خصلت فیلم‌درفیلم آن باشد. زیر درختان زیتون در واقع از دل سکانسی از فیلم قبلی این سه‌گانه، زندگی و دیگر هیچ، بیرون آمده بود و به شرایط تولید آن می‌پرداخت.
به گزارش فارس، زیر درختان زیتون، علی‌رغم سادگی ظاهری‌اش، اثری چندبُعدی بود که هم از سوی منتقدان سینمای ایران و هم در محافل جهانی با استقبال گرمی روبه‌رو شد. در این مطلب به چکیده نقد‌هایی پرداخته‌ایم که در زمان اکران زیر درختان زیتون در مورد این فیلم منتشر شدند. این فیلم به بررسی پیوند میان عشق و سینما در دل روستای زلزله‌زده کوکر می‌پردازد. این فیلم درباره ساخت یک فیلم در منطقه‌ای روستایی است، جایی که حسین، بازیگر فیلم، عاشق طاهره است و سعی می‌کند رضایت او را برای ازدواج به دست آورد. این اثر کیارستمی در قالبی مینیمالیستی و مستندگونه، تضاد‌های میان واقعیت و سینما را به چالش می‌کشد.
نگاهی به داستان و ساختار فیلم
فیلم روایتگر داستانی ساده از رابطه عاشقانه میان دو شخصیت است که کیارستمی آن را در قالب سینمایی بازنمایی می‌کند. کیارستمی از دیالوگ‌ها و بازیگری که به شکلی واقع‌گرایانه و طبیعی انجام می‌شود، استفاده کرده تا مرز‌های سینما و زندگی را در هم آمیخته کند. داستان فیلم نه‌تن‌ها به شکلی خطی روایت نمی‌شود، بلکه لایه‌هایی از واقعیت و داستان‌پردازی در آن تلفیق شده است. حسین (با بازی حسین رضایی)، بازیگر غیرحرفه‌ای، در نقش یک عاشق ناکام تلاش می‌کند که قلب طاهره را به دست آورد، اما با مقاومت او مواجه می‌شود. فیلم با رویکرد مینیمالیستی خود، پرسش‌هایی بنیادین درباره ماهیت سینما و رابطه آن با زندگی واقعی مطرح می‌کند. یکی از نقاط قوت این اثر، سادگی و خلوصی است که در روایت و اجرا به چشم می‌خورد. داستان در عین ساده بودن، به شکل بسیار پیچیده‌ای با لایه‌های معنایی مختلفی ترکیب شده که تنها با تماشای دقیق می‌توان به عمق آن پی برد.
تأثیرگذاری بر سینمای جهان
فیلم «زیر درختان زیتون» در جشنواره کن مورد توجه قرار گرفت و این توجه به سینمای ایران را در سطح بین‌المللی بیشتر کرد. سبک منحصربه‌فرد کیارستمی که تلفیقی از مستند و داستان است، تأثیر فراوانی بر نسل‌های بعدی فیلم‌سازان گذاشت. این فیلم به‌ویژه به دلیل بهره‌گیری از بازیگران غیرحرفه‌ای و فضای طبیعی و واقعی روستا، توانست یک الگوی جدید از سینمای واقع‌گرا را معرفی کند. کیارستمی در این فیلم توانسته است مرز‌های میان زندگی واقعی و داستان سینمایی را محو کند و به طرز ماهرانه‌ای تماشاگر را درگیر موضوعات پیچیده‌تری همچون هویت، عشق و فداکاری کند. «زیر درختان زیتون» با سادگی بی‌پایان خود، همچنان به عنوان یک اثر ماندگار در سینمای جهان شناخته می‌شود و توانسته است از طریق تصاویر ساده، تأملی عمیق بر طبیعت انسانی داشته باشد.
تحلیل فیلم
یکی از ویژگی‌های برجسته فیلم، استفاده از قاب‌بندی‌های ثابت و استاتیک است که در آن کیارستمی اجازه می‌دهد شخصیت‌ها در یک فضای طبیعی و بدون حرکت زیاد دوربین زندگی کنند. این انتخاب سینمایی باعث می‌شود مخاطب بیشتر به احساسات و حرکات شخصیت‌ها توجه کند و تجربه‌ای صمیمی و واقعی از زندگی آن‌ها به دست آورد. فیلم در حالی که ظاهری ساده دارد، از لایه‌های عمیق روانشناختی برخوردار است. سکوت‌های طولانی، گفتگو‌های مینیمال و دیالوگ‌های مستقیم همگی به ایجاد فضایی آرام و تأمل‌برانگیز کمک می‌کنند که مخاطب را به دنیای درونی شخصیت‌ها نزدیک می‌کند. این روش روایتگری، کیارستمی را به عنوان یکی از پیشگامان سینمای مدرن معرفی کرد. از دیگر ویژگی‌های فیلم، تاکید بر طبیعت است که در فیلم‌های کیارستمی به یکی از موتیف‌های اصلی تبدیل شده است. درختان زیتون به عنوان نمادی از صلح و پایداری در پس‌زمینه بسیاری از صحنه‌ها حضور دارند و به طور غیرمستقیم بر رابطه پیچیده حسین و طاهره تأثیر می‌گذارند.
نقد فنی و سینمایی
از نظر فنی، فیلمبرداری توسط حسین جعفریان بسیار تاثیرگذار است و توانسته است فضای طبیعی و روستایی فیلم را با حس آرامش و واقع‌گرایی به تصویر بکشد. قاب‌های استاتیک و استفاده از نور طبیعی، فیلم را به یک اثر تصویری غنی تبدیل کرده است که هر پلان آن به مثابه یک تابلوی نقاشی است. همچنین، انتخاب بازیگران غیرحرفه‌ای به خلق حس اصالت و واقع‌گرایی کمک بسیاری کرده است. یکی از نکات کلیدی در نقد این فیلم، برخوردار بودن از ریتم کند و آرام است که شاید برای برخی از مخاطبان چالش‌برانگیز باشد. با این حال، همین ریتم آهسته به فیلم اجازه می‌دهد تا فضای تأملی و عمیق‌تری را ایجاد کند و بیننده را با جهان فیلم پیوند دهد.
کلام آخر
فیلم «زیر درختان زیتون» با سادگی در روایت و عمق در معنا، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در تاریخ سینمای ایران و جهان پیدا کند. این فیلم به عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار عباس کیارستمی، نه تنها داستانی از عشق و سرسختی را روایت می‌کند، بلکه به پرسش‌های بنیادی درباره سینما و زندگی واقعی پاسخ می‌دهد. با گذشت سال‌ها از اکران این اثر، همچنان به عنوان یکی از نماد‌های سینمای هنری جهان شناخته می‌شود و الهام‌بخش نسل‌های جدید فیلم‌سازان است.
