جوان آنلاین: سید عباس صالحی وزیر پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با سابقه مدیریتی چهار ساله در این وزارتخانه در یک قدمی رسیدن دوباره به ساختمان میدان بهارستان است؛ وزیری که یک بار در شرایطی نابسامان ارشاد را تحویل گرفت و در روز‌های کرونایی تحویل داد.
مهم‌ترین فرد و تصمیم‌گیر فرهنگ و هنر شاید وزیر ارشاد نباشد، اما قطعاً مهم‌ترین رکن اتفاقاتی که برسر این عنصر مهم و البته مظلوم نازل می‌شود ساکن وزارتخانه واقع در میدان بهارستان است. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که بخش بسیار مهمی از جامعه، نسل‌سازی و البته تمدن‌سازی کشور را برعهده دارد، همه این‌ها کافی است تا همه اهالی فرهنگ و هنر در انتظار گزینه پیشنهادی دولت برای این وزارتخانه باشند؛ انتخابی که در نهایت به سید عباس صالحی ختم شد. سید عباس صالحی در دولت اول حسن روحانی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد بود و پس از استعفای علی جنتی و تا زمانی که رضا صالحی امیری بتواند رأی اعتماد خود از مجلس را دریافت کند، به عنوان سرپرست، مسئولیت وزارت ارشاد را بر عهده گرفت. در دولت دوم روحانی، سید عباس صالحی به عنوان وزیر راهی هیئت دولت شد. رزومه فرهنگی و سبقه حوزوی او باعث ایجاد اعتماد شد و دولت دوم حسن روحانی در حوزه فرهنگی توانست با حاشیه کمی مسئولیت خود را به انجام برساند. وی بعد از پایان دولت دوازدهم نیز با حکم رهبر انقلاب به مدیرمسئولی روزنامه اطلاعات رفت.
دستاورد‌های مثبت و نقاط ضعف توسعه فضای هنری و فرهنگی
صالحی تلاش کرد فضای فرهنگی و هنری کشور را از دیدگاه‌های تنگ‌نظرانه و محدودیت‌های سلیقه‌ای دور کند. وی در سال ۱۳۹۷ در مراسم روز خبرنگار اظهار داشت: «باید تلاش کنیم تا فرهنگ و هنر به عنوان یکی از پایه‌های توسعه پایدار جامعه جایگاه خود را پیدا کند.» این سخن از سوی بسیاری از هنرمندان به عنوان تلاش برای گسترش دامنه آزادی‌های هنری تلقی شد.
حوزه نشر و کتاب
یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های صالحی، تقویت حوزه نشر و کتاب بود. برگزاری دوره‌های متعدد نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، ایجاد سیاست‌های حمایتی از ناشران، و افزایش بودجه خرید کتاب از جمله اقدامات این دوره بود. به گفته محمدرضا جعفری، مدیر نشر مرکز، «دوره صالحی، دوره‌ای بود که توجه ویژه‌ای به نشر و ترویج کتابخوانی شد.» در انتهای دولت روحانی سه نهاد مهم حوزه کتاب شامل خانه کتاب، بنیاد شعر و ادبیات داستانی و مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران ادغام و به خانه کتاب و ادبیات ایران تبدیل شد؛ اتفاقی که به گفته اهالی کتاب باعث تضعیف جشنواره جلال و البته تعطیلی جایزه پروین اعتصامی شد.
دیپلماسی فرهنگی
صالحی تلاش کرد تا دیپلماسی فرهنگی ایران را تقویت کند. این موضوع برایش اهمیت فراوانی داشت، او حتی در جشنواره شعر فجر هم در این رابطه صحبت کرد و گفت: «همان‌گونه که همه می‌دانیم زبان فارسی یک خط ارتباطی و دیپلماسی فرهنگی بین ایران و بخش‌های قابل توجهی از منطقه پیرامونی است. جشنواره شعر فجر به نوعی فرصتی برای دیپلماسی فرهنگی برمبنای شعر و زبان فارسی است که این‌ها تنها بخشی از کارکرد‌های جشنواره شعر فجر به شمار می‌رود.»
کاهش سطح حاشیه‌های حوزه فرهنگ و هنر
شخصیت سید عباس صالحی مبتنی بر گفتگو است، اتفاقی که توانست تا حدی تنش‌های به وجود آمده زمان وزارت جنتی و صالحی امیری را کاهش دهد، همین سیاست باعث برگزاری به نسبت موفق دوره ۳۸ جشنواره‌های فجر در زمان بحران‌های آن زمان بود.
چالش‌های سینما
در حوزه سینما، صالحی تلاش‌هایی برای افزایش تعداد سالن‌های سینما انجام داد. در گزارش‌های رسمی، آمده است که تعداد سالن‌های سینما در کشور تا پایان دوره وزارت صالحی به حدود ۲۵۰ سالن رسید. این رقم نسبت به ابتدای دوره وزارت او افزایشی اندک را نشان می‌دهد. یکی از دستاورد‌های مهم در این حوزه، تجهیز و به‌روزرسانی سالن‌های موجود بود که باعث بهبود تجربه تماشای فیلم برای مخاطبان شد. اکثر این تجهیزات به صورت خصوصی به سینما اضافه شد، البته شکل‌گیری شبکه نمایش خانگی در این مقطع باعث کاهش مخاطب سینما شد. یکی دیگر از اتفاقات پر بحث وزارت صالحی توقیف آثار سینمایی بود، با اینکه در این دوره تلاش بسیاری برای جلوگیری از این اتفاق وجود داشت، اما برخی ناهماهنگی‌ها باعث شد تا اثری مانند «رحمان ۱۴۰۰» بعد از اکران چند روزه توقیف شود. همچنین تعداد زیادی فیلم در این دره بلاتکلیف باقی مانده و چرخش اقتصادی سینما متوقف شده بود.
حمایت از سالن‌های خصوصی
در حوزه تئاتر، صالحی تلاش‌هایی برای گسترش سالن‌های تئاتر و افزایش حمایت از گروه‌های تئاتری انجام داد. این اتفاق بیشتر از طریق حمایت از سالن‌های خصوصی در دستور کار قرار گرفت، اما در نهایت با شیوع بیماری کرونا و عدم حمایت دولت از تئاتر بسیاری از این سالن‌ها تعطیل شدند. کرونا هم به فروش تئاتر و البته اصل فعالیت هنر‌های نمایشی ضربه زد، اما صالحی تلاش کرد با ارائه تسهیلات به گروه‌های تئاتری، تولیدات این حوزه را حفظ کند؛ هرچند شیوع فاجعه بار کرونا نتیجه‌ای نداد و تئاتر برای مدت زیادی تعطیل شد. یکی از اقدامات مهم صالحی در این حوزه، حمایت از جشنواره‌های تئاتری بود. جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، یکی از مهم‌ترین رویداد‌های تئاتری کشور، در دوران وزارت صالحی با قوت برگزار شد. همچنین، جشنواره‌های تئاتر استانی و محلی نیز مورد توجه قرار گرفتند.
هنر‌های تجسمی
هنر‌های تجسمی نسبت‌به دیگر حوزه‌های معاونت امور هنری ارشاد در دوران کرونا با چالش‌های کمتری روبه‌رو شد، اما چالش‌های همیشگی اقتصاد هنر در حوزه تجسمی، جشنواره‌ها و اتفاقاتی نظیر حراج تهران از مواردی است که باید موردتوجه معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد. شاید بیشترین و البته گسترده‌ترین هنرمندان مربوط به این حوزه باشد، حوزه‌ای که در دوران وزارت صالحی در ارشاد و حتی با وجود غرابت معاون هنری‌اش با آن بدون تغییر و با مدیریت‌های روزمره ادامه یافت. در کل شاید نقطه ضعف وزارت صالحی معاونت هنری سید مجتبی حسینی باشد.
چالش‌های اقتصادی سینما
در حوزه سینما، مشکلات اقتصادی موجب کاهش تعداد تولیدات سینمایی شد. بسیاری از فیلمسازان با مشکلات مالی مواجه بودند و برخی از پروژه‌ها به دلیل کمبود بودجه نیمه‌کاره رها شدند. به گفته محمدمهدی حیدریان، رئیس سابق سازمان سینمایی، «مشکلات مالی به وجود آمده در دوران کرونا یکی از بزرگ‌ترین موانع پیشرفت سینمای ایران بود». با وجود این، سینمای ایران در این دوره شاهد تولیدات موفقی نیز بود و فیلم‌هایی نه تنها در داخل کشور موفق بودند، بلکه در جشنواره‌های بین‌المللی نیز مورد توجه قرار گرفتند.
تئاتر
در حوزه تئاتر نیز مشکلات اقتصادی به شدت احساس شد. بسیاری از گروه‌های تئاتری به دلیل کمبود حمایت‌های مالی با مشکلات جدی مواجه شدند. به گفته کارگردانان تئاتر، «تئاتر ایران در این دوران با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کرد و بسیاری از گروه‌ها به دلیل عدم حمایت‌های کافی قادر به ادامه فعالیت‌های خود نبودند».
در کل چالش‌های اقتصادی بسیاری در طول دوران وزارت صالحی در ارشاد متوجه این هنر بود، بسیاری سینما را هنر مرده تصور می‌کردند و هنرمندان تئاتر هم به راه‌های دیگری برای کسب درآمد روی آورده بودند، هرچند اگر مجلس به صالحی اعتماد کند، او این بار سینما را در شرایط رکورد زده و تئاتر را در وضعیتی مطلوب تحویل می‌گیرد.
در پایان باید گفت شرایط تمامی حوزه‌های تحت مدیریت معاون جدید امور هنری دارای چالش‌هایی جدی است؛ چالش‌هایی که اغلب به حوزه‌های اقتصادی مربوط بوده و نیازمند مدیریت مالی درست هستند. توجه به نیاز هنرمندان نیز باید در اولویت مدیریت هنری کشور قرار بگیرد، همچنین توجه به استاد بالادستی از اهمیت بالایی برخوردار است، اتفاقی که در دولت سیزدهم شروع شد و باید ادامه پیدا کند.
