جوان آنلاین: مأموریت موفقیت‌آمیز ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش در مأموریت ۳۶۰ درجه‌ای به دور کره زمین که حدود هشت ماه به طول انجامید، نقطه عطفی در تاریخ دریانوردی و حضور مقتدرانه ایران در آب‌های بین‌المللی است. مجموعه مستند «۲۳۲ روز دور دنیا» قرار است به این اتفاق بی‌نظیر که از آن به عنوان بزرگ‌ترین مأموریت نظامی نیروی دریایی ارتش در تاریخ ایران به لحاظ مسافت طی شده و زمان انجام آن یاد می‌شود، بپردازد. «جوان» در گفتگو با مجید بهرامی، تهیه‌کننده این مجموعه مستند، ابعاد متنوع پیش‌تولید و تولید آن را بررسی کرده است.
با توجه به فضای برنامه، به نظر می‌رسد مخاطب با یک برنامه تلویزیونی مواجه است که هم استودیو دارد و هم مجری. با این حال چرا از عنوان «مجموعه مستند» برای این برنامه استفاده شده است؟
من خودم هم در صفحه شخصی‌ام در فضای مجازی از عنوان «مجموعه» استفاده کرده‌ام، با این حال این برنامه در قالب یک برنامه تلفیقی می‌گنجد، چون هم تصاویر مستند پخش می‌شود و هم بسیاری از مسائل و اتفاقات واقعی است، برای همین بیشتر یک برنامه مستند تلفیقی می‌شود. در مورد مجری هم باید عرض کنم که نقش مجری دراین برنامه روایتگری است و بیشتر از اینکه مجری باشد، راوی است.
چطور شد علیرام نورایی برای اجرای برنامه انتخاب شد؟
آقای نورایی به دلیل استایل فیزیکی که دارند تصور من این بود که لباس نظامی به تن او می‌نشیند، ضمن اینکه ایشان، چون پدرشان بازنشسته نیروی دریایی است نسبت به این نیرو یک عرق و تعصبی دارد. بعد از انجام صحبت‌های اولیه نهایتاً علیرام نورایی هم قبول کرد و به عنوان مجری این برنامه معرفی شد.
زمان هر قسمت این برنامه چقدر است؟
این برنامه در ۳۰ قسمت حدوداً ۵۰ دقیقه‌ای در طول هفته به‌جز روز‌های پنج‌شنبه روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود. تکرار این برنامه هم ساعت ۳۰ دقیقه بامداد همان روزی که پخش شده، روی آنتن می‌رود. البته ممکن است چند وقت دیگر از طریق شبکه‌های مستند و نسیم هم بازپخش داشته باشیم. این برنامه روی عرشه ناو بندر مکران و ناوشکن دنا و همچنین برخی استودیو‌هایی که ما در منطقه یکم دریایی بندرعباس طراحی کردیم، ضبط شده است. البته استودیوی اصلی برنامه روی عرشه ناو بندر مکران است.
ایده اولیه ساخت مجموعه مستند «۲۳۲ روز دور دنیا» چه زمانی شکل گرفت؟
از آنجایی که حرکت ناو گروه به عنوان یک گروه نظامی است به جز افراد شرکت‌کننده در آن مأموریت تقریباً کسی از آن مطلع نمی‌شود، اما بعد از حرکت و اتمام مأموریت و بازگشت‌شان به وطن ایده اولیه تولید این مجموعه شکل گرفت. تولید این کار به دستور مرکز سیمرغ (سیمافیلم) صورت گرفت و از ما خواسته شد طراحی و برنامه‌ریزی برای انجام آن ارائه کنیم. بعد از این درخواست، ما طراحی‌مان را ارائه کردیم و پس از چند ماهی که در پیش‌تولید آن قرار داشتیم، خوشبختانه موفق شدیم سال گذشته ضبط برنامه را آغاز کنیم.
مراحل پیش‌تولید و ضبط چقدر طول کشید؟
کار‌های مربوط به پیش‌تولید این مجموعه حدود چهار ماه طول کشید و ضبط کار هم که از بهمن‌ماه سال گذشته شروع شد و چیزی حدود دو ماه زمان برد. اگر زمان چهار ماهه تدوین را هم به این زمان اضافه کنیم، می‌توانم بگویم که تولید آن حدود ۱۰ ماه زمان برد. البته این را باید عرض کنم که کار تدوین همچنان ادامه دارد.
رویکرد محتوایی این مستند چیست و مخاطب قرار است با چه مباحثی مواجه شود؟
این برنامه به این شکل است که از بین ۳۵۰ نفری که در این مأموریت تاریخی و بی‌نظیر به همراه ناو بندر مکران و ناوشکن دنا در این ناوگروه حضور داشتند و دور کره زمین را گشتند، ۳۰ نفر از آن‌ها را که اهل ۳۰ استان کشورمان هستند انتخاب کردیم. این افراد در مجموعه مستند «۲۳۲ روز دور دنیا» میزبان چهره‌های شاخص هم‌استانی خودشان هستند. مثلاً کسی که اهل همدان است، میزبان یک چهره هنری، یک چهره ورزشی و یک چهره فرهنگی به نمایندگی از مردم استان همدان به بندرعباس می‌آیند. این سه چهره از نزدیک با مراحل مختلف این مأموریت و محل خدمت همشهریشان آشنا می‌شوند، سپس به ناوگردی و بازدید از حوضچه منطقه یکم نیروی دریایی می‌روند و هم از ساحل و هم از دریا آن کشتی که این مأموریت را انجام داده با توضیحات میزبانشان که همشهری خودشان هم هست، می‌بینند. در پایان برنامه به همراه مجری این برنامه که آقای علیرام نورایی است دور هم جمع می‌شوند و مخاطب شاهد گفت‌و‌گوی پایانی آن‌ها خواهد بود.
بخش‌های مختلف آن شامل چه موضوعاتی است؟
آیتم (بخش)های برنامه به این شکل است که ابتدا میهمانانی که از استان‌های مختلف می‌آیند را به مخاطبان معرفی می‌کنیم و، چون آن‌ها از بین چهره‌های مردمی انتخاب می‌شوند و خیلی مشهور و معروف نیستند و همچنین برای اینکه بیننده با زمینه فعالیت و شهرت آن‌ها آشنا شود به مخاطبان معرفی می‌شوند. آیتم (بخش) بعدی ما روزشمار است. در این آیتم تمامی هشت ماه مأموریت ناو گروه را در این ۳۰ قسمت از آغاز تا پایان تقسیم کردیم و هر بار بخشی از این حرکت را بازگو می‌کنیم. بخش دیگری هم داریم که طی آن شخص نظامی که به این مأموریت رفته به مخاطبان معرفی می‌شود. در ادامه دوربین به همراه میهمانان و میزبانان به بخش‌های مختلف ناو از پل فرماندهی تا موتورخانه می‌رود. در نهایت و در بخش پایانی برنامه، میهمانان به محل اصلی استودیو می‌آیند و سوغاتی که از طرف مردم استان مورد نظر برای میزبان (یکی از نیرو‌های ناوگروه) آورده شده به او اهدا می‌شود. این هدیه از صنایع‌دستی آن استان انتخاب می‌شود.
ملاک انتخاب چهره‌هایی که از استان‌ها گزینش می‌شوند، چه شاخصه‌هایی است؟
ما یک کارگروهی متشکل از خبرنگاران استانی که در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کنند، تشکیل دادیم و یک گروه مدیریت و هماهنگی در تهران ایجاد کردیم. چهره‌های انتخاب شده از سوی این تیم خبری به گروه مدیریت و هماهنگی معرفی می‌شوند. این گروه موظف هستند ۱۰ نفر از چهره‌های مشهور و معروف هر استان را به تیم هماهنگی معرفی کنند و تیم هماهنگی هم نهایتاً سه نفر از این لیست ۱۰ نفره را برای حضور در برنامه انتخاب می‌کند. به‌طور مثال اعلام می‌شود در استان همدان آقای رضا قیطاسی که به تازگی عنوان قوی‌ترین مرد جهان را کسب کرده و در صدر اخبار رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است به عنوان چهره ورزشی و در حوزه هنر آقای حسن سلطانی (گوینده سابق خبر و مجری فعلی برنامه‌های سحری شبکه یک) به عنوان چهره هنری مشهوری که برای همه مردم کشورمان شناخته شده هستند، انتخاب شده‌اند. از بین زنان موفق، خانم سلماسی بانوی کوهنورد همدانی نیز که در سال ۸۴ به عنوان عضو تیم بانوان ایران و اولین زن مسلمان موفق به صعود به قله اورست، معروف به بام دنیا شده را در قسمتی که مربوط به استان همدان است به عنوان میهمان دعوت کرده‌ایم.
در این مجموعه از تصاویر آرشیوی و فیلم‌هایی که توسط نیرو‌های ناوگروه در زمان انجام مأموریت ضبط شده نیز استفاده می‌کنید؟
خود ناوگروه دوربین داشتند و بچه‌های نظامی تصاویری را ضبط کرده‌اند که البته خیلی حرفه‌ای هم نیستند، اما سند واقعی هستند. ما این تصاویر را در بخش‌های مختلف برنامه، به‌خصوص در بخش روزشمار برای اولین بار از طریق مجموعه مستند «۲۳۲ روز دور دنیا» نمایش می‌دهیم، چون در بخش روزشمار مثلاً اعلام می‌شود در فلان روز ناوگروه ارتش وارد تنگه ماژلان شدند یا از تنگه امید نیک عبور کردند. ما در آن بخش، تصاویر ضبط شده مربوط به آن بخش را نمایش می‌دهیم. در واقع تصاویر اصلی و مستند مأموریت در این بخش برای اولین بار پخش می‌شوند.
ساختار حفاظتی ارتش معمولاً در اینگونه موارد با حساسیت بالایی عمل می‌کند و پروسه‌های سختگیرانه‌ای دارد که البته مورد انتقاد فیلمسازان و هنرمندانی که مایل به انعکاس اقدامات و توانایی‌های ارتش سرافراز کشورمان هستند هم بوده، شما برای به دست آوردن این تصاویر دچار مشکل نشدید؟
از آنجایی که من سابقه تولید برنامه‌های نظامی، به‌خصوص مرتبط با عزیزان ارتشی را دارم و تقریباً همه کار‌هایی که در مورد این قهرمانان ساخته شده، بنده آن‌ها را ساخته‌ام، این‌ها برای آن‌ها باعث ایجاد یک نوع شناخت نسبت به بنده شده است. از طرف دیگر من در کار‌های قبلی‌ام موارد حفاظتی مورد نظر این عزیزان را به دقت مراعات کرده‌ام و شاید به همین علت یک مقداری شرایط کاری برایم راحت‌تر است. شاید اگر یک تهیه‌کننده و کارگردان دیگری می‌خواست کار کند، مشکلات بیشتری حین کار برایش ایجاد می‌شد. ضمن اینکه در همه موارد بدون در نظر گرفتن اینکه کارگردان و تهیه‌کننده چه کسی باشد، چند نفر از نیرو‌های حفاظت سر برنامه حضور دارند و حواس‌شان هست که احتمالاً کد، تصویر یا مواردی که نباید از آن‌ها تصویربرداری شود، فیلمبرداری و ضبط نشود. یک بخشی از این مسائل هم برمی‌گردد به آشنا بودن تیم سازنده برنامه با شرایط. البته این نکته‌ای که شما می‌گویید درست است و من هم فکر می‌کنم با حفظ محرمانگی مسائل، عزیزانمان در ارتش در چنین مواردی قدری منعطف‌تر باشند تا مردم با افتخارات فرزندانشان در ارتش سرافراز بیشتر آشنا شوند. مأموریت‌هایی مانند مأموریت ناوگروه ۸۶ جزو افتخارات بی‌نظیر تاریخی ارتش است، چه اینکه این مأموریت نظامی هم از نظر مسافت، هم به لحاظ زمان و هم به‌خاطر رکورد‌هایی که در آن زده شده تاکنون سابقه نداشته است. باید در قالب برنامه‌های حرفه‌ای‌تر فرهنگی و هنری به این مسائل پرداخته شود که لازمه آن انعطاف بیشتر این عزیزان است.
آیا موسیقی کار تولیدی است یا از آهنگ‌های آرشیوی استفاده کردید؟
چون فضا‌های ما خیلی متفاوت بود و زمان ما هم برای پخش خیلی کم بود و پروسه تولید و پیش‌تولید خیلی زمان برد، دیگر زمانی برای تولید موسیقی مستقل نداشتیم، به همین علت از موسیقی‌های آرشیوی استفاده کردیم.
در پایان اگر نکته یا حرفی دارید، بفرمایید.
واقعیت این است که مأموریت ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش کشورمان یک اتفاق بسیار بزرگ است. در طول این مأموریت برخی از این عزیزان فرزندانشان به دنیا آمدند یا عزیزانشان را از دست دادند. نکته جالب این است همان تعدادی که مأموریت را آغاز کردند، مأموریت را به پایان رساندند، به‌جز یک نفر که دچار حمله قلبی می‌شود و پس از انجام عملیات احیا او را با بالگرد به هند و سپس به کشورمان منتقل می‌کنند. در این مأموریت آقای ایمانی به عنوان یکی از این عزیزان به دلیل سکته چشمی یکی از چشم‌هایش را از دست می‌دهد، ولی حاضر به بازگشت نمی‌شود که متأسفانه در ادامه چشم دیگرش هم به شدت آسیب می‌بیند. در طرف دیگر ماجرا مجاهدت‌های خانواده این عزیزان است که سعی کردیم در هر قسمت نیم‌نگاهی هم به خانواده آن‌ها داشته باشیم.
