جوان آنلاین: حسین جاوید در کانال تلگرامی خود نوشت: در فروشگاههای بزرگی مثل والمارت (در ایالات متحده) خیلی از کالاها به سفارش فروشگاه و با برند خود فروشگاه تولید و فروخته میشود. یعنی چه؟ مثلاً شما مایونز یا زغال یا نوشیدنی یا دستمالکاغذی میخواهید و در قفسهها انواع آن را با برند تولیدی خود فروشگاه میبینید، نه برندهای دیگر. در ایران هم مثلاً هایپراستار این کار را میکند و میتوانید از کاغذ آچهار گرفته تا عسل و ناگت مرغ را با بستهبندی و نام هایپراستار تهیه کنید. حالا ربطش به کار کتاب چیست؟
لب مطلب را بگویم: کتابفروشیهای بزرگ و زنجیرهای نهتنها کتابفروشیهای کوچک بلکه ناشرها و تولیدکنندههای کوچک را هم خواهند بلعید.
وضعیت بازار کتاب در صنعت نشر ما طوری است که فروش ناشرها و مؤسسات پخش با چک و فروش کتابفروشها نقدی است. پس جریان نقدینگی دست کتابفروشیهاست و مناسبات را آنها تعیین میکنند. حالا چه شده؟ گردش نقدینگی در فروشگاههای زنجیرهای کتاب بسیار بالا رفته و آنها مدام شعبه اضافه میکنند و برندهای جدید هم پا به میدان میگذارند. این بدین معنی نیست که مردم کتابخوانتر شدهاند، بلکه، چون این فروشگاهها دیگر فقط کتاب نمیفروشند و انواع و اقسام کالاهای تزئینی و کاربردی و بازی و نوشتافزار و... عرضه میکنند و خریدشان عمدتاً چکی و فروششان عمدتاً نقدی است، روزبهروز فربهتر میشوند (که البته نوش جانشان و قواعد بازار همین است)؛ نتیجه چه میشود؟ اینها با نقدینگی و رشد حاصل از آن ابتدا کتابفروشیهای کوچک را از دور خارج میکنند (همانطور که فروشگاههای زنجیرهای به بقالیها و سوپرهای کوچک و محلی آسیب زدند) و در مرحله بعدی سراغ تولیدکنندهها میآیند. وقتی شما فروشگاهی دارید که مشتری دارد، چرا فلان کتاب یا تقویم یا دفتر یادداشت یا اسباببازی را از من تولیدکننده یا واردکننده بگیرید و ۳۰، ۴۰ درصد سود هم به من بدهید؟ خب، خودتان تولید یا واردش میکنید (یا سفارش میدهید برایتان تولید یا وارد کنند) و در فروشگاهتان آن را میفروشید، با سود کاملی که در زنجیرهها تقسیم نشده و فقط به خودتان رسیده! این همان اتفاقی است که در والمارت و هایپراستار و امثال آنها رخ داده است.
ابتدا ناشرهای بزرگ میل داشتند کتابفروشی بزنند و به فروش مستقیم رو بیاورند، حالا روال تقریباً برعکس شده! کتابفروشیهای بزرگ به نشر و تولیدات دیگر روی میآورند و کالای مورد نیازشان را خودشان تأمین میکنند! آنها دقیقاً میدانند مشتری دنبال چه کتاب یا چه کالایی است، پس راحتتر ناشرها و تولیدکنندههای کوچک را از دور خارج میکنند. ناشران هوشمند باید برای این آینده برنامه داشته باشند.