مسئله بازطراحی تجارت انرژی ایران یکی از مهم‌ترین اقدامات ایران و دولت سیزدهم در جهت رشد اقتصادی کشور بوده است به این ترتیب که با باز شدن راه‌های مختلف و متنوع در جهت گسترش تجارت انرژی ایران، علاوه بر رفع تحریم‌های انرژی، امکان توسعه درآمد‌های ارزی و ایجاد رشد اقتصادی متناظر ایجاد خواهد شد.
در همین رابطه نیز اخیراً مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گزارشی در جهت خنثی‌سازی تحریم‌ها در حوزه انرژی داشته است. در بخشی از این گزارش آمده است که اقتصاد ایران قبل از انقلاب، نسبتی خاص با بلوک غرب در حوزه اقتصاد تعریف کرده بود؛ به موجب این رابطه، یا کلان معامله، ایران به کشور‌های متعدد نفت می‌فروخت و در ازای آن، انباشت و سپرده‌ای از ارز‌های جهان را در بانک‌های اروپایی دریافت می‌کرد؛ این سپرده ارزی به راحتی قابلیت تراکنش داشت و از قِبَل آنها، تمامی نیاز‌های فرامرزی ایران تأمین می‌شد. به عبارت دیگر، اقتصاد ایران در اتمسفر مالی و بانکی غرب امکان فعالیت داشت و «زیست نفتی» در اقتصاد ایران جریان داشت. تحریم صادرات نفت ایران، تولید منابع ارزی را هدف گرفت و تحریم نظام بانکی، ادامه فعالیت اشخاص حقیقی و حقوقی ایران در فضای بانکی غرب را با چالش مواجه کرد.
براساس مطالب فوق و به موجب تحولات گسترده ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک در نظم بین‌المللی، پاسخ دقیق به تحریم، «جانمایی جدید و بازتعریف نقش ایران در عرصه بین‌الملل» است که به موجب این پاسخ، روایت‌های چهارگانه ذکر شده از خنثی‌سازی تحریم، نقش دقیق و مشخصی در سیاست ورزی داخلی و کنش فرامرزی ایران پیدا خواهند کرد. در بخش انرژی نیز دال مرکزی مسائل جدید سیاستگذار در دوره جدید عبارت خواهد بود از طراحی کلان معاملات جدید با دستاورد‌های اقتصادی و ایجاد کننده درهم‌تنیدگی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است که تجارت گاز مهم‌ترین بخش این طراحی جدید است که با توجه به نقطه جغرافیایی کشور محل اصلی جانمایی جدید ایران خواهد بود.
همانطور که اشاره شد، بازطراحی تجارت انرژی ایران مبتنی بر جانمایی جدید در تجارت انرژی دنیاست؛ در این زمینه یا باید جانمایی جدید را بسازیم یا در جهت مزیت‌های جغرافیایی ایران به سمت آن حرکت کنیم. رویکرد دولت سیزدهم در زمینه جانمایی جدید تجارت انرژی ایران در تجارت بین‌الملل انرژی نیز دقیقاً به همین سمت و سود رفته است.
در بخش تجارت نفت ایران به سمت ساخت یک جانمایی جدید با سیاست فعال صادرات خدمات فنی و مهندسی و بازسازی پالایشگاه‌های نیمه‌فعال رفته است و با افزایش ظرفیت پالایش و برگشت به ظرفیت اسمی پالایشگاه‌های مذکور، علاوه بر سهامدار شدن ایران ما‌به‌ازای خدمات فنی و مهندسی صادر شده، با توجه به همخوانی تجهیزات و خدمات به کار رفته با نفت خام ایران، یک مشتری جدید و ثابت برای نفت خام ایران ایجاد خواهد شد. از همین‌رو سیاست اصلی در زمینه نفت خام ساخت جانمایی جدید در تجارت نفت دنیا با استفاده از ظرفیت غیرفعال پالایشی دنیا بوده است که موفق به افزایش بیش از ۲۵۰ هزار بشکه‌ای نفت خام ایران در سال ۱۴۰۱ و رشد اقتصادی بالا در این بخش شده است.
همچنین در بخش تجارت گاز، ایران به سمت حرکت به یک جانمایی جدید مبتنی بر مزیت‌های جغرافیایی کشور رفته است؛ به این صورت که ایران با استفاده از ظرفیت مازاد گاز مصرفی خود، واردات گاز از کشور‌های شمالی و سوآپ گازی به هاب اصلی باز توزیع انرژی تبدیل خواهد شد و به مسیر امن تجارت انرژی منطقه تبدیل خواهد شد که زیرساخت ۴ هزار کیلومتری خطوط لوله ایران، به خوبی ظرفیت این جانمایی جدید را ایجاد کرده است و جنگ روسیه و اوکراین نیز این مزیت جدی اقتصاد ایران را تسهیل کرده است.
