دیپلماسی اقتصادی یکی از پربسامدترین گزاره‌های ادبیات اقتصادی است که مع‌الاسف صرفاً در حد شعار، اعلام، برنامه و نهایتاً تشکیل یک ساختار جدید در وزارت امورخارجه باقی مانده بود. با آغاز به کار دولت سیزدهم، ضمن تجدیدنظر در ساحت‌های مختلف مدیریتی از جمله چاره‌اندیشی بعد از بازدید‌های میدانی به جای نسخه‌پیچی در برج‌های پرزرق‌وبرق پایتخت، شاهد پارادایم شیفت راهبردی در دکترین سیاست خارجی بودیم، به طوری که «تکیه بر زانونی خودی» جایگزین «تکیه بر عصای لرزان دیگران» شد و به همین سبب، کنشگری منطقه‌ای نیز با تحرک مسئولان دیپلماسی اقتصادی وارد مرحله جدیدی شده است.
در نظم نوین دیپلماسی اقتصادی، کسی انتظار ندارد رئیس کل بانک مرکزی در فلان دورهمی جهانی از دستاورد «تقریباً هیچ» آنچه برجام نامیده می‌شود، سخن بگوید بلکه انتظار دارند مقام بانک مرکزی از همه ابزار‌های در اختیار و قدرت‌هایی که تفویض شده است، استفاده کند تا با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد را برای پیشرفت اقتصادی کشور فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. از طرفی «تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی»، «نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور»، «تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور» و «نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری» از جمله وظایف بانک مرکزی است که باید در این زمینه‌ها به جد جهد کند.
بانک مرکزی که اخیراً به یک بازیگر جدی و البته جدید در دیپلماسی اقتصادی تبدیل شده است، نیک می‌داند باید از شرایط سیاسی به‌وجود آمده از جمله احیای روابط با برخی کشور‌ها به منظور تأمین منافع ملی استفاده کند، چه آنکه در عرصه بین‌الملل، فرصت‌ها همیشگی نیست و باید از همان فرصت نهایت استفاده را برد.
از طرفی، ادای احترام رؤسای جمهور کشور‌های امریکای‌لاتین به مقام شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی نشان داد، میدان و دیپلماسی نه تنها هیچ‌گاه مقابل هم قرار نداشتند بلکه همیشه و همه‌جا، میدان پشتیبان دیپلماسی بوده است، اما آنچه مهم است، فهم مدعیان دیپلماسی و هنر آن‌ها در استفاده از فرصت‌های ایجادشده توسط میدان است. حال دولت سیزدهم به خوبی در حال استفاده از فرصت‌های پیش‌آمده است و انتظار می‌رود این مسیر استمرار داشته باشد.
اما آنچه مهم به شمار می‌رود سپردن مسئولیت‌ها به اشخاصی است که دچار تعارض منافع نشوند و اجازه دهند، منفعت اقتصادی فرصت‌های ایجادشده نصیب مردم شود. از طرفی تقویت همکاری‌های اقتصادی با کشور‌های همسایه بستری برای تقویت روابط سیاسی است که می‌تواند در آوردگاه‌های بین‌المللی برگ برنده‌ای برای هر کشور باشد.
فعالیت‌های اخیر بانک مرکزی و سفر رئیس کل آن به کشور‌های مختلف در همین زمینه قابل ارزیابی است و می‌توان به فرجام چنین رایزنی‌هایی امیدوار بود ولی حتماً نیازمند برنامه جامع و البته بلندمدت است تا از گزند نگاه‌های حزبی و جناحی و البته مدیریت‌های مختلف در امان بماند؛ کاری که غالباً با آمدوشد دولت‌ها شاهد آن هستیم.
به هر روی، فرصت ایجادشده، ظرفیت بالقوه‌ای برای حل گره‌های اقتصادی دارد و بانک مرکزی نیز در تلاش برای بهره‌گیری از این فرصت است. رئیس‌کل بانک مرکزی روز چهارشنبه به منظور افزایش همکاری‌های پولی و بانکی و در چارچوب دیپلماسی منطقه‌ای دولت و استمرار و تقویت همکاری‌ها و رایزنی‌های پولی و بانکی و اقتصادی با همسایگان، وارد دوحه پایتخت قطر شد تا با مقامات بانکی این کشور درباره ارتقای مناسبات دوجانبه و چندجانبه دیدار و گفتگو کند.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی کشورمان در این سفر با شیخ بندر بن‌محمد آل ثانی، رئیس‌کل بانک مرکزی قطر دیدار و گفتگو کرد و افزایش همکاری‌های پولی، بانکی و مالی را زمینه‌ساز توسعه حداکثری و همه‌جانبه مبادلات تجاری ایران و قطر برشمرد. وی تصریح کرد: تقویت مناسبات دوجانبه و چندجانبه بانکی در شرایط کنونی و با توجه به ظرفیت‌های موجود اقتصادی دو کشور در دستور کار جدی قرار دارد. رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان گفت: با توسعه روابط پولی و بانکی تهران- دوحه حجم تجارت میان دو کشور نیز رشد چشمگیری خواهد یافت. بر همین اساس، همکاری‌های مربوط باید با سرعت بیشتری افزایش یابد و برای تحقق این هدف، توجه به همه ظرفیت‌ها ضروری است.
در این دیدار همچنین تسهیل بستر‌های مالی و بهره‌گیری از بنگاه‌های تسهیل‌کننده در حوزه پولی و بانکی به منظور دستیابی به اهداف اقتصادی و تجاری دو طرف، مورد تأکید رؤسای کل بانک‌های مرکزی ایران و قطر قرار گرفت. بر اساس این گزارش، شیخ بندر بن محمد آل ثانی، رئیس‌کل بانک مرکزی قطر نیز در این دیدار با اشاره به همکاری‌های مشترک تهران- دوحه در زمینه‌های مختلف اقتصادی و تجاری گفت: فرصت‌های فراوانی برای افزایش تجارت و مبادلات میان ایران و قطر وجود دارد که باید با استفاده از مناسبات پولی و بانکی دو کشور، به تحقق روابط حداکثری فیمابین کمک کرد.
سفر به امریکا
سفر رئیس کل بانک مرکزی به قطر در حالی است که ۹ خرداد نیز به منظور دیدار و گفتگو با مقامات صندوق بین‌المللی پول، با همراهی معاون امور بین‌الملل این بانک به واشنگتن سفر کرده بود.
