سرویس اجتماعی جوان آنلاین: رزمندگانی که زیر آتش خمپارههای دشمن سینه سپر میکردند و سر خم نمیکردند، خیلیهایشان دانشآموزان دوره راهنمایی و دبیرستان بودند که با رها کردن درس و مدرسه به دانشگاه جبههها وارد شدند و خارقالعادهترین حماسهها را خلق کردند، اما عمل به مسئولیت و تعهد از سوی این نوجوانان بود که تعهدی عمیقتر را در مسئولان به وجود آورد و آن فراهم ساختن امکان تحصیل برای این نوجوانان و برپا کردن کلاس درس و امتحان در همان جبهههای جنگ بود. این شد که نخستین پایههای مؤسسه آموزشی رزمندگان اسلام در پشت خاکریز جبههها گذاشته شد تا جوانان و نوجوانان خطشکن این مرز و بوم از درس و مدرسه جا نمانند. این مؤسسه، اما تا به امروز خدمات گستردهای را ارائه میکند بیآنکه نامی از آنها در میان باشد و مانند برخی مؤسسات کنکور آمار قبولشدگان و تکرقمیهای وارد شده به دانشگاه را ارائه بدهند. این مؤسسه بنا به مأموریت بسیج در حوزه عدالت آموزشی و اجرایی کردن اسناد بالادستی همچون سند تحول بنیادین هم وارد شده و سند استانداردسازی مدرسه مطلوب را در شش موضوع تدوین کرده است؛ سندی که نسخه اجرایی- عملیاتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. تولید و تدوین کتاب مریت؛ کتابی که با آموزههای ایرانی- اسلامی به آموزش زبان انگلیسی میپردازد و حرکتهای جهادی برای برقراری عدالت آموزشی و رساندن دانشآموزان با استعداد مناطق محروم به حق تحصیل در بهترین دانشگاههای کشور از دیگر فعالیتهایی است که این مؤسسه بر عهده دارد. مرتضی فاطمینژاد، مدیرعامل مؤسسه رزمندگان میگوید: نگاه این مؤسسه به آموزش بازاری و تجاری نیست و تربیت نیروهای ویژه تراز انقلاب اصلیترین هدفی است که مؤسسه آموزشی رزمندگان اسلام دنبال میکند. فاطمینژاد در گفتوگو با «جوان» فعالیتها، اهداف و برنامههای این مؤسسه را تبیین کرده است. ماحصل این گفتوگو پیش روی شماست.
مؤسسه رزمندگان اسلام یکی از قدیمیترین و پرسابقهترین مؤسساتی است که در حوزه آموزش فعالیت دارد. گویا هسته آغاز فعالیتهای این مؤسسه به دوران دفاع مقدس باز میگردد. چه شد که شما در مسیر آموزش قدم گذاشتید؟
آغاز شکلگیری مؤسسه رزمندگان اسلام به عنوان مؤسسهای با ارائه خدمات آموزش به دوران دفاع مقدس بازمیگردد. برخی رزمندگان در آن دوران درس و مدرسه را رها میکردند و از تحصیل بازمیماندند به همین خاطر برخی از دغدغهمندان در سپاه در آن دوران خدمت امام (ره) رسیدند که عقب ماندن برخی از رزمندگان از درس و تحصیل ممکن است به آنها و آیندهشان آسیب بزند. به همین خاطر بود که با موافقت امام (ره) مبلغی به تأسیس این کار اختصاص داده شد و مجتمع رزمندگان راهاندازی شد. مجتمع رزمندگان آزمونهای مدرسه را برگزار میکردند و در کنار آن دورههای آموزش و کلاسهایی را هم برای رزمندگانی که دانشآموز بودند در نظر میگرفتند و آرشیو تصاویر این کلاسها در قالب چادرهایی که در جبههها بود موجود است. بعد از دوران جنگ اوایل دهه ۷۰ مؤسسه در قالب اساسنامهای از ستاد کل نیروهای مسلح مجوز گرفت تا مؤسسهای با هیئت مدیره مشخص ذیل بسیج تشکیل شود تا همان فعالیتهای دوران دفاع مقدس به صورت نظاممندترو منسجمتر انجام شود. جزوات مؤسسه رزمندگان در دهه ۷۰ بسیار معروف است و در آن دوران به عنوان یکی از عوامل مؤثر در راهیابی افراد به دانشگاه شناخته میشد.
اهداف و فعالیتهای مؤسسه شما در چه زمینههایی است؟
مؤسسه رزمندگان اسلام اولین و جامعترین مؤسسه علمی آموزش بعد از انقلاب است. اواسط دهه ۷۰ و دهه ۸۰ مؤسسه به سمت تولید کتابهای کمک آموزشی، آزمونهای پیشرفت تحصیلی و مشاورهها و المپیادهای دانشآموزی و آموزشهای آمادگی المپیادهای ملی و جهانی رفت به گونهای که هماکنون المپیادهای بسیج بعد از المپیاد کشوری که متولی آن دستگاه تربیت آموزش و پرورش است. به عنوان دومین مرجع است که دورهها و آزمونهای این المپیاد همچنان ادامه دارد و ما جامعهای ۷، ۸ هزار نفری از نخبگان را داریم که در آزمونها و دورههای مؤسسه شرکت میکنند.
تربیت نیروی تراز انقلاب اسلامی به اقتضای نیاز کشور و تبیین برنامههای بسیج جزو برنامههای اصلی مؤسسه رزمندگان اسلام است. این نگاه علمی آموزش در راستای آن است که مشکل از معضلات نظام حل شود و اگر دانشآموزی بناست از خدمات ما استفاده کند به هدف مطلوب که همان تربیت نیروی تراز انقلاب اسلامی است دست یابد.
برای دستیابی به چنین هدفی چه برنامهریزیای داشتهاید؟
برای این منظور مجموعهای از آموزشگاهها و مدارس تأسیس شده است. ما هم اکنون نزدیک به ۱۲۰ مدرسه و آموزشگاه در سراسر کشور داریم که بالغ بر ۲۰ هزار دانشآموز در آنجا تحصیل میکنند و جامعه آماری اساتید و معلمانی که در این مجموعهها تدریس میکنند نیز حدود ۱۲۰۰ نفر است. این افراد هم بر اساس همان هدف کلان نیروسازی برای انقلاب اسلامی فعالیت میکنند.
در حوزه آموزشگاهها هم به دنبال الگوسازی هستیم. روانه الگو و نمونه فاخر قابل انتشار بر اساس استانداردهای اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران مدنظر ماست. ما کمک به دستگاه تعلیم و تربیت کشور را در دستور کار داریم و به خاطر همین باید در همه حوزهها ارائه الگو داشته باشیم.
گویا شما در حوزه آموزش زبان انگلیسی هم ورود داشتهاید. با توجه به انتقاداتی که به کتابهای آموزش زبان در حوزه انتقال سبک زندگی غربی وارد است آیا شما هم همان کتب را در آموزشگاههای زبان انگلیسیتان تدریس میکنید؟
در حوزه آموزش زبان انگلیسی با حمایت و تشکیل کارگروههای ویژه مشترک با مجموعهای از دغدغهمندان حوزه انقلاب دست به تولید کتاب مریت زدیم. مریت کتابی است که با آموزههای ایرانی- اسلامی به آموزش زبان انگلیسی میپردازد. دو جلد این کتاب برای هشت ترم آماده رونمایی شده است و اساتید زبان را خودمان برای آموزش این کتاب آموزشی داریم و گواهینامههای لازم را دریافت کردهاند.
این کتاب در حال حاضر در آموزشگاههای زبان وابسته به مؤسسه در حال تدریس است و جلد سوم و چهارم آن نیز در دست تدوین است.
بنای تدریس این کتابها جلوگیری از آسیبهای کتابهای آموزش زبان در آموزش سبک زندگی غربی به دانشآموزان است و این کتابها در عین پوشش اهداف و آموزش این آسیبها را برطرف کرده است.
آیا این کتاب مورد تأیید محافل علمی- آموزشی زبان انگلیسی نیز است و میتواند اهداف آموزش زبان را محقق سازد؟
این کتاب از لحاظ متدلوژی علمی در شرف اخذ مجوز دانشگاه آکسفورد است، اما محتواهای آن کاملاً ایرانی- اسلامی است و ما حتی به تصاویر بسنده نکردیم و تمام دیالوگها و المانها کاملاً ایرانی- اسلامی است و تک تک تصاویر تهیه شده است و جذابیت بصری بسیار ویژهای دارد. ما در آموزشگاههایمان به دنبال ارائه الگو هستیم و میخواهیم یک محیط علمی و امنی را برای دانشآموزان که اولیایشان آنها را به ما میسپارند، فراهم کنیم.
بسیاری از کارشناسان آموزشی معتقدند مشکل زیربنایی آموزش و پرورش ما اجرایی شدن اسناد بالادستی همچون سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. نظر شما در این باره چیست و آیا شما در مدارس و آموزشگاههای زیرمجموعه خودتان این اسناد را مد نظر قرار میدهید؟
ما جمعیتی ۱۰ هزار نفره را در مدارس در مقاطع مختلف داریم. اسناد بالادستی مدرسه مطلوب سند تحول بنیادی آموزش و پرورش است. ما این سند و منویات مقام معظم رهبری را در حوزه تعلیم و تربیت بنا قرار دادیم و سندی تحت عنوان سند استانداردسازی مدرسه مطلوب تهیه کردیم که در شش موضوع تدوین شده و نسخه اجرایی - عملیاتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که با چند تیم آموزش مورد بررسی و ویرایش قرار گرفته است و ابتدای سال تحصیلی ۹۷ رونمایی شد. منابع این سند به اسناد بالادستی برمیگردد، اما آن را همانطور که حضرت آقا فرمودند: عملیاتی کردهایم و این سند به آموزش و پرورش و متولیان تعلیم و تربیت ارائه شده تا استفاده و منتشر شود و احیاناً برای کمک به پیشرفت و انتقال این سند در کنار یک نظام ارزیابی معرفی شده که این ارزیابی هم حضوری و هم مجازی است و ارزیابی آموزش داده شده تا بتوانند بر اساس این سند مدارس را ارزیابی کنند تا میزان پیشرفت علمی ما را با این سند تطبیق دهند. نرمافزار دیگری که ذیل این سند تهیه شده است «مدرسهنما» نام دارد که این هم رونمایی شده و تمام مدارس سطح کشور هر فعالیتی را که انجام میدهند در این شبکه اجتماعی داخلی به اشتراک میگذارند و میتوانند به همدیگر امتیاز دهند و فعالیتهای خوب در مدارس به اشتراک گذاشته میشود. همچنین نقطهنظرات درباره مدارس دیگر در فاز دوم این نرمافزار سایر مدارس به غیر مدارس خودمان میتوانند ورود یابند. این نرمافزار روی مایکتهایی مثل بازار موجود است.
در سایت شما بخشهایی مرتبط با آموزش مجازی وجود دارد. برنامه شما برای استفاده از فضای مجازی چیست؟رویکرد دیگر مؤسسه ارائه خدمات علمی - آموزشی و کمک به تمام دانشآموزان سراسر کشور است. در قالب المپیادها، آزمونهای پیشرفت تحصیلی کتب کمک آموزشی است. ما قریب به ۱۷۰ عنوان کتاب کمکآموزشی داریم. طرحهایی مثل آمادگی برای المپیاد و آزمون تیزهوشان است. فعالیتهای مؤسسه با رویکرد و فناورانه مؤثر در آینده آموزش کشور است. در این رویکرد ما استفاده از شبکههای اجتماعی موبایل و اینترنت را برای ارائه محتوا مورد توجه قرار دادهایم که قرار است از این طرحها در نمایشگاه کتاب رونمایی شود. ما چند طرح داریم که در سامانه آموزش مجازی فعال میشود، از جمله آموزش معلمان یا کارگاههای تعاملی که قرار است با دانشآموزان و مراجعهکنندگان داشته باشیم. در محتوای مکتب هم محتوای الکترونیک و دیجیتال را در قالب نرمافزار و پلتفرمهای آموزش خواهیم داشت.
آیا در حوزه رقابتها و مسابقات دانشآموزی هم ورود داشتهاید؟
بله، ما لیگی به نام لیگ پایا داریم. پیشگامان انقلاب اسلامی ۱۱ سال است برگزار میشود و امسال دوازدهمین سال برگزاریاش را پشت سر میگذارد. این لیگ به عنوان یکی از برندهای آموزشی در جهان اسلام شناخته میشود که در آن حدود ۱۰ کشور از قارههای مختلف دعوت میشوند و اینها در کشورشان مرحله مقدماتی و نیمهنهایی را برگزار میکنند. سپس برگزیدگان آنها برای رقابت با دانشآموزان ایرانی در مرحله نهایی به ایران میآیند. در ایران نیز در مرحله مقدماتی ۶۰ هزار دانشآموز با هم رقابت میکنند که از این تعداد ۶۰۰ نفر به مرحله نهایی راه مییابند. تفاوت این مسابقه با سایر مسابقات آن است که این مسابقه انفرادی نیست و گروهی است. بچهها در گروههای پنج نفره با هم رقابت میکنند. این مسابقه شبیه دوی امدادی است و طراحی آن به نوعی حس همکاری و کارگروهی را در دانشآموزان تقویت میکند.
وزیر آموزش و پرورش هم در اختتامیه این مسابقات در سال گذشته پرداختن به این نوع مسابقات علمی را به جای آزمون کنکور در ساختار آموزش مورد تأیید و تشویق قرار دادند.
ما پارکهای فناوری دانشآموزی را هم در تهران و بجنورد راهاندازی کردیم. این پارکها با رویکرد یادگیری علم با طعم بازی و سرگرمی طراحی شده و مراجعهکنندگانی در سنین مختلف داریم و در حوزههای مختلف علوم فیزیک و شیمی دستگاههایی داخلی طراحی شده و کنار هر بازی مربیای قوانین علمی حاکم بر آن را برای بچهها توضیح میدهد. برای سال آینده بنا داریم این پارکها را به صورت سیار نیز راهاندازی کنیم و این میتواند فارغ از محفوظات ما به حوزه آموزش علمی علم وارد کند.
با توجه به فعالیتهای گسترده مؤسسه شما چرا تبلیغات این مؤسسه را نمیبینیم؟
پاسخ به این سؤال دو بخش دارد. نخست اینکه بله میپذیریم که مؤسسه ما در این عرصه ضعفهایی دارد. البته در رویکرد جدید بنا داریم در عرصه فضای مجازی تمهیداتی بیندیشیم و در شبکههای اجتماعی فعالیتهای بیشتری داریم و سایتمان را هم به روز خواهیم کرد، اما نکته مهمتر این است که بسیاری از مؤسسات آموزشی که در حال حاضر فعالند نگاهشان به عرصه آموزش نگاهی تجاری است. در حالی که نگاه ما به خود آموزش نگاه ایدئولوژیک و راهبردی است با نگاه مأموریتی که بسیج و سپاه برای حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی دارند. ما اگر در آموزش وارد میشویم با نگاه ارائه خدمات علمی - آموزشی برای ارتقای دانشآموزان و دانشجویان در حوزههای مختلف برای ارائه خدمت تربیتشدگان به نظام جمهوری اسلامی ایران هستیم. به همین خاطر هدف ما ثروتاندوزی نیست که بخواهیم در این زمینه به دنبال تبلیغات تجاری برای افزایش درآمدهای خودمان باشیم.
این در حالیست که گردش مالی حوزه کلاسهای کنکور بر اساس اعلام وزیر آموزش و پرورش حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان است، اما ما اصلاً بنای آن را نداریم که در حوزه کنکور به چنین فضایی وارد شویم و این به خاطر آن است که ما به مقوله آموزش نگاه تجاری نداریم بلکه با نگاهی راهبردی کار را پیش میبریم.
گفتید که نگاه شما به آموزش نگاه علمی و تجاری نیست، بنابراین انتظار میرود در حوزه عدالت آموزشی هم وارد شده باشید. آیا این اتفاق رخ داده است؟
بله، دقیقاً عدالت آموزشی جزو اهداف ابلاغی و تضمین شده ماست. به طور مثال المپیادهایی که برگزار میشود عموماً در تهران یا نهایتاً شهر اصفهان است. اما ما اخیراً در حال امضای تفاهمنامهای با مرکز استعدادهای درخشان آموزش و پرورش هستیم که طبق آن از تمام نقاط کشور آزمونها برگزار شود و گاهی ما آزمونها را رایگان برگزار میکنیم تا اگر یک دانشآموزی در نقطهای محروم استعداد پیوستن به جرگه المپیادیها را دارد شناسایی شود و در شبکه ما راه یابد تا بتواند به رقابتهای کشوری و جهانی برسد.
ما طرحی داریم به نام جهاد علمی که در این طرح دانشآموزانی را که در مناطق محروم ناچار به ترک تحصیل میشوند یا از تحصیل بازمیمانند، شناسایی کنیم و به صورت رایگان تحت پوشش میگیریم. این طرح از آموزشهای اولیه تا حمایتها برای راهیابی این بچهها را به دانشگاههای خیلی خوب کشور شامل میشود. رویکرد بسیج در این میان رویکرد عدالتمحور است و برای این مسئله ما برنامههای مختلفی داریم.
یکی از انتقادات وارده به آموزش و پرورش که شخص رهبری هم مطرح کردند، بیتوجهی به اسناد بالادستی داخلی مثل سند تحول بنیادین و اجرای اسناد خارجی مانند سند ۲۰۳۰ است. شما اشاره داشتید به اینکه سند تحول بنیادین را به صورت استانداردسازی و اجرایی درآوردهاید. همکاری آموزش و پرورش با شما چگونه است؟
ما در دستگاه تعلیم و تربیت کشور شاهد یکسری کاستیها هستیم. نمونهاش همین سند ۲۰۳۰ که به ورود و تذکر مقام معظم رهبری منجر شد، اما ما شاهد این هستیم که سندهای مختلفی در محافل خصوصیتر و مؤسسات خصوصی که به آموزش دیدگاه تجاری دارند میآید، ترجمه میشود و خیلی راحت در حال اجراست و ما میبینیم که جلوی آنها گرفته نمیشود و آزادانه در حال تدریس و نشر این موضوعات هستند. ما چندین و چند بار دستمان را به سوی آموزش و پرورش دراز کردیم که آماده کمک به شما هستیم و شبکه بسیج در همه عرصهها آمادگی خودش را برای کمک به دولت اعلام کرد و یکی از راههای برونرفت از مشکلات کمک گرفتن از شبکه انقلابی بسیج است. اما مؤسسه ما به خاطر فعالیتهای آموزشیاش بعضاً در سطح مؤسسات آموزشی دیگر دیده میشود، درحالی که اهداف، تاریخچه و کارنامه آن چنین نیست و در این مؤسسه هیچ شخصی منتفع نیست و هزینههایی که گرفته میشود به طور عمده در بخش خدمات رایگان هزینه میشود. به عبارت بهتر بسیار بیشتر از درآمد مؤسسه، در بخشهای مختلف آموزشی هزینه میکنیم. رئیس سازمان بسیج دانشآموزی جزو اعضای هیئت مدیره ماست و شورای هماهنگی بسیج دانشآموزی با ریاست وزیر آموزش و پرورش است. یعنی عملاً بسیج دانشآموزی و مؤسسه علمی جایگاهی است برای کمک به دستگاه تعلیم و تربیت کشور و وزارت آموزش و پرورش برای رسیدن به اهداف حاکمیتی در حوزه تعلیم و تربیت. این همیاری و همکاری خیلی پررنگ نیست و این به خاطر نگاههای مختلفی است که ما داریم.
یعنی آموزش و پرورش هیچ همکاریای با شما ندارد؟
چرا در بعضی از نقاط کشور این همکاری پررنگ است. در جهاد علمی هم این ارتباط پررنگ بود و دوستان آموزش و پرورش به ما کمک کردند. اما به عنوان یک ظرفیت بسیار عالی در حوزه علمی آموزش و پرورش هنوز پای کار نیامده تا بتواند از این ظرفیت استفاده کند.
در مورد اسناد هم سند ۲۰۳۰ یا خیلی سندهای دیگری در حال حاضر به شکل زیرزمینی ترجمه شده و در خیلی جاها در حال استفاده است.
ما بارها با دوستان مکاتبه کردیم که سند استانداردسازی ما که کاملاً منطبق با اسناد بالادستی و آموزههای ایرانی- اسلامی است را ما حاضریم رایگان آموزش و نشر بدهیم، اما هنوز آنطور که باید و شاید آموزش و پرورش پای کار نیامده است.
نظر شما به عنوان یک مؤسسه آموزشی درباره حذف کنکور چیست؟
جایی که مدرسه وجود دارد مؤسسه پیش درآمدی است برای ورود به دانشگاه و طبیعی است که در سالهای پایانی فعالیتها برای تقویت پایه علمی دانشآموز انجام میشود، اما اینکه ما بخواهیم اسمش را کنکور بگذاریم مقداری مسامحه در تعبیر با فضای موجود جامعه است. فضای موجود جامعه درباره فعالیتهای کنکوری استفاده از هر روش خدعه و نیرنگ برای آمادگی در جهت تستزنی و کنکور است که برخی از این دورهها برای دانشآموز مضر است. ورودیهای کنکور ما از مدارسمان خیلی خوب است و درصد بالایی از بچهها به دانشگاههای سراسری وارد میشوند و این را رصد میکنیم و برای ارتقای آن برنامهریزی داریم، اما اسم این فعالیت کنکوری نیست. هدف آموزشگاههایی توانمندسازی علمی است تا نگاه کنکوری رایج در بازار.
آسیبهای نگاه بازاری کنکور بر فضای آموزشی را چگونه ارزیابی میکنید؟
در فضای کنکوری با حافظه محور شدن مباحث شاهد رشد تکبعدی دانشآموزان هستیم و حوزههای دیگری که باید فرد شخصیتش شکل بگیرد و تربیت شود مغفول میماند. این افراد ممکن است وارد دانشگاه شوند، اما بعضاً در رشته خود ثبات ندارند و میگویند اشتباه کردیم این رشته را انتخاب کردیم.
خیلی از این بچهها ترک تحصیل میکنند و خیلیهای دیگر به سرعت از فضای موفق کنکور فاصله میگیرند و این موفقیت ادامه پیدا نمیکند و هزار و یک آسیب دیگری که در این باره وجود دارد، اما نگاه تجاری حاکم بر این ماجرا و افرادی که از این مسئله منتفع هستند و این فضا سالهاست ادامه یافته است. این نشان میدهد آموزش یک ابزار شده و نگاه ابزاری صرف و با نگاه تجاری کسب سرمایه و ثروت آسیبزننده است، اما نگاه ما تربیت نیروی تراز انقلاب اسلامی است و ما معتقدیم فردی که وارد دانشگاه میشود در تمام ابعاد رشد یافته باشد. ما به دنبال این نیستیم که آمارهای دانشگاههای برتر برای ما باشد، اما اصلاً به اینکه تربیت را فدای کنکور کنیم نیست و به سمت برنامههای اینچنینی که بخواهیم کسب ثروت کنیم نمیرویم.
مشکل امروز جامعه ایران بیشتر از آنکه بحث آموزش باشد فارغالتحصیلان بیکار و بدون مهارت است. برای رفع این چالش چه برنامهای دارید؟
ما به عنوان پشتیبان علمی سازمان بسیج به دنبال این هستیم که به عرصههای غیردانشآموزی هم وارد شویم. این کار از طریق برگزاری دورههای مهارتی مختلف برای کسب و کارهای مختلف انجام خواهد شد. در اقلیمهای متفاوت بر اساس نیاز این اقلیم ما یکسری برنامههای آموزش مهارتی برگزار شده است. ما میخواهیم فضای آموزشهای مهارتی و منتج به کسب و کارهای نوین مثل استارتآپها یا کسب و کارهای سنتی متناسب با هر منطقه را برگزار کنیم. مثلاً در اردبیل وارد آموزش مهارت زنبورپروری به صورت علمی شدهایم تا افراد آموزش دیده بتوانند کسب و کار خودشان را راه بیندازند و این رویکرد با توجه به نیاز امروز کشور در حوزههای اقتصادی و تولید و انتقال مورد توجه قرار گرفته است.