از صومعه‌سرا، دخانیات یکی از مضرترین مواد مورد استفاده مردم از گذشته تاکنون بوده که به دنبال دودهای خود زندگی افراد زیادی را نیز به هوا برده است.
تاریخچه و زمان پیدایش دخانیات در ایران و شیوع مصرف آن در سراسر کشور مهم است اما مهم‌تر از آن افزایش سرعت رغبت‌ها به مصرف دخانیات در اقشار، جنسیت و سنین مختلف است.
روزگاری دخانیات تنها در دربارهای ایران و بین درباریان مجاز بود و به تدریج از حالت درباری خارج شد و مورد مصرف تمام افراد قرار گرفت.
از آن پس، قهوه‌خانه‌های سنتی به مکانی برای مصرف چای، دخانیات و گردهمایی‌های اهالی هر منطقه مبدل شد، مکانی که به همراه خود افراد زیادی را خواسته یا ناخواسته به عمق چاه برد.
مصرف دخانیات به صورت پیپ و سیگار جای خود را به قلیان و سرازیر کردن دودهایی با حجم بیشتر در ریه‌ها داد، دودهایی که دودمان افراد مصرف کننده را با مرگ تدریجی ریه‌ها به باد داده است.
قلیان وسیله‌ای آبی است که برای مصرف دود حاصل از تماس زغال گداخته و تنباکو مورد استفاده افراد قرار می‌گیرد.
قلیان برای نخستین بار توسط ایرانی‌ها و هندی‌ها اختراع شد و اکنون استفاده از آن در خاورمیانه و آسیای مرکزی رواج بیشتری دارد.
تاریخ دقیق نخستین استفاده از قلیان در ایران مشخص نیست اما طبق نوشته تاریخ، ابوالفتح گیلانى متولد 1588 پزشک ایرانى دربار اکبر اول سلطان مغول هند بود که دود تنباکو را از یک ظرف آب عبور داد تا آن را خالص و سردتر کند.
*تأثیر مصرف قلیان در سلامت جسم و روح انسان
مصرف ناآگاهانه قلیان به درستی نشان می‌دهد که تأثیر استعمال دودهای وسیع آن به تدریج بر دو عضو حساس و مهم جسم مصرف کننده بسیار خطرساز است.
ریه‌ها و قلب نخستین و مهم‌ترین عضو بدن هستند که به صورت مستقیم در هنگام بلعیدن دودهای قلیان تأثیر منفی را می‌پذیرند.
سرطان ریه، سرطان مری، بیماری انسدادی ریوی مزمن، آمفیزم، پایین بودن وزن هنگام تولد نوزاد، افزایش حملات آسم، افزایش احتمال ابتلا به سرطان دهان و مثانه و ذات‌الریه برخی از خطرات مربوط به استعمال قلیان محسوب می‌شود.
بر خلاف تصور برخی مصرف کنندگان، حجم دودی که از طریق قلیان وارد بدن مصرف کننده می‌شود بیش از 10 تا 20 برابر دود نأشی از مصرف سیگار است.
به دیدگاه بسیاری از متخصصان و کارشناسان امر، بسیاری از خطرهایی که در مصرف سیگار وجود ندارد با استفاده از قلیان در ساختار ایمن بدن نفوذ کرده و اثر می‌گذارد.
بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت B که در اثر استفاده مشترک از شیلنگ قلیان ایجاد می‌شود و افزودن الکل یا داروهای روان‌گردان به تنباکوی قلیان از جمله خطرهای ناشی از بلعیدن دود قلیان است.
همچنین تحقیقات نشان داده است که با 45 دقیقه استفاده از دود قلیان، منواکسیدکربن، نیکوتین پلاسما و ضربان قلب به شدت بالا میرود.
حتی در هوایی که دود قلیان آزاد باشد و افرادی در معرض آن دود قرار بگیرند در طولانی مدت دچار عوارض نأشی از آن می‌شوند.
*ایجاد جذابیت در استعمال قلیان با ترکیب مواد خوشبو
استعمال یک یا دو بار قلیان در روز فرد استفاده کننده را دچار اعتیاد میکند در حالی که تصور غلط جامعه بر این است که دود حاصل از قلیان از آب رد شده و مواد سمی آن از بین میرود.
امروزه فروش ترکیبات مخصوص تنباکو اغلب با انواع میوه‌ها، عسل، شهد و تعدادی گیاهان با غلظت زیادی طعم‌دار شده که موجب ایجاد جذابیتی کاذب در فرد مصرف‌کننده می‌شود.
هر وعده قلیان برابر مصرف یک پاکت سیگار بوده و قلیان در هر بار مصرف، دود بسیار زیادتری را در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار ایجاد میکند.
مصرف یک نخ سیگار بین 500 سی‌سی تا یک لیتر دود تولید میکند اما استفاده یک‌بار مصرف قلیان 10 تا 20 لیتر دود تولید و وارد بدن میکند.
*کاهش سن مصرف قلیان در ایران
اصلى‌ترین بخش قلیان همان تنباکوى آن است که از زیانبار و بدترین نوع تنباکو برای مصرف است.
برخلاف نظر عامه مردم که قلیان را اعتیادآور نمى‌دانند باید دانست که این پدیده به دلیل بالا بردن میزان نیکوتین در خون خاصیت اعتیادآور دارد.
قلیان و استعمال آن اقدامی جدید یا عجیب در جامعه ما نیست و مصرف آن به سال‌های دور بر می‌گردد اما آنچه در سال‌های اخیر خودنمایی کرده و خاطر بسیاری از خانواده‌ها را آزرده میکند کاهش سن مصرف قلیان در کشور است.
رغبت و میل جوانان به مصرف سیگار و قلیان آن هم در جمع همسالان به معضل کنونی جامعه تبدیل شده است، معضلی که گاه از کنترل و اختیار والدین خارج شده و فرهنگ‌سازی و مدد اجتماعی را می‌طلبد.
نگاهی گذرا و کوتاه به حاضران در قهوه‌خانه‌ها و کافه سنتی‌ها کافی است تا عمق فاجعه اسفبار گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف قلیان در قلیان‌سراها مشخص شود.
*افزایش گرایش زنان و دختران به مصرف قلیان/تأثیر قلیان در جنین مادران
گرایش زنان و دختران نیز در سال‌های اخیر به مصرف قلیان در قلیان‌سرا افزوده شده است و این امر تأثیر و واکنش‌های اجتماعی منفی زیادی را با خود به همراه دارد.
باید توجه داشت که بیشترین تأثیر سوء مصرف سیگار روی جنین، در سه ماهه دوم و سوم بارداری رخ می‌دهد زیرا در این زمان اندام‌های جنین به تدریج تشکیل شده و در صورت استعمال سیگار رشد اندام‌ها مختل و جنین با عقب‌ماندگی مواجه می‌شود.
استعمال سیگار حتی پیش از بارداری نیز مضر است و بر تخمک‌های زن تأثیر منفی می‌گذارد و قدرت باروری آنها را کاهش می‌دهد.
استعمال سیگار موجب می‌شود تا هنگام زایمان، جنین با استرس مواجه شده و با آغاز درد زایمان، ضربان قلب جنین کاهش یابد و نتواند انقباض‌های رحم را تحمل کند زایمان با مشکل مواجه شده و نوزاد باید به روش سزارین متولد شود.
استعمال سیگار توسط اطرافیان مادر باردار نیز اثراتی بدی بر جنین دارد و تنفس دود نأشی از سیگار اطرافیان نیز بسیار برای مادران باردار خطرناک است.
دود قلیان نیز برای جنین مضر است و به دلیل اینکه پیش از استعمال با بخار آب مخلوط می‌شود، بسیار خطرناک‌تر از دود سیگار است.
مصرف سیگار و قلیان موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، کاهش وزن و تخریب هورمون‌های جنسی می‌شود که به تسریع پوکی استخوان می‌انجامد.
فرهنگ سازی، جلوگیری از شیوع مصرف‌ها و ... همت و تلاش بیش از پیش مسئولان و متولیان حوزه امنیت اجتماعی را در امر مبارزه با مصرف دخانیات به ویژه قلیان می‌طلبد.
سختگیری در صدور مجوز فعالیت قلیان‌سراها یکی از این موارد است اما به راستی مکان بهانه‌ای بیش نیست و عزم لازم در فرهنگ‌سازی‌ها خلاصه می‌شود.
امروزه برخی استعمال سیگار و قلیان در قلیان‌سراها را نوعی تفریح برای خود می‌دانند و در تلاش برای انجام مکرر آن هستند.
*ساماندهی قلیان‌سراهای صومعه‌سرا
فرمانده انتظامی صومعه‌سرا با اشاره به وضعیت این شهرستان در حوزه کنترل بر قلیان‌سراها، اظهار کرد: شرایط فعالیت قلیان‌سراهای صومعه‌سرا و کنترل بر عملکردهای آنها در سال‌های اخیر در حال پیشروی بوده است.
احمد عسگری، از ساماندهی قلیان‌سراهای صومعه‌سرا خبر داد و افزود: این اقدام با هم‌اندیشی و رایزنی‌های تخصصی متعدد با اتحادیه‌های صومعه‌سرا انجام شده است.
وی تصریح کرد: تمام قلیان‌سراهای ساماندهی شده صومعه‌سرا باید طبق بخشنامه ابلاغی از ساعت کاری مشخص و برنامه مدون پیروی کنند.
فرمانده انتظامی صومعه‌سرا با بیان اینکه ساعت کاری سفره‌خانه یا قلیان‌سراهای این شهرستان در فصول مختلف سال متفاوت است، ادامه داد: در بهار و تابستان تا ساعت یک بامداد و در زمستان فعالیت‌ها تا ساعت 24 شب برای واحدهای صنفی مذکور مقرر شده است.
وی به پلمب قلیان‌سراهای متخلف در صومعه‌سرا اشاره کرد و یادآور شد: نداشتن پروانه کسب، بی‌توجهی به قانون نظام صنفی و برخی عملکردهای غیر قانونی دیگر از جمله دلایل پلمب قلیان‌سراها است.
عسگری اضافه کرد: تا حد امکان پیش از پلمب هر نوع واحد صنفی در چند مرحله به صاحبان آن تذکر داده شده و در صورت تکرار تخلف واحد فعالیتی آنها پلمب می‌شود.
*ممنوعیت فعالیت روزانه قلیان‌سراهای صومعه‌سرا در ماه مبارک رمضان
وی با اشاره به نحوه کنترل بر فعالیت قلیان‌سراها و سفره‌خانه‌های سنتی صومعه‌سرا همزمان با ماه مبارک رمضان، اذعان کرد: هیچ یک از قلیان‌سراهای صومعه‌سرا در ماه مبارک رمضان اجازه فعالیت در ساعات روز را ندارند.
به گفته رئیس پلیس صومعه‌سرا، قلیان‌سراها یک ساعت پس از ساعت افطار باز شده و تا ساعت یک بامداد باید تعطیل کنند.
وی با بیان اینکه تبیین استفاده درست و صحیح از کافه سنتی‌ها و قلیان‌سراها تنها منوط به فرهنگ‌سازی است، تصریح کرد: فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی تنها روش مقابله با هنجارشکنی و تخلف است.
عسگری، صلاحیت فردی، سوابق شغلی و عدم سوء پیشینه را از شروط صدور مجوز فعالیت کافه سنتی‌ها از طرف مجمع اتحادیه‌ها در صومعه‌سرا عنوان کرد.
وی متذکر شد: تمام واحدهای صنفی صومعه‌سرا به ویژه قلیان‌سراها به صورت مداوم در هفته کنترل و بازدید می‌شوند.
فرمانده انتظامی صومعه‌سرا با اشاره به اینکه شناسایی افراد متخلف صنفی به عهده اتحادیه‌ها است، خاطرنشان کرد: برخورد با قانون‌شکنان از وظایف پلیس است.
وی با تأکید بر ضرورت کنترل و نظارت بر ورود دختران و پسران مجرد در قلیان‌سراها، تصریح کرد: ورود افراد مجرد در قلیان‌سراهای صومعه‌سرا به دلایل امنیتی کاهش یافته است.
عسگری اذعان کرد: استفاده از قلیان‌سراها و کافه سنتی‌های صومعه‌سرا به سمت و سوی خانواده‌ها سوق پیدا کرده است.
*فعالیت 100 قلیان‌سرا در صومعه‌سرا
وی با اشاره به اینکه قلیان‌سراها از گذشته محل تجمع افراد ناباب بوده است، یادآور شد: حضور در قلیان‌سراها به‌ویژه برای جوانان به تفریح‌های سیاه تبدیل شده است.
فرمانده انتظامی صومعه‌سرا، بسترسازی‌های فرهنگی همراه با ایجاد فضای سالم و استاندارد برای تخلیه هیجان و ایجاد سرگرمی جوان امروز را در جلوگیری از ورود و حضور آنها در قلیان‌سراها بسیار مهم دانست.
وی با بیان اینکه بخش بزرگی از آسیب‌های اجتماعی در اثر ناشناخته بودن مشکلات جوانان و عدم تلاش برای برطرف شدن آنها ایجاد می‌شود، خاطرنشان کرد: بیکاری، فرهنگ‌سازی و غنی‌سازی اوقات فراغت نوجوان و جوان امروز از جمله راه‌های آسیب‌زدای اجتماعی است.
وی از پلمب 30 واحد قلیان‌سرا در چهار ماه نخست امسال در صومعه‌سرا خبر داد و تصریح کرد: اکنون بالغ بر 100 واحد قلیان‌سرا در صومعه‌سرا دایر و فعال است.
