جوان آنلاین: همانطور که برای رسیدن به موفقیت در نظام آموزشی باید از کشورهای پیشرفته الگوبرداری کنیم، به همان اندازه نیاز است از کشورهایی، چون امریکا که دیگر بحث انحلال وزارتخانه آموزش و پرورش را به طور جدی مطرح میکنند، عبرت بگیریم! وزارتخانهای که خرج زیادی روی دست امریکا گذاشته، اما نتوانسته مفید واقع شود. این میتواند برای ما یک هشدار و زنگ خطر جدی باشد تا فرداروز کارمان به جایی نرسد که تصمیم به برچیدن وزارت آموزش و پرورش بگیریم و بگوییم هیچ فایدهای برای دانشآموزان این مرز و بوم ندارد.
ایرادات آموزش و پرورش امریکا به قدری فاحش است که ترامپ در یکی از اولین اقداماتش بحث انحلال آموزش و پرورش را مطرح کرد؛ موضوعی که بدون شک عواقب جبرانناپذیری را برایش به دنبال دارد، چراکه آموزش مهمترین رکن موفقیت یک جامعه است و حالا رئیسجمهور این کشور میخواهد بساط آن را از بیخ و بن برچیند. ترامپ از همان موقع که دور دوم ریاست جمهوری خود را در امریکا آغاز کرد، تعهد داد که وزارت آموزش را منحل کند و همچنین بودجه فدرالی را که به مدارس آموزشدهنده نظریه نژادی انتقادی اختصاص داده شده را کاهش دهد.
هزینهبر، اما پر از ایراد
روز پنج شنبه، روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال گزارش داد که دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا همین روزهاست که فرمان اجرایی با هدف منحل کردن وزارت آموزش و پرورش را صادر کند. بر اساس گزارش این روزنامه، ترامپ از «لیندا مک ماهون» وزیر آموزش و پرورش میخواهد که «تمام اقدامات لازم را برای تسهیل بسته شدن وزارت آموزش» مطابق با قوانین ایالات متحده انجام دهد.
نظام آموزش و پرورش امریکا با وجود هزینههای زیادی که روی دست این کشور گذاشته، اما مشکلات و چالشهای متعددی دارد. یکی از مهمترین مشکلات این نظام، نابرابری در دسترسی به آموزش با کیفیت است. در حالی که برخی مدارس در مناطق ثروتمند از امکانات و منابع فراوانی برخوردارند، مدارس در مناطق فقیرتر با کمبود منابع و امکانات مواجه هستند. این نابرابریها باعثشده دانشآموزان در مناطق مختلف کشور، فرصتهای آموزشی برابر نداشتهباشند.
علاوه بر این، نظام آموزش و پرورش امریکا با مشکلاتی همچون کیفیت پایین آموزش، کمبود معلمان ماهر و ناکارآمدی برنامههای آموزشی مواجه است. بسیاری از دانشآموزان امریکایی در آزمونهای بینالمللی عملکرد ضعیفی دارند و این نشاندهنده ناکارآمدی نظام آموزشی این کشور است. ترامپ نیز به این موضوع اشاره کرده و گفته است که امریکا در رتبه ۴۰ جهان در بخش آموزش قرار دارد، در حالی که بیشترین هزینه را برای هر دانشآموز صرف میکند.
انحلال وزارت آموزش و پرورش امریکا ممکن است به عنوان راهحلی برای این مشکلات مطرح شود، اما این اقدام نیز با چالشها و مشکلات خاص خود همراه است. یکی از مهمترین چالشها، نیاز به تصویب کنگره برای انحلال این وزارتخانه است. هر چند ترامپ میتواند فرمان اجرایی انحلال وزارت آموزش و پرورش را امضا کند، اما برای اجرای کامل این تصمیم نیاز به تصویب کنگره دارد و احتمالاً این اقدام با مخالفتهای جدی مواجه خواهد شد.
از سوی دیگر، انحلال وزارت آموزش و پرورش ممکن است باعث کاهش نظارت و کنترل بر نظام آموزشی شود. این وزارتخانه نقش مهمی در توزیع بودجه فدرال برای مدارس، ارائه خدمات آموزشی به دانشآموزان با نیازهای ویژه و اجرای قوانین حقوق مدنی در محیطهای آموزشی دارد. بدون وجود این وزارتخانه، ممکن است نظارت و کنترل بر این مسائل کاهش یابد و مشکلات بیشتری در نظام آموزشی به وجود آید.
واکنش کارشناسان
ترامپ اعلام کرده که وزارتخانه آموزش و پرورش امریکا نتوانسته به درستی دانشآموزان را آموزش دهد و وجود آن را یک «فریبکاری» خواندهاست، اما آیا انحلال وزارتخانه میتواند مشکلات نظام آموزش و پرورش را حل کند؟ این سؤالی است که واکنش برخی را به دنبال داشتهاست.
دکتر کوین جکسون، استاد آموزش و سیاست اجتماعی در دانشگاه نورثوسترن و مشاور اقتصادی سابق رئیسجمهور بایدن، معتقد است که انحلال وزارت آموزش و پرورش میتواند تأثیرات منفی بر دانشآموزان داشتهباشد. او میگوید: «وزارت آموزش و پرورش نقش مهمی در اجرای قوانین حقوق مدنی و تأمین بودجه برای مدارس محروم دارد. بدون وجود این وزارتخانه، ممکن است این دانشآموزان از خدمات مورد نیاز خود محروم شوند و این میتواند به مشکلات جدی برای آنها منجر شود.»
دکتر کوئینتین شپرد، نویسنده مقالهای در سایت District Administration، به بررسی دلایل موافقان و مخالفان انحلال وزارت آموزش و پرورش پرداختهاست. او میگوید: «حامیان انحلال وزارت آموزش و پرورش معتقدند که مدیریت آموزش باید به دولتهای محلی و ایالتی واگذار شود تا بتوانند سیاستها و برنامههای آموزشی را بهتر به نیازهای محلی تطبیق دهند، اما مخالفان این اقدام بر این باورند که وزارت آموزش و پرورش نقش حیاتی در حمایت از دانشآموزان آسیبپذیر و اجرای قوانین ضد تبعیض دارد.»
بیتردید بهبود کیفیت آموزش، افزایش دسترسی به آموزش با کیفیت برای همه دانشآموزان و ارتقای سطح معلمان و برنامههای آموزشی از جمله اقداماتی است که میتواند به بهبود نظام آموزشی امریکا کمک کند. نظرات کارشناسان نیز نشان میدهد که انحلال وزارت آموزش و پرورش نمیتواند به تنهایی مشکلات نظام آموزشی را حل کند و نیاز به اصلاحات جامعتری داریم.
زنگ خطری که باید بشنویم
پربیراه نیست که نظام آموزش و پرورش ایران نیز با مشکلات و چالشهای جدی دست و پنجه نرم میکند و نیاز به تحولات اساسی دارد. به همین دلیل، چالشهای امروز نظام آموزشی امریکا، زنگ خطر جدی برای ما محسوب میشود. زنگ خطری که باید امروز شنیده شود. نابرابری آموزشی، کیفیت پایین آموزش، کمبود معلمان ماهر و ناکارآمدی برنامههای آموزشی از جمله مشکلاتی هستند که باید چارهای برایشان اندیشید، چراکه اگر این مشکلات به درستی حل نشوند مشکلات بیشماری را برای آینده این مرز و بوم رقم میزند.
برای جلوگیری از این وضعیت، نیاز به اصلاحات جامع و اساسی در نظام آموزش و پرورش ایران داریم. بهبود کیفیت آموزش، افزایش دسترسی به آموزش با کیفیت برای همه دانشآموزان، ارتقای سطح معلمان و برنامههای آموزشی و اجرای صحیح سند تحول بنیادین از جمله اقداماتی هستند که میتوانند به بهبود وضعیت آموزش و پرورش ایران کمک کنند.
بارها و بارها کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت در ایران به مشکلات و نقاط ضعف این نظام اشاره کردهاند و بر لزوم اصلاحات و بهبودهای جدی تأکید دارند.
دکتر علیرضا حیدری، نویسنده مقالهای درباره شایستگیهای نظام حکمرانی آموزش و پرورش ایران، معتقد است که نظام آموزش و پرورش ایران با چالشهای جدی همچون نابرابری آموزشی، کیفیت پایین زیرساختهای آموزشی و ناکارآمدی سیاستهای آموزشی مواجه است. او تأکید میکند که برای بهبود این وضعیت، نیاز به حکمرانی خوب، سیاستگذاری دادهمحور و مشارکتی داریم.
دکتر حسن مظاهری، نویسنده مقالهای درباره زیرنظامهای کلیدی در نظام آموزش و پرورش ایران، به اهمیت سند تحول بنیادین آموزش و پرورش اشاره و تأکید کرده که این سند باید به درستی اجرا شود تا تحولات اساسی و همهجانبه در نظام آموزشی کشور محقق شود.
بغرنجتر از همیشه
تصمیم رئیسجمهور امریکا برای منحل کردن وزارت آموزش و پرورش میتواند یک تهدید جدی به حساب بیاید و آینده این کشور را به خطر بیندازد. با جدیتی که از ترامپ طی این سالها شاهد بودیم، بیشک تغییر نظرش نیز کار سادهای نخواهد بود؛ نظری که شاید در ظاهر برای برچیدن ناکارآمدی آموزش مطرح شده باشد، اما اگر به مسیر اشتباهی ختم شود، میتواند عواقب منفی برای امریکا و ترامپ در پی داشته باشد.
وضعیت سیستم آموزشی امریکا بغرنجتر از همیشه است، اما نمیتوان نسبت به بهبودی نظام آموزشی در امریکا خوشبین بود، چراکه پیش از این، ترامپ چهار سال تجربه حضور در کاخ سفید را داشته، اما در طول این مدت هم نتوانست گامی مهم در جهت برقراری عدالت و کاهش شکاف آموزشی بردارد که اگر توانسته بود، امروز ناچار نمیشد به دشوارترین تصمیم ممکن بیندیشد؛ انحلال سیستم آموزشی کشور! تصمیمی که اگر چهتر و خشک را با هم میسوزاند، اما باز هم متوجه قشر ضعیف جامعه میشود، چراکه قشر متمول بدون شک راه چارهای برای آموزش فرزندانشان خواهد اندیشید، اما قشر ضعیف بیشک در برابر چنین تصمیمی کیش و مات خواهد شد. با این حساب باید دید تصمیم تند و تیز رئیسجمهور امریکا میتواند ثمربخش باشد یا ترامپ جای درست کردن ابرو، چشم را هم کور میکند.