جوان آنلاین: طرح پیش فروش سکه و حراج شمش در چند مدت اخیر به یکی از طرح‌های ثابت بانک مرکزی برای مدیریت بازار تبدیل شده، اما با افزایش ادامه‌دار نرخ ارز و سکه، حساسیت‌ها نسبت به این اقدام این بار بیش از پیش افزایش یافته است.
در روز‌های اخیر برخی نمایندگان مجلس نسبت به طرح پیش فروش سکه انتقاد کرده‌اند. در طرح پیش فروش یک میلیون سکه که از روز یک‌شنبه آغاز شد هر ایرانی فرصت این را داشته که حداکثر شش قطعه سکه شامل یک تمام سکه، دو نیم سکه و سه ربع سکه پیش خرید کند. تاریخ سررسید تحویل این سکه‌ها ۳۱ خرداد، ۳۰ مرداد و ۳۰ مهر است. منتقدان به این اقدام بانک مرکزی، معتقدند این رویکرد به نوعی حراج اموال کشور است که شاید در کوتاه‌مدت اثرات مثبتی بر بازار داشته باشد، اما آنچه بازار را در بلندمدت مدیریت می‌کند اصلاح سیاست‌های اقتصادی و رفع ابهامات سیاسی است. بر این اساس به گفته بسیاری از منتقدان این روش از فروش به نوعی سیگنال افزایش انتظارات تورمی است.
انتقاد از ارزان فروشی ثروت ملی
محسن زنگنه، نماینده مجلس در جلسه علنی ۲۸ بهمن ماه مجلس در تذکری به وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی گفت: اگر ما حرف‌های دوستان درباره محدودیت‌ها به خاطر شرایط تحریمی را بپذیریم، می‌توانیم انتظار داشته باشیم آنها کار ویژه‌ای انجام ندهند، اما انتظار داریم سیاست‌های غلط اتخاذ نکنند.
وی با طرح این پرسش که آیا سیگنال افزایش قیمت طلا، متناسب با سیاست‌های ضدتحریمی است؟ گفت: قیمت اعلامی برای تحویل سکه در ۳۱ خرداد، ۶۴میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. این قیمت چه سیگنالی به جامعه می‌دهد؟ ظاهراً همان سیاست‌های غلط در سال ۹۷ در دولت آقای روحانی در حال اجرا شدن است. آن زمان برای مقابله با افزایش قیمت سکه و دلار، ۵۷ تن طلای خزانه حراج شد.
نایب رئیس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۴، با بیان اینکه این سیاست‌ها باعث تحریک جامعه می‌شود، گفت: اینکه می‌گویند هر کدملی می‌تواند سه ربع سکه و یک سکه کامل بگیرد، به چه معناست؟ این کار باعث تحریک بازار و افزایش قیمت ارز می‌شود.
زنگنه گفت: اساساً با چه اجازه‌ای ۶ میلیارد دلار با ارز حاصل از صادرات، شمش طلا گرفتید؟ چه کسانی سکه ضرب می‌کنند؟ اگر این شمش طلا برای دولت است باید دولت شفاف اعلام کند منابع واردات این ۶ میلیارد دلار شمش طلا از کجا تأمین شده است؟ اگر ارز حاصل از صادرات است، این حباب سکه در جیب چه کسی می‌رود؟ مجلس به این موارد ورود کند.
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز اخیراً در نامه‌ای به مسعود پزشکیان پیش فروش سکه را ارزان فروشی ثروت ملی عنوان کرد و نوشت: اگر قیمت‌های سکه، مصوبه هیئت عالی را نداشته باشد، تخلف از قانون است. مهدی طغیانی طرح پیش فروش سکه بانک مرکزی را دارای ایرادات متعدد دانست و نوشت: این طرح تنها معادل ۸/۰ درصد نقدینگی را جمع آوری می‌کند و در تقاضای کل اقتصاد اثری ندارد. به علاوه اینکه این طرح منجر به کاهش ذخایر خارجی بانک مرکزی و کاهش اعتبار آن می‌شود. همچنین به گفته طغیانی این اقدام زمینه تضعیف ریال و بهبود بستر مبادلات غیرقانونی، پولشویی و فرار مالیاتی می‌شود.
سیگنال تورمی به بازار
قیمت‌هایی که بانک مرکزی برای فروش سکه‌ها از هم‌اکنون دریافت می‌کند تا آنها را در فرصتهای چهارماهه، شش ماهه و هشت ماهه به خریداران تحویل دهد، به ترتیب ۶۴ میلیون، ۶۲ میلیون و ۵/۵۹ میلیون تومان اعلام شده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به قیمت‌های اعلامی مرکز مبادله ایران، درصورتی‌که قیمت سکه‌های طلا تا زمان سررسید به اندازه تورم رشد کند، پیش‌خرید سکه تمام به سررسید ۳۱ خرداد ۱۴۰۴، ۱۱ درصد سود، پیش خرید سکه تمام به سررسید ۳۰ مرداد ۱۴۰۴، ۵/۱۴ درصد سود و پیش‌خرید سکه تمام به سررسید ۳۰ مهر ۱۴۰۴، ۱۶ درصد سود خواهد داشت. پیش‌خرید نیم‌سکه نیز سود‌هایی مشابه با تمام سکه خواهد داشت. منتقدان به پیش فروش سکه، این اقدام را سبب تحریک انتظارات تورمی و به نوعی سیگنال دهی سیاستگذار به افزایش نرخ تورم عنوان می‌کنند. مفهوم صحبت‌های آنها این است که برداشتی که می‌توان از این قیمت‌ها کرد این است که تا نیمه دوم سال آینده هیچ برنامه‌ای برای کاهش قیمت سکه در دستور کار بانک مرکزی و دستگاه‌های متولی اقتصاد کشور وجود ندارد. کارشناسان معتقدند چنین روشی را به هیچ وجه نمی‌توان اقدامی برای درمان اقتصاد دانست. اقدامی که به افزایش قیمت‌ها منجر شود و به بالا رفتن قیمت ارز نیز دامن بزند، تلاش برای درمان اقتصاد نیست.
اثرات کوتاه‌مدت پیش فروش سکه بر جذب نقدینگی‌ها
محمد خورسند، کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گو با «جوان» با اشاره به نیاز امروز تولید به منابع به ورود سرمایه گفت: «همواره از کمبود منابع به دلیل تحریم‌ها سخن به میان می‌آید این در شرایطی است که منابع قابل توجهی در داخل وجود دارد که در شرایط تورمی به جای تولید به بخش دلالی وارد شده و این وضعیت در سال‌های اخیر به دلیل تداوم سیاست‌های غلط اقتصادی و تقویت انتظارات تورمی تشدید شده است.»
وی ادامه داد: «۶۰ هزار میلیارد منابعی که برای پیش فروش سکه جذب می‌شود می‌توانست خرج تأمین تولید شود، اما با اقدامات غلط در بالشت‌های مردم رسوب می‌کند.»
خورسند با بیان اینکه پیش فروش سکه در کوتاه مدت اثرات مثبتی برای جذب نقدینگی‌های سرگردان دارد، افزود: «اما در بلندمدت مدیریت تورم و ریسک‌های سیاسی است که تأثیرگذار خواهد بود.»
حجت‌اله فرزانی، کارشناس اقتصادی هم درباره اجرای طرح پیش‌فروش یک میلیون قطعه سکه از سوی بانک مرکزی گفت: «در مقطع فعلی عرضه یک میلیون قطعه انواع سکه طلا در کاهش نرخ سکه و طلا و شکستن حباب هفته‌های اخیر قطعاً اثرگذار است، اما در کنار این روند، سایر نهاد‌ها و وزارتخانه و در مجموع دولت باید مانع هیجاناتی شوند که بازار و نرخ ارز را افزایش می‌دهد.»
این کارشناس پولی و بانکی تأکید کرد: «تا خرداد و مهر ماه که زمان سر رسید‌های توزیع سکه‌های پیش‌فروش است دولتمردان باید مراقب انتظارات دیگری باشند که می‌تواند شرایط اقتصادی جامعه را ملتهب کند و اثرات مقطعی سنگینی روی نرخ ارز و به تبع آن طلا بگذارد.»
روز گذشته نیز حراج سکه‌های ۸۶ انجام شد. با توجه به تازه‌ترین اظهارات رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه فروش سکه را تا زمانی که مردم متقاضی باشند، ادامه خواهیم داد و همچنین استقبال مردم پیش‌بینی می‌شود، پیش فروش‌ها تداوم یابد و باید دید در کنار این روش از فروش چه تمهیداتی اندیشیده می‌شود.
ابلهی است که فکر کنیم موتور اقتصاد تولید است. موتور اقتصاد مصرف کننده است. با بی ارزش شدن پول چه انتظاری است که مردم در بانک با بهره کم یا تولید با بازار بدون مشتری سرمایه گذاری کنند. 
