جوان آنلاین: چابهار به عنوان یکی از مناطق راهبردی ایران در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد؛ بندری در جنوب این استان که باید آن را یکی از قطب‌های اصلی در توسعه سواحل مکران و استان‌های شرقی کشور به شمار آورد. بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی کشور است که مجهز به دو اسکله با ظرفیت ۵/۸ میلیون تن کالا در سال است و به دلیل برخورداری از عمق پای اسکله که حدود ۱۶ متر نسبت به سایر بنادر فعال کشور آبخور بیشتری دارد و همچنین قرارگیری آن در خارج از محدوده خلیج‌فارس و تنگه هرمز تردد‌های دریایی در آن راحت و آسان است. از آنجایی که این بندر نزدیک‌ترین مسیر دریایی به کشور‌های هند، جنوب شرقی آسیا و برخی مناطق چین به حساب می‌آید، می‌تواند به دروازه ترانزیتی کشور‌های آسیای میانه، روسیه و افغانستان تبدیل شود و نقش مهمی در کریدور شمال و جنوب ایفا کند. با این تفاسیر بسیار ضروری است که بندر چابهار به شبکه راه‌آهن کشور متصل شود تا با تسهیل حمل و نقل و جابه‌جایی کالا، هر چه زودتر این منطقه به جایگاه اصلی خود برسد. بر همین اساس سید مرتضی ناصریان، کارشناس ارشد ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل کشور در گفت‌وگویی با «جوان» ظرفیت‌های موجود در بندر چابهار و ضرورت اتصال این بندر به شبکه راه‌آهن کشور و نقش آن در شکوفایی اقتصاد سیستان و بلوچستان و کل ایران را مورد بررسی قرار داده است.
برای اتصال بندر چابهار به شبکه جابه‌جایی کالا در کل دنیا چه اقداماتی باید انجام گیرد؟
ابتدا باید خط راه‌آهن به چابهار و سپس این منطقه به بندر شهید بهشتی متصل شود. این کار موجب اتصال آسیای میانه و افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی می‌شود.
این اتفاق آنقدر مهم است که در حال حاضر کشور‌های هندوستان، روسیه و آسیای میانه پیوسته پیگیر تکمیل این طرح و استفاده از این کریدور به عنوان مسیر مناسب برای حمل کالا‌ها از آسیای میانه به جنوب آسیا هستند.
با این کار چقدر کالا و مسافر می‌تواند در طول سال جابه‌جا شود؟
اتصال بندر چابهار به خط آهن سراسری، ظرفیت جابه‌جایی ۷/۷ میلیون تن بار و ۲ میلیون مسافر در سال را ایجاد می‌کند که علاوه بر درآمد ترانزیت ریلی، در افزایش درآمد‌های بندری و گمرکی و حمل بار‌های داخلی راه‌آهن مؤثر است. همچنین برآورد می‌شود در شرایط خوشبینانه به صورت مستقیم و غیرمستقیم تا حدود ۳۰۰ میلیون دلار در سال برای کشور درآمدزایی ارزی و ریالی ایجاد شود.
این پروژه عظیم چقدر پیشرفت داشته و آیا زمان مشخصی برای به نتیجه رسیدن و بهره برداری از آن تعیین شده است؟
بر اساس گزارش‌هایی که پیمانکاران اعلام کرده‌اند، این خط ریلی بیش‌از ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که از طریق بندر شهید بهشتی، چابهار را به شبکه راه‌آهن متصل می‌کند و خط ریلی دیگری که در امتداد راه‌آهن چابهار - زاهدان در راستای شمالی- جنوبی قرار دارد از زاهدان به مرز میلک می‌رسد و بعد شهر بیرجند را پوشش می‌دهد و در نهایت در ایستگاه یونسی که نزدیک تربت حیدریه است به شبکه موجود راه‌آهن متصل می‌شود. با این کار محور میانبر قابل توجهی در شبکه ریلی شکل می‌گیرد که کریدور ترانزیتی شرق کشور را در راستای شمالی - جنوبی فراهم می‌کند.
به عبارت دیگر اگر زاهدان به یونسی متصل شود بار از چابهار به سمت سرخس در مسیر مستقیم می‌تواند حرکت کند که موجب بهبود ارتباط ریلی با افغانستان و ترکمنستان می‌شود و به تبع آن کشور‌های آسیای میانه و روسیه هم امکان حمل بار بیشتری را خواهند داشت و این محور مورد علاقه کشور هندوستان نیز به شمار می‌رود.
در مورد زمان بهره برداری از طرح باید گفت ۱۰ سال از آغاز احداث خط ریلی چابهار - زاهدان می‌گذرد، اما هنوز تکمیل نشده است. در ماه‌های اخیر برخی افراد گفتند که این خط ریلی تا پایان امسال تکمیل می‌شود، اما این ادعا صحیح نیست، حتی اینکه سال آینده به بهره‌برداری برسد، دور از انتظار است؛ علاوه بر تأمین اعتبار کافی، این پروژه نیازمند تلاش فوق‌العاده اجرایی است و احتمالاً افتتاح این طرح در سال ۱۴۰۵ خواهد بود.
دلیل طولانی شدن اجرا و احداث این خط آهن از نظر شما چیست؟
خط ریلی چابهار - زاهدان در سال ۱۳۹۲ آغاز شد و پیمانکار آن قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاست. این پروژه ریلی ۶۲۸ کیلومتر طول دارد و حدود ۵۰ درصد مسیر آن کوهستانی بوده و از لحاظ موقعیت جغرافیایی در شرایط خاصی قرار دارد. این پروژه با اعتبارات عمرانی شروع شده و به وضعیت فعلی رسیده است.
البته بخشی از این پروژه در محدوده زاهدان به خاش افتتاح شد و در حال حاضر فعال است و ساخت بقیه آن نیز با منابع مالی دولتی با شتاب انجام می‌گیرد.
اینجا باید از حمایت ویژه مقام معظم رهبری دام ظله از این طرح تقدیر کرد، زیرا ایشان در سال ۱۳۹۸ با اختصاص ۳۰۰ میلیون دلار از منابع صندوق توسعه ملی به این طرح مهم موافقت کردند و در سال ۱۴۰۱ نیز اجازه استفاده از منابع مالی تهاتر نفتی را برای برخی طرح‌های مهم حمل و نقل دادند و به این ترتیب طرح راه آهن چابهار - زاهدان از منابع مالی مناسب برخوردار شده است و ان‌شاءالله بتواند در کمترین زمان ممکن به بهره بردرای برسد.
کدام استان‌ها می‌توانند از خدمات این راه آهن به صورت مستقیم استفاده کنند؟
بندر چابهار و این خط آهن برای تسهیل صادرات و واردات استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان بسیار مهم و نقش آفرین است. راه‌آهن چابهار حمل‌ونقل بار‌های داخلی و مسافری بین مناطق استان سیستان و بلوچستان را مقدور می‌کند؛ این طرح علاوه بر جنبه بین‌المللی از ابعاد توسعه مناطق شرقی و جنوبی کشور و آمایش سرزمینی و توسعه اقتصاد دریامحور اهمیت بالایی دارد و باعث شکوفایی و رونق بیشتر در استان بزرگ و مستعد سیستان و بلوچستان در عرصه‌های اقتصادی و اجتماعی خواهد شد. وقتی یک خط آهن یا هر مسیر آمد و شد بین‌المللی ایجاد می‌شود، تمام استان‌هایی که این مسیر از آنجا عبور می‌کند، می‌توانند از آن بهره ببرند.
