«چاپخانه» از کجا آمد؟

جوان آنلاین: کانال تلگرامی «کلمات» نوشت: در هند عمل چاپ را «چهاپه» - به معنی قالب چوبی که به آن نقش بر جامه‌ها و جز آن کنند- و عامل آن را «چهاپه‌گر» می‌نامیدند.

این واژه در زبان فارسی متداول در هند وارد شد و کتاب‌ها و روزنامه‌های فارسی آن سرزمین آن را به‌کار بردند. در [کتاب]مسیر طالبی که سفرنامه یک ایرانی نشوونمایافته و مقیم هند به اروپاست، در سال۱۲۱۹ ق/ ۱۸۰۴م، واژه‌های «چهاپه»، «چهاپه‌گر» و «چهاپه‌گری» به کار رفته است. 

چهاپه در افغانستان به صورت «چهاپ» معمول شد و در آن سرزمین چاپخانه را «چهاپ‌خانه» نامیدند، اما در ایران تلفظ این واژه هندی تغییر بیشتری پیدا کرد و به صورت «چاپ» درآمد و قبل از هر واژه هم‌معنای دیگری در آثار اوایل قرن سیزدهم هجری راه یافت، بنابراین نظر کسانی که معتقدند ابتدا لغت «باسمه‌خانه» به جای «چاپخانه» مستعمل بوده، نادرست است.

ریشه چاپ را برخی از «چاو»، یعنی پول کاغذی عصر ایلخانان مغول دانسته‌اند، لیکن عقیده اکثر محققان خلاف این نظر و موافق ریشه هندی آن است. 

برگرفته از: #ناصرالدین پروین، مقاله «کهن‌ترین واژگان صنعت چاپ در زبان فارسی» در مجله کلک، فروردین و اردیبهشت۱۳۷۱، شماره‌های ۲۵ و ۲۶، صص ۱۳۳ و ۱۳۴.