جوان آنلاین: برنامه هفتم توسعه با هدف حمایت از سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در پتروپالایشگاه‌ها، مشوق‌های متعددی ارائه کرده است که از جمله آنها می‌توان به امکان تهاتر نفت‌خام با تجهیزات وارداتی و تخفیف خوراک در سال‌های اولیه اشاره کرد. این مشوق‌ها در شرایط تحریمی و محدودیت‌های ارزی، راهکاری مؤثر برای جذب سرمایه‌گذاری غیردولتی و ارتقای فناوری‌های پالایشی به شمار می‌آید. پتروپالایشگاه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزار‌های مدرن در صنعت نفت و گاز، نقش بسزایی در افزایش ارزش‌افزوده و بهینه‌سازی مصرف منابع نفتی دارند. این واحد‌های پیشرفته با تبدیل نفت‌خام به محصولات متنوعی مانند سوخت‌های باکیفیت، مواد اولیه مورد استفاده در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها، نه تنها به کاهش وابستگی کشور به صادرات نفت‌خام کمک می‌کنند، بلکه با افزایش درآمد‌های ارزی و ایجاد بازار‌های جدید برای محصولات نهایی، زمینه توسعه اقتصادی پایدار را فراهم می‌سازند. توسعه پتروپالایشگاه‌ها می‌تواند نقشی حیاتی در ایجاد اشتغال، کاهش هزینه‌های تولید و افزایش ظرفیت‌های تولید داخلی داشته باشد و در این راستا، حمایت از بخش غیردولتی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه اهمیت ویژه‌ای دارد. برنامه هفتم توسعه با ارائه مشوق‌های مختلف، سعی دارد بخش خصوصی را برای ورود به این عرصه ترغیب کند و از مزایای فناوری‌های پیشرفته بهره‌مند شود. در همین راستا با مجید نصیرپور، نماینده مجلس شورای اسلامی به گفتگو پرداختیم.
نصیرپور در خصوص نقش پتروپالایشگاه‌ها در اقتصاد کشور، چالش‌های پیش روی سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی و اقدامات ضروری مجلس برای تسهیل این فرایند، ضمن تأکید بر اهمیت بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در صنعت پالایشگاهی به بیان راهکار‌هایی برای افزایش جذب سرمایه‌گذاری و رفع موانع اجرایی مشوق‌های پیش‌بینی‌شده در برنامه هفتم توسعه به «جوان» می‌گوید: توسعه پتروپالایشگاه‌ها نه تنها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزار‌های افزایش بهره‌وری در صنعت نفت و گاز شناخته می‌شود، بلکه به عنوان راهکاری برای افزایش تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا از منابع نفت‌خام نیز اهمیت دارد. این پالایشگاه‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و پیشرفته، نفت‌خام را به محصولات متنوعی تبدیل می‌کنند، به همین دلیل تمرکز بر توسعه پتروپالایشگاه‌ها می‌تواند راهی مؤثر برای کاهش وابستگی کشور به صادرات نفت‌خام به عنوان یک ماده خام و کمک به ایجاد تنوع در درآمد‌های ارزی باشد. این امر خصوصاً در شرایط تحریم‌های بین‌المللی و کاهش تقاضای جهانی برای نفت‌خام اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، چراکه تبدیل نفت به محصولات با ارزش‌تر نه تنها ظرفیت صادرات را افزایش می‌دهد، بلکه بازار‌های جدیدی را برای کشور ایجاد می‌کند.
وی می‌افزاید: مجلس شورای اسلامی می‌تواند نقش کلیدی در تسهیل فرایند سرمایه‌گذاری در پتروپالایشگاه‌ها داشته باشد. با توجه به اهمیت بخش غیردولتی در این حوزه، قوانین و مقررات تشویقی می‌تواند نقش مؤثری در جلب توجه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی ایفا کند. یکی از ابزار‌های قانونی که در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده، ارائه مشوق‌های متنوع به بخش غیردولتی برای ورود به این حوزه است که از جمله این مشوق‌ها می‌توان به امکان تهاتر نفت‌خام با واردات تجهیزات اشاره کرد. این روش، به خصوص در شرایطی که محدودیت‌های ارزی و تحریم‌های اقتصادی مشکلاتی برای واردات فناوری‌های مورد نیاز ایجاد کرده است، می‌تواند به عنوان یک راه‌حل مؤثر عمل کند. به طور مثال، در برنامه هفتم توسعه آمده است که بخش غیردولتی می‌تواند روزانه ۳۰۰هزار بشکه نفت‌خام را برای واردات تجهیزات تهاتر کند یا در سال اول از تخفیف خوراک بهره‌مند شود. این مشوق‌ها در صورت اجرای دقیق و شفاف می‌توانند شرایط را برای سرمایه‌گذاری در پتروپالایشگاه‌ها بهبود بخشند.
این نماینده مجلس ادامه می‌دهد: در همین راستا لازم است مجلس و نهاد‌های نظارتی، فرایند‌های اجرایی این مشوق‌ها را به طور دقیق و با شفافیت کامل تعریف کنند، به عنوان مثال نحوه تهاتر نفت‌خام، سامانه یا محل تهاتر، نحوه قیمت‌گذاری این نفت، روش‌های انتقال آن و نحوه محاسبه ارز حاصل از تهاتر باید به طور مشخص تعریف شود. این موارد به دلیل پیچیدگی‌های ناشی از تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های اقتصادی، نیازمند دقت بالایی هستند. علاوه بر این، واردات تجهیزات مورد نیاز برای پتروپالایشگاه‌ها نیز باید تحت نظارت دقیق و با بررسی جوانب مختلف انجام گیرد تا از بروز مشکلاتی مانند فساد احتمالی یا سوءاستفاده از منابع جلوگیری شود. در این میان، اهمیت استفاده از فناوری‌های پیشرفته و بهره‌گیری از توان علمی داخلی و خارجی نباید نادیده گرفته شود.
نصیرپور خاطرنشان می‌کند: یکی از مزایای توسعه پتروپالایشگاه‌ها، تولید محصولات متنوع‌تر و با کیفیت بالاتر است. این تنوع محصول به کشور کمک می‌کند بتواند نیاز‌های مختلف داخلی را تأمین کند و صادرات محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر را افزایش دهد. علاوه بر این، توسعه پتروپالایشگاه‌ها می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید و بهبود بهره‌وری منجر شود، این در حالی است که بسیاری از پالایشگاه‌های دولتی و شبه‌دولتی به دلیل فقدان دانش مدیریتی و انگیزه کافی، قادر به بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های خود نیستند. شرکت‌های دولتی اغلب با مشکلاتی مانند کمبود سرمایه برای نوسازی تجهیزات و فقدان آینده‌نگری مواجه هستند که باعث کاهش بهره‌وری و کیفیت محصولات تولیدی می‌شود، به همین دلیل ورود بخش غیردولتی به این حوزه، با توجه به انگیزه‌های بالاتر و توان مدیریتی بهتر می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود عملکرد و کیفیت محصولات تولیدی داشته باشد.
نماینده مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: نقش بخش غیردولتی در توسعه پتروپالایشگاه‌ها از آن جهت حائز اهمیت است که این بخش با در اختیار داشتن سرمایه و توان مدیریتی لازم، می‌تواند به‌سرعت در حوزه‌های مختلفی از جمله تأمین فناوری‌های نوین و نوسازی تجهیزات ورود کند. این امر به‌خصوص در شرایطی که شرکت‌های دولتی به دلیل محدودیت‌های مالی و مدیریتی قادر به بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود نیستند، می‌تواند نقش نجات‌دهنده‌ای داشته باشد، از این رو سیاستگذاری‌های دقیق و شفاف مجلس و دولت در جهت حمایت از بخش غیردولتی می‌تواند نقشی کلیدی در تسریع روند توسعه پتروپالایشگاه‌ها ایفا کند. وی می‌افزاید: همانطور که در برنامه هفتم توسعه اشاره شده، لازم است علاوه بر تصویب قوانین مناسب، اراده‌ای علمی و مدیریتی نیز در کشور شکل گیرد تا بتوان از ظرفیت‌های موجود به‌درستی استفاده کرد. بهره‌گیری از توانمندی‌های علمی داخلی و فناوری‌های روز دنیا می‌تواند به توسعه هر چه سریع‌تر پتروپالایشگاه‌ها کمک کند. اگرچه محدودیت‌های تحریم و مشکلات اقتصادی چالش‌هایی جدی در این مسیر ایجاد کرده‌اند، اما همانطور که رهبر معظم انقلاب اشاره کردند، با به‌کارگیری روش‌های نوین و خلاقانه می‌توان این چالش‌ها را پشت سر گذاشت و کشور را از این مشکلات رها ساخت.
نصیرپور در پایان تأکید می‌کند: به طور خلاصه می‌توان گفت برنامه هفتم توسعه با هدف حمایت از سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در پتروپالایشگاه‌ها، مشوق‌های متعددی ارائه کرده است که از جمله آنها می‌توان به امکان تهاتر نفت‌خام با تجهیزات وارداتی و تخفیف خوراک در سال‌های اولیه اشاره کرد. این مشوق‌ها در شرایط تحریمی و محدودیت‌های ارزی، راهکاری مؤثر برای جذب سرمایه‌گذاری و ارتقای فناوری‌های پالایشی به شمار می‌آید، با این حال نظارت دقیق و شفاف بر فرایند‌های اجرایی این مشوق‌ها از سوی مجلس و نهاد‌های نظارتی ضروری است تا از بروز مشکلات احتمالی مانند فساد و سوءاستفاده جلوگیری کند و اهداف توسعه‌ای به‌درستی محقق شود.
