جوان آنلاین: پژوهشگر منابع طبیعی معتقد است جمعیت تهران از ۱۰ سال پیش تاکنون، قطعاً بیشتر شده است. این جمعیت کجا ساکن شدهاند. قانون عدم الحاق زمین به محدوده شهری باعث شده کمبود زمین داشته باشیم و تهران زمینی برای ساخت‌وساز نداشته باشد. زمین‌های داخل محدوده یا فضای سبز است یا ساختمان‌های متروکه‌ای که صاحبانشان مانع ساخت هستند. بنابراین راهی جز تغییر کاربری پارک‌ها نمی‌ماند. از طرف دیگر، باغ‌های شخصی داخل شهر نیز به علت ارزش بسیار بالای زمین‌های داخل محدوده، تغییر کاربری پیدا کرده‌اند.
کتاب فارسی چهارم ابتدایی در سال‌های دهه ۸۰، درسی درباره درخت‌ها داشت. مردم شهر، یک روز صبح از خواب برخاستند و جای خالی درخت‌ها را در شهر دیدند. درختان شهر رفته بودند. آلودگی هوا و آلودگی صوتی و بی‌توجهی مردم شهر، دلیلی بود که درخت‌ها را ناچار به رفتن کرده بود. حالا انگار تهران همان شهر خیالی است که مردمش یک روز صبح بیدار شدند و جای خالی درختان سرسبز را در شهر دیدند.
تصاویر هوایی جدیدی که اخیراً از شهر تهران منتشر شده است، نشان می‌دهد در بازه زمانی مرداد ۱۴۰۰ تا مرداد ۱۴۰۳، نزدیک به ۱۳ هزار هکتار از اراضی مشجر تهران در آستانه نابودی و تغییر کاربری قرار گرفته‌اند. پدرام جدی، پژوهشگر محیط‌زیست و منابع طبیعی در گفتگو با «جوان» یکی از علل نابودی بوستان‌های تهران را کمبود زمین شهری می‌داند.
پدرام جدی، سرپرست دفتر مشارکت‌های مردمی محیط‌زیست و پژوهشگر منابع طبیعی و محیط‌زیست سازمان حفاظت محیط‌زیست، در گفتگو با «جوان» در پاسخ به پرسش علل اصلی نابودی درختان تهران گفت: «قطعاً در این حوزه ضعف مدیریتی وجود دارد، اما همه مشکلات به عوامل انسانی برنمی‌گردد. یکی از دلایلی که اخیراً سازمان منابع طبیعی و استادان این حوزه به آن اشاره کردند، زمان تاسیس این پارک‌ها است. چیتگر و سرخه حصار حدود ۵۰ سال پیش تأسیس شدهاند. عمر این درختان تمام شده است و به سن دیرزیستی رسیده‌اند.»
این پژوهشگر حوزه منابع طبیعی در ادامه افزود: «البته تمام خشک شدن‌ها به این علت نیست. برخی از درختان دچار آفت شدهاند که با یک تنش کوچک یا آلودگی هوا یا گرمای زیاد از بین می‌روند. اگر رسیدگی مناسب اتفاق بیفتد، این درخت‌ها از بین نمی‌روند. علت دیگر، توسعه شهر است. زمانی که این پارک‌ها به وجود آمدند، شهر اینقدر بزرگ نبود. به استناد آمار رسمی، سالانه حدود ۴۰ هزار نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به‌خاطر آلودگی هوا فوت می‌کنند. طبیعی است که درخت‌ها هم در این شرایط آسیب ببینند.»
وی در خصوص آبیاری نکردن درختان شهر گفت: «مشکل فقط آبیاری نیست؛ هرچند من نافی این نظر هم نیستم. در طول زمان شهرداری همواره به دنبال آپارتمان‌سازی و برج‌سازی بوده و متأسفانه این ذات شهرداری است.» سرپرست دفتر مشارکت‌های مردمی محیط‌زیست در ادامه، این نکته را یادآورد شد: «داخل شهر تهران به دلیل وجود کمربند شهری، دیگر زمینی برای ساخت‌وساز وجود ندارد. یا بوستان‌ها هستند یا ساختمان‌های متروکه‌ای که صاحبانشان مانع ساخت هستند. بنابراین راهی جز تغییر کاربری پارک‌ها نمی‌ماند. ساخت‌وساز برای کسانی که می‌خواهند در این زمین‌ها ساخت‌وساز کنند، منفعت دارد. طبیعی است که شهرداری از تغییر کاربری استقبال کند، چون برای هر ساختمان عوارض دریافت می‌کند.»
بسته شدن محدوده شهری بلای جان درختان
او در خصوص روند نابودی اراضی مشجر و باغ‌های تهران در سال‌های اخیر توضیح داد: «جمعیت تهران از ۱۰ سال پیش تاکنون، قطعاً بیشتر شده است. این جمعیت کجا ساکن شدهاند؟ حتماً به ازای آن‌ها ساختمان بیشتر شده است. مردم به خدمات رفاهی، پلیس، فروشگاه، درمانگاه، مسجد و مدرسه نیاز دارند. وقتی جمعیت زیاد شود، مطالبات پنهانی هم شکل می‌گیرد. شهر توسعه پیدا کرده است. طبیعی است که بسیاری از باغ‌ها و اراضی کشاورزی تغییر کاربری پیدا کنند. ابتدای دهه ۹۰ سمت چیتگر برجی وجود نداشت، اما امروز، چون نیاز است، برج ساخته شده است. از بین رفتن درختان برای ارزش زمینی است که در تهران وجود دارد و تغییر کاربری پیدا کرده است.»
جدی درباره بسته شدن محدوده شهری و تأثیر آن گفت: «قانون عدم الحاق زمین به محدوده شهری، باعث شده کمبود زمین داشته باشیم و تهران زمینی برای ساخت‌وساز نداشته باشد. این اتفاق در همه جای کشور افتاده است که زمین‌های داخل محدوده شهری بسیار گران شدهاند. در حال حاضر تهران بیش از این گنجایش ندارد. حوزه نظارت ما در ساختمان و زمین بسیار فاجعه است. بانک‌ها و مجموعه‌های دولتی واحد‌های مسکونی زیادی دارند که خالی هستند و به بازار عرضه نمی‌کنند. بافت‌های فرسوده نوسازی نمی‌شوند. محدوده شهر‌ها هم که بسته است. فشار این مشکلات بر باغ‌ها و بوستان‌های شهر می‌آید که باید تغییر کاربری پیدا کنند.»
