سال گذشته ۶۴۰ نفر در جریان سوانح رانندگی تهران جانشان را از دست دادند که ۴۱ درصد از این آمار مربوط به رهگذران است. خطرناکترین معابر برای رهگذران، عبور از عرض بزرگراههاست و آنگونه که پلیس گزارش داده، بزرگراههای آزادگان، امام علی و همت در صدر این معابر پرخطر قرار دارند. ما همواره هنگام رانندگی در این معابر شاهد تردد عابران از عرض مسیرها هستیم. از آنجا که سرعت رانندگی در بزرگراهها بیش از خیابانهاست، روشن است که رانندگان در این معابر با سرعت بیشتری رانندگی میکنند، از همینرو وقتی راننده به صورت ناگهانی با رهگذری در میان مسیر مواجه میشود، ممکن است کنترل خودرو از دست او خارج شود و حادثهای ناگوار رقم بخورد. این اتفاق در شبها با خطر بیشتری همراه است، خصوصاً اگر عابران لباس تیره به تن داشته باشند، تشخیص آنها برای راننده در تاریکی معبر با دشواری زیادی همراه خواهد بود. کارتنخوابها هم از معضلات اساسی در این مسیرها هستند. آنها به صورت ناگهانی از میان فضای سبز وارد مسیر میشوند و از آنجا که توان حرکتی مناسبی ندارند امکان بروز خطر را افزایش میدهند. رفتگران و کارگران شهرداری هم از قربانیان این سوانح هستند. با وجود اینکه خطرات زیادی این دسته از افراد را تهدید میکند، اما شاهد هستیم شهرداری تهران برای نظافت معابر پرخطری مثل بزرگراه آزادگان به صورت مکانیزه، از رفتگران استفاده میکند. کارگران فضای سبز هم همواره در معرض خطر هستند، بهخصوص در فصل هرس کردن درختان که این موضوع بدون توجه اصولی به مراقبت از جان این افراد انجام میشود. شهرداری باید در نظر داشته باشد نصب یک نوار زرد یا پرچم قرمز در بزرگراهی که خودروها با سرعت زیاد در حال حرکت هستند، نمیتواند از جان کارگران شهرداری مراقبت کند.
عدم استفاده از پلهای عابرپیاده مهمترین دلیل رقم خوردن این سوانح است. اگر برای لحظهای کنار یک پل عابرپیاده در یکی از بزرگرهها توقف کنیم، به خوبی متوجه میشویم عمده عابران ترجیحشان این است که به جای بالا رفتن از پلههای پل، قدم به عرض خیابان بگذارند، با این تصور که اتفاقی برایشان روی نخواهد داد. البته این امکان وجود دارد عدهای توانایی بالا رفتن از پلها را نداشته باشند. افراد سالخورده، ناتوان حرکتی یا بیماران از جمله این افراد هستند. با این حال وضعیت موجود نشان میدهد امکان دسترسی به پلهای مکانیزه در همه بزرگراهها و خیابانها وجود ندارد، برای همین شهروندان بهتر است به جای عبور از عرض مسیر راه دیگری را انتخاب کنند. ماده ۲۱۵ قانون راهنمایی و رانندگی، وظایفی را متوجه رهگذران میکند از جمله اینکه در محلهایی که پیاده رو وجود دارد، عابران از سطح سواره رو استفاده نکنند یا اینکه برای گذشتن از عرض راه، تنها از گذرگاههای پیاده، پلهای هوایی و گذرگاههای زیرزمینی مجاز عبور کنند. همچنین از دویدن، پریدن و ورود ناگهانی به سطح سواره رو خودداری کنند و مراقب حرکت وسایل نقلیه باشند. هشدار دیگر اینکه از حصار آزادراهها نگذرند و در بزرگراهها و خیابانها از لابهلای درختان و گل بوتههای حاشیه و میانه راه عبور نکنند. این ماده قانونی همچنین به عابران پیاده یادآور میشود که در تقاطعها با روشن شدن چراغ عابر حرکت کنند و هنگامی که چراغ عابر قرمز است، عبور نکنند. همچنین از موانع و خط کشی خطوط ویژه، سواره رو خیابانها و میدانها عبور نکنند.
روشن است در نظر نگرفتن این موضوع امکان بروز حادثه را شدت میبخشد، خصوصاً در بزرگراهها که قانونگذار برای عابرپیاده سهم تقصیر هم در نظر میگیرد. البته قانونگذار ضمن برشمردن وظایف قانونی که متوجه عابرپیاده میشود در ماده ۱۸۰ قانون راهنمایی و رانندگی به رانندگان هم تذکر میدهد که هنگام رانندگی همه حواس خود را جمع کنند و تمرکز و هوشیاری کاملی داشته باشند. با این حال باید در نظر داشته باشیم فراوانی آمار مرگ و مصدومیت رهگذران در جریان سوانح رانندگی جز با تمکین از قانون کاهش پیدا نمیکند. مدیران شهری همانگونه که برای جان خود ارزش قائل هستند باید برای جان کارگران شهری هم ارزش قائل باشند و آنها را در مسیرهایی که امکان خطر وجود دارد به کار نگیرند. تاریکی معابر هم میتواند از دلایل عمدهای باشد که امکان عبور امن را از شهروندان سلب میکند که این موضوع به وزارت نیرو مربوط است. بنابراین بخشی از جان مردم به دلیل بیمبالاتی سازمانهای دولتی از دست میرود. پایان سخن اینکه تصور اینکه حادثه برای دیگران اتفاق میافتد نباید مانع از وارد شدن خدشه به وجهه قانون شود.