جوان آنلاین: زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه ورود و خروج و نظام ارزیابی و حمایت‌های جدید، از ابتدای سال جاری متحول و علاوه بر تسهیل ورود شرکت‌ها به زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان‌ها، نظام حمایتی نیز هدفمند و هوشمند شده است. نظام جدید ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان و ابزار‌های در دسترس حاکمیت برای حمایت از نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال، از جمله مصادیق تحول این حوزه است که به باور کارشناسان، مسیر تحقق دانش‌بنیان‌شدن صنایع بزرگ را نیز مهیا کرده و به یک قدرت راهبردی برای کشور در جهت مقابله با تحریم‌ها و همچنین توسعه صنعتی فناورمحور کشور تبدیل شده است که امکان توسعه نیز دارد و پس از تأمین نیاز داخل، امکان صادرات خدمات فنی و مهندسی به بازار‌های جدید فراهم خواهد شد.
استفاده از فناوری و به‌کارگیری نتایج تحقیق و توسعه، یکی از محور‌های راهبردی تحقق تکمیل زنجیره صنایع بزرگ است و صنایع به دلیل مسئولیت مستقیم برای تولید و بازاریابی هیچ تمرکز جدی بر فرایند صنعتی و تحقیق و توسعه خود ندارند و این امر نیازمند توسعه همکاری با نهاد‌های بیرونی است. یکی از دلایل شکل‌گیری زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان مسئله مربوط به حل این معضل صنعت بوده است و به دنبال آن شرکت‌های دانش‌بنیان محصولاتی برای بازار خود، یعنی فرایند صنعت تولید می‌کنند که به بهبود کیفیت محصولات تولیدی و کمک به تکمیل زنجیره ارزش صنایع بزرگ کشور ختم می‌شود، از همین رو از سال ۱۴۰۰ و بعد از مرحله اول ایجاد زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان، این بخش مهم از اقتصاد کشور، پس از تثبیت و ایجاد خود، وارد مرحله بازارسازی و فروش محصولات شده و از همین رو قانون جهش تولید دانش‌بنیان بستر راهبردی برای تحقق این امر است.
متولی زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان کشور در دولت نیز با تکیه بر همین قانون، سازوکار‌های جدید حمایتی از تولید دانش‌بنیان و بازارسازی را آغاز کرده است که اولین و مهم‌ترین آن سازوکار «تولید بار اول» و عقد قرارداد خارج از روند تشریفات و به صورت ترک تشریفات مناقصه برای شرکت‌های توانمند دانش‌بنیان در جهت همکاری با صنایع مختلف است که نیاز ارزی و ارزبری کشور را در مدت کوتاهی کاهش جدی می‌دهد. دومین ابزار حمایتی بحث اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه برای صنایع پیشران اقتصادی و صادرات‌محور کشور است که از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان به تحقیق و توسعه صنعتی بپردازند و از این مسیر به سمت تکمیل زنجیره ارزش خود و محصولات با ارزش افزوده بسیار بالاتر بروند.
شرکت‌های دانش‌بنیان محور اصلی توسعه فناوری در صنایع بزرگ کشور هستند
محمدحسن آصفری، عضو کمیسیون «شورا‌ها و امور داخلی کشور» در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «جوان» با اشاره به تغییر در نظام قوانین حمایتی پیرو ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان و اقدامات معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور در این بخش گفت: حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان بزرگ‌ترین وظیفه مدیریتی ماست. در صورت حمایت، شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با ابداعات و اختراعات خودشان در حوزه‌هایی نظیر فرآورده‌های نفتی تلاش کنند تا ما شاهد تبدیل نفت به فرآورده‌های مختلف باشیم. حتماً با فروش این فرآورده‌ها می‌توانیم افزایش منابع درآمدی داشته باشیم. وی تصریح کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان با توجه به مجوز‌های خوبی که طبق قانون به آنها داده شده است، باید نسبت به ایجاد ارزش افزوده در حوزه نفت حرکت کنند و این موضوع به خودی خود می‌تواند درآمد‌های خوبی برای کشور ایجاد کند. حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تنها معطوف به ارائه تسهیلات نیست. ما باید در کنار قوانین خوبی که تصویب می‌کنیم، سیاست‌های تشویقی در حوزه معافیت در عوارض، مالیات‌ها و ایجاد مکان مناسب برای آنها را مدنظر قرار دهیم.
این نماینده مجلس بیان کرد: همچنین باید مواد خام به درستی در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان گذاشته شود تا این شرکت‌ها بتوانند تولیدات خوبی در حوزه فرآورد‌های نفتی و جلوگیری از خام‌فروشی داشته باشند. استقرار اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان در ایران پاسخی راهبردی به نیاز‌های تحقیق، توسعه و فناوری صنایع این کشور بوده است.
تکامل این اکوسیستم در تولید محصولات باکیفیت و در نتیجه اعتلای صنایع بزرگ کشور و تکمیل زنجیره ارزش آنها بسیار مهم بوده است. از سال ۱۴۰۰، پس از مرحله اولیه ایجاد اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان، تمرکز قابل توجهی بر بازاریابی و تجاری‌سازی محصولات صورت گرفت؛ مرحله‌ای که با قانون جهش تولید دانش‌بنیان تقویت شد.
تحول بزرگ زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان
محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «جوان» با اشاره به تغییر در نظام قوانین حمایتی پیرو ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان و اقدامات معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور در این بخش گفت: تغییرات گسترده صنعتی کشور و تحولات اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان موجب شد تغییرات متنوعی در بخش‌های مختلف اکوسیستم حکمرانی اقتصاد دانش‌بنیان ایجاد شود.
وی افزود: نتیجه این تلاش‌ها در قدم اول اصلاح قانون مرتبط با اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان و قانون جهش تولید دانش‌بنیان بود که تغییرات بسیار مهمی در زمینه اصلاح نظام تأمین مالی و همچنین بازارسازی برای شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت کشور ایجاد کرد.
رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با اشاره به اقدامات معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور در جهت کمک به این شرکت‌های دانش‌بنیان تصریح کرد: مهم‌ترین بخش جهت تحولات اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان و پاسخگویی به نیاز‌های فناورانه صنعت کشور، تغییر در نظام حمایتی و ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان است.
رضایی‌کوچی با اشاره به بازتعریف و بازطراحی نظام حمایتی و ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان در جهت تحقق مسیر رشد بازار این شرکت‌ها بیان داشت: یکی از موضوعات قابل توجه در زمینه ایجاد محدودیت در اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان، نظام ارزیابی پیچیده شرکت‌های ورودی به این نظام است. نظام ارزیابی قبلی تنها بر شاخص پیچیدگی فناوری تکیه داشت که برای ارزیابی ماهیت دانش‌محور و فناورانه یک شرکت کافی نبود. این نماینده مجلس شورای اسلامی ادامه داد: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در پاسخ به این چالش‌ها به سمت اصلاح نظام ارزیابی و حمایتی برای تسهیل ورود شرکت‌ها به اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان حرکت کرده است که طیف گسترده‌ای از ابزار‌ها و حمایت‌ها را در اختیار اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان قرار داده است.
رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نظام ارزیابی جدید طیف گسترده‌تری از عوامل و شاخص‌ها مانند مطلوبیت‌های منطقه‌ای، اشتغال نخبگان و طیف وسیعی از نوآوری‌ها را در نظر می‌گیرد تا ماهیت واقعی توانایی‌های دانش‌محور و فناوری یک شرکت را بهتر ارزیابی کند، گفت: این نظام جدید ارزیابی و حمایتی از شرکت‌های دانش‌بنیان، تحول بزرگی در اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان ایجاد خواهد کرد.
جمع‌بندی
توجه به حرکت شرکت‌های بزرگ صنعتی در مسیر بهره‌گیری از ظرفیت‌شرکت‌های دانش‌بنیان، نه یک اختیار بلکه الزام بوده و شرکت‌ها برای ماندگاری در حلقه رقابت یک بازار سالم، ناگزیر به حرکت در این مسیر هستند، البته شرکت‌های خصولتی به واسطه استفاده از اموال مردم و بدون رعایت الزامات پاسخگویی به آنها، خیلی مشمول این قاعده نمی‌شوند!
