جوان آنلاین: خراسان رضوی با اقلیم خشک و کویری در تأمین آب موردنیاز مشکل دارد، به طوری که از ۳۷ دشت این استان، سطح آب زیرزمینی ۳۴ دشت افت کرده است. اکنون حدود ۹۰ درصد گستره استان خراسان‌رضوی و ۹۸درصد پهنه شهرستان مشهد در شرایط خشکسالی قرار دارند که گذر این خطه از تنش آبی، نیازمند مشارکت مردم و کاری جهادی است. بر همین اساس یکی از راه حل‌های ارائه شده، رساندن آب دریا‌های جنوب به این منطقه است. مسئولان خراسان‌رضوی اعلام کرده‌اند، با برنامه‌ریزی‌های انجام شده آب دریای عمان تا پایان سال ۱۴۰۵ به مشهد می‌رسد و در گام اول، هدف از این کار تأمین آب حوزه صنعت اعلام شده تا چرخ صنایعی مانند فولاد از کار نیفتند. ضمن اینکه در بخش کشاورزی نیز از پساب‌ها استفاده خواهد شد.
در گذشته عده‌ای پروژه انتقال آب از دریا را توهم می‌دانستند، اما این پروژه به عنوان ضرورت انکارناپذیر به مرحله اجرایی رسید.
حالا طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور در مجموع حدود ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. سهم خراسان‌رضوی از این طرح انتقال ۱۲۰میلیون متر مکعب آب است که طبق مکاتبه با وزارت نیرو حدود ۳۰ درصد آن به آب شرب اختصاص خواهد یافت و مابقی با کاربری صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ضمن اینکه در حال حاضر شیرین‌سازی آب برای استان سیستان و بلوچستان تبدیل به قانون شده و باید این قانون به استان‌های خراسان‌رضوی و خراسان‌جنوبی نیز تعمیم داده شود.
استاندار خراسان‌رضوی هدف از انتقال آب دریای عمان به این استان را تأمین آب حوزه صنعت عنوان کرده و می‌گوید: «در این پروژه آبی که به خراسان می‌رسد برای مصارفی از جمله صنایع فولادی و بخش‌های دیگر در این حوزه خواهد داد.»
یعقوبعلی نظری با تأکید بر اینکه سال ۱۴۰۵ فاز اول پروژه آبرسانی دریای عمان به خراسان‌رضوی به مرحله بهره‌برداری خواهد رسید و آنچه قرار است به مشهد انتقال داده شود، سالانه ۱۳۰میلیون متر مکعب آب است، ادامه می‌دهد: «در خراسان‌رضوی و استان‌های شبیه به آن مهم‌ترین مشکل تأمین آب است و مسئولان کشوری باید تصمیمات اساسی بگیرند. اگرچه پروژه‌هایی در دست اقدام است و در همین رابطه یکی از پروژه‌های زودبازده امسال به بهره‌برداری رسید.»
به گفته این مسئول، سد شورجه در لیست پروژه‌های میان مدت است که امید می‌رود در سال آبی جاری آبگیری شود و از پروژه‌های بلند مدت هم باید به انتقال آب دریای عمان اشاره کرد.
نظری می‌گوید: «استفاده از پساب و تصفیه فاضلاب از دیگر پروژه‌هایی است که در دست اقدام داریم و جایگزین مصرف آب در بخش صنعت، خدمات و کشاورزی می‌شود تا بتوانیم با صرفه‌جویی در بخش کشاورزی، آب موجود را مدیریت کنیم.»
کارخانه‌ای برای لوله سازی
آنطور که مدیرعامل شرکت تأمین آب صنایع و معادن اعلام کرده، با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده آب دریای عمان در پایان سال ۱۴۰۵ به مشهد می‌رسد.
محمدحسن اسدی با بیان اینکه یک کارخانه ساخت لوله جهت تسریع در تأمین لوله موردنیاز خط انتقال آب از دریای عمان به استان‌های سیستان وبلوچستان و خراسان‌های‌جنوبی و رضوی احداث می‌شود، ادامه می‌دهد: «براساس این طرح در پایان سال ۱۴۰۳ و حداکثر تا اوایل سال ۱۴۰۴ آب دریای عمان به زاهدان خواهد رسید؛ در این راستا افق پیش‌بینی‌شده برای رسیدن آب به مشهد مقدس هم سال ۱۴۰۵ است.»
وی با بیان اینکه ۲۰ پیمانکار در مسیر خط انتقال آب از چابهار تا مشهد مقدس در حال فعالیت هستند، ادامه می‌دهد: «بخش‌های در حال اجرای این پروژه شامل لوله‌گذاری، ساخت آبگیر، آب‌شیرین‌کن و پمپاژ است که هم‌اکنون در تمام جنبه‌ها پیمانکاران در حال فعالیت هستند.»
آنطور که برنامه‌ها نشان می‌دهد، هدفگذاری اولیه، انتقال آب به زاهدان است، در این راستا ۱۰ پیمانکار با ظرفیت دو کیلومتر لوله‌گذاری در روز فعال هستند که ظرفیت بسیار بزرگی به شمار می‌آید.
مدیرعامل شرکت تأمین آب صنایع و معادن با تأکید بر اینکه پروژه انتقال آب از دریای عمان با توان مهندسان ایرانی در حال اجراست، می‌گوید: «اقدام خوبی که با حضور استانداران خراسان‌رضوی و سیستان و بلوچستان انجام شد این بود که تصمیم گرفته شد با دستور وزیر صمت یک کارخانه لوله‌سازی در شهر زاهدان برای این پروژه احداث کنیم تا عملیات ساخت تسریع شود. پیشرفت فیزیکی این پروژه در مقیاس کل ۵/۱۲درصد است، با این حال سه پیمانکار در استان خراسان رضوی، عملیات انشعاب آب، مسیر‌سازی و حفر تونل را از قائن تا مشهد دنبال می‌کنند.»
وضعیت سد‌ها خوب نیست
وضعیت سد‌های تأمین آب مشهد نگران کننده است، هم اینک از یک میلیون‌و ۲۵۰ میلیون متر مکعب حجم ذخیره مخزن سد دوستی فقط ۱۷۵ میلیون متر مکعب آن آب دارد که ۱۰۰ میلیون متر مکعب از این میزان آب مرده و ۷۵ میلیون متر مکعب قابل استفاده است.
همچنین ۳۳درصد از حجم ذخیره سد تبارک، ۲۱ درصد از حجم ذخیره سد طرق، ۲۳درصد از حجم ذخیره سد کارده و ۳۵ درصد از حجم ذخیره سد ارداک آب دارد.
مصرف آب در مشهد ۲۷۰ میلیون متر مکعب در سال است که این میزان در سال ۱۴۲۰ به ۴۰۰ میلیون متر مکعب در سال می‌رسد و شرکت‌های آبفای مشهد و آب منطقه‌ای برای تأمین آب این شهر، برنامه‌هایی را در دست انجام دارند.
در این شرایط سخت، بازچرخانی آب بسیار مهم و ضروری است که براساس گزارش‌های موجود ٧٠ تا ٨٠ درصد آب مصرفی شرب مشهد تبدیل به فاضلاب می‌شود.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌رضوی، برای تبدیل فاضلاب به پساب پنج تصفیه خانه در مشهد فعال است و برای حقآبه ٢هزار هکتار اراضی کشاورزی اطراف سد‌های طرق و کارده که در تأمین ۶۰ میلیون متر مکعب آب شرب این کلانشهر نقش دارند، از پساب تصفیه شده استفاده می‌شود.
علیرضا طاهری می‌گوید: «دشت مشهد منبع اصلی آب در این کلانشهر است و رودخانه‌ها نقش حیاتی در تغذیه دشت دارند، اما متأسفانه این رودخانه‌ها در حال حذف شدن هستند.»
وی تأکید می‌کند که عمده منابع خوب آبی مشهد در غرب وجود دارد، اما توسعه باغ ویلا‌ها در غرب تهدیدی برای زائر و مجاور امام رضا (ع)، نسل آینده و نسل فعلی به شمار می‌آیند.
