سرویس اقتصادی جوان آنلاین: در‌حالی‌که قیمت ارز در بازار تقریباً تثبیت شده است، اما جامعه شاهد کاهش قیمت در بازار‌های مصرفی نیست. از‌همین‌رو کم‌کم مشخص شده که افزایش بهای کالا و رشد تورم صاحب ده‌ها دلیل است که به اقتصاد داخلی کشور باز‌می‌گردد و باید علاوه بر کنترل حجم نقدینگی در اقتصاد، صد‌ها هزار میلیارد تومان پول بدون پشتوانه ایجاد شده را امحا کرد و در عین حال با تسهیل تولید واقعی در اقتصاد زمینه رشد کالا را پدید آورد تا شاهد تقویت پول ملی و کاهش تورم باشیم.
به‌رغم تثبیت بهای ارز مرجع دلار در محدوده ۱۰ هزار تومان، قیمت کالا‌های مصرفی در بازار‌ها کاهش نیافته است و چون اغلب مردم ایران تنها منبع درآمدشان حقوق و دستمزدی در سطح ۲ تا ۴ میلیون تومان است، بسیاری از خانوار‌ها با چالش کسری بودجه و کمبود نقدینگی روبه‌رو شده‌اند، در این میان بسیاری از تولید‌کنندگان هم با بیان این مسئله که تهیه مواد‌اولیه، واسطه‌ای و سرمایه‌ای به دلیل جهش بهای ارز از محدوده ۵ هزار تومان به محدوده ۱۰ هزار تومان، هزینه تمام شده کالا را جهش داده است، قیمت‌های فعلی کالا در بازار را منطقی اعلام می‌کنند. از سوی دیگر برخی کارشناسان ضریب نفوذ ارز در قیمت تمام شده کالاها را در کشور چندان بالا نمی‌دانند، بلکه معتقدند بخش پول و بانک به دلیل تولید پول بدون پشتوانه در حال تولید تورم به شکل لحظه‌ای است. از‌این‌رو گرانی کالاها را چندان متأثر از رشد بهای ارز نمی‌دانند و معتقدند باید در ابتدا جلوی رشد نقدینگی بدون پشتوانه را گرفت و برای تقویت پول ملی در یک بازه زمانی صد‌ها هزار میلیارد تومان از نقدینگی تولید شده بدون پشتوانه را از بین برد تا پول ملی تقویت شود.
علت اضافه برداشت‌ها از بانک مرکزی چیست؟
رشد تورم، دو نهاد خانواده و تولید را با مشکل کمبود نقدینگی، سرمایه در گردش و همچنین کاهش ارزش پیوسته پس‌انداز راکد روبه‌رو کرده است، در این بین مدیران کلان اقتصاد باید به فکر کاهش تورم و تسهیل و تقویت تولید ملی باشند. این در حالیست که یکی از موانع جدی بر سر راه تولید ایران منابع گرانقیمت مالی است و باید دید چرا نظام بانکی ایران نمی‌تواند منابع ارزان قیمت در اختیار تولید قرار دهد و چرا هزینه‌های جاری بانک‌ها آنقدر قابل ملاحظه است که منابع با قیمت تمام شده بالا در اختیار تولید کنندگان واقعی قرار می‌گیرد. دست آخر در صورت‌های مالی بانک‌ها رؤیت می‌شود که آن‌ها سود علی‌الحساب پرداختی به سپرده‌گذاران را نیز محقق نکردند و به اضافه برداشت از بانک مرکزی روی آورده و در حقیقت بستر خلق پول بدون پشتوانه و جهش حجم نقدینگی را فراهم می‌آورند. از‌این‌رو شاخصی باید طراحی شود تا سهم هر یک از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیر‌بانکی را در تولید پول بدون پشتوانه در هر ماه، فصل و شش ماهه، نه ماهه و سالانه مشخص کند تا از این طریق بانک‌های متخلف شناسایی شوند و از تخریب‌گری‌شان در اقتصاد ممانعت به عمل آید. البته باید ریشه‌یابی شود که چه عاملی بانک‌ها را به اضافه برداشت از بانک مرکزی هدایت می‌کند. اگر عامل این رویداد ابربدهکاران حقیقی و حقوقی هستند، باید مشخص شود به عبارت دیگر اگر دولت و شرکت‌های دولتی بزرگترین بدهکاران بانک‌های تجاری، تخصصی دولتی و بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیر‌بانکی غیر‌دولتی هستند، باید سهم این بخش نیز در هدایت بانک‌ها برای اضافه برداشت و خلق پول بدون پشتوانه در اقتصاد و تقویت فنر تورم کاملاً شفاف مشخص شود.
گرانی کالاها تقصیر نقدینگی است
در این میان جامعه در شرایطی در انتظار کاهش قیمت‌ها کالا‌هاست که به نظر می‌رسد دیگر نباید در انتظار کاهش تورم بود؛ در همین راستا یک اقتصاددان گفت: کاهش قیمت اجناس به دلار بستگی چندانی ندارد، بلکه علت تورم در کشور نقدینگی است. این در حالیست که تخمین زده شده حجم نقدینگی تا پایان سال به ۲ هزار میلیارد تومان برسد. مرتضی زمانیان در مورد علت کاهش نیافتن قیمت اجناس اظهار کرد: داستان کاهش قیمت ارز و عدم کاهش قیمت کالاها، در چند سال گذشته با افزایش قیمت بنزین تکرار می‌شد. در آن موقع وقتی قیمت بنزین زیاد می‌شد از قیمت پرتقال گرفته تا دستمال کاغذی همه کالاها افزایش پیدا می‌کرد و این افزایش را به بنزین نسبت می‌دادند.
وی افزود: مسئله عدم کاهش قیمت اجناس به دلار بستگی چندانی ندارد. علت تورم در کشور مسئله نقدینگی است. فرض کنید بنده مبلغ پول ثابتی را در اختیار دارم، اگر تصمیم بگیرم کالایی بخرم که تا به حال یک قیمت داشته و الان قیمتش افزایش پیدا کرده است و تقاضای من برای خرید این کالا ادامه داشته باشد، پس باید پول بیشتری برای آن کالا بپردازم و این یعنی مخارج من در یک حوزه بیشتر می‌شود و در حوزه دیگری مانند سفر کمتر می‌شود یا به صفر می‌رسد. مدیر گروه مطالعات اقتصادی اندیشکده مطالعات حاکمیت و سیاست‌گذاری اظهار کرد: در حال حاضر در بعضی جا‌ها مثل حوزه سفر و گردشگری رکود و در جا‌های دیگر تورم شدیدی داریم که مثال این مورد مواد خوراکی است. وقتی قیمت همه چیز در حال افزایش است، این نشان می‌دهد که نقدینگی جامعه زیاد شده است. خیلی از افرادی که درآمد ثابتی دارند حجم نقدینگی آن‌ها ثابت مانده، ولی آمار‌ها نشان می‌دهد نقدینگی در جامعه بسیار بالاست. زمانیان گفت: عامل اصلی افزایش قیمت‌ها نقدینگی است. به دلیل سیاست‌های نادرست، نقدینگی تورم در کشور ایجاد کرده است. پس بدانیم ارز تأثیر چندانی در افزایش یا کاهش قیمت‌ها ندارد. افزایش قیمت ارز هم خود معلول آن پدیده‌ای است که مسکن، خدمات و... به خاطر آن افزایش پیدا کردند و آن نقدینگی است.
این اقتصاددان گفت: تخمین‌زده شده حجم نقدینگی تا پایان سال به ۲ هزار میلیارد تومان برسد. تا نقطه‌ای جذابیت سود بانکی بر خرید ارز و سکه طلا می‌چربید، ولی از آن نقطه به بعد خرید ارز و سکه جذابیت بیشتری پیدا کرد. به همین خاطر مردم پول خود را از بانک بیرون کشیدند و به سمت بازار‌های مختلف روانه کردند.
نابودسازی نقدینگی تولیدشده بدون پشتوانه
در نهایت باید روی ریشه‌های شکل‌گیری حجم نقدینگی بدون پشتوانه در اقتصاد تمرکز کرد و بعد از ریشه‌یابی دقیق و به تصویر کشیدن وضعیت در قالب تعریف شاخص‌های جدید و بومی، درمان را برای تثبیت نقدینگی، افزایش تولید و امحای نقدینگی بدون پشتوانه خلق شده طی پنج سال اخیر آغاز کرد، زیرا در پنج سال اخیر حجم نقدینگی از محدوده ۵۰۰ هزار میلیارد تومان به محدوده ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است که باید نقدینگی بدون پشتوانه خلق شده که همانند سم برای اقتصاد مهلک است از بدنه ساختار اقتصاد ایران بیرون کشیده شود.
