جوان آنلاين: دیوان بین المللی دادگستری، یکی از ارکان ششگانه اصلی
سازمان ملل است که قضات آن شامل 15 حقوقدان برجسته جهانی، توسط مجمع عمومی و شورای
امنیت با رای اکثریت انتخاب می شوند. برای اینکه این دادگاه جهانی همیشه فعال
باشد، هر سه سال یکبار، 5 قاضی از این تعداد با رأی گیری در شورای امنیت و مجمع عمومی
تجدید انتخاب یا تعویض می شوند. در انتخاب این افراد، فردی به عنوان قاضی انتخاب
خواهد شد که هم در مجمع عمومی و هم در شورای امنیت در رای گیری‌های مجزا، حائز
اکثریت آرا باشد. گفتنی است که در رای گیری شورای امنیت در این رابطه، تفاوتی میان
اعضای دائم و غیردائم وجود ندارد. بنابراین، اکثریت مطلق در مجمع شامل 97 رای مثبت
و در شورای امنیت شامل 9 رای خواهد بود.
بر اساس برنامه زمانی مربوط به دوره های تصدی قضات دیوان
بین المللی دادگستری، تا پايان سال ميلادي جاري بايد این 5 نفر انتخاب شوند. بر
اساس اقداماتی که مدتی پیش به عمل آمده است، تا کنون انتخاب 4 عضو از این قضات که برای
یک دوره نه ساله انتخاب و دوره کاری انها که از 6 فوریه سال 2015 آغاز می شود، انجام
شده است. بر اساس رای گیری ها، استرالیا، روسیه، امریکا و مغرب توانسته اند برای
حقوقدانان خود به عنوان قاضی این دادگاه، رای اکثریت را از دیگر دولتهای عضو مجمع
عمومی و شورای امنیت کسب نمایند.
بر این اساس، افراد زیر به عنوان قاضی برگزیده یا تجدید
انتخاب شده اند:
·
جیمز ریچارد کراوفورد از استرالیا: عضو جدید
·
کریل گئورگیان از فدراسیون روسیه: عضو جدید
·
محمد بنونا از مغرب: تجدید انتخاب؛
·
جوآن دونوگو از آمریکا: تجدید انتخاب.
در میان این افراد، حقوقدان پیشنهادی روسیه بالاترین آرا را
از میان اعضای شورای امنیت کسب کرده است. این حقوقدان، رای موافق همه اعضای شورا
را به دست آورده است. با این حال، برای اینکه این افراد همزمان حائز اکثریت مجمع
عمومی و شورای امنیت باشند، چهار دور رأی گیری در شورای امنیت و مجمع عمومی برگزار
شد. در این رابطه، هشت نامزد معرفی شده بود.
دیوان بین المللی دادگستری که ژوئن 1945 بر اساس منشور سازمان
ملل تأسیس شد نهاد قضایی اصلی این سازمان است. مقر این دیوان و نهاد اداری آن موسوم
به گرف Greffe، در کاخ صلح در
لاهه هلند است.
دیوان بین المللی دادگستری که تنها نهاد قضایی بین المللی در
جهان است که دارای صلاحیت عمومی در حوزه ترافعی میان دولتها است. ضمن اینکه این
دادگاه جهانی می تواند با ارائه نظریه مشورتی، سازمان های بین المللی و ارکان ملل
متحد را نیز در امور حقوقی مورد راهنمائی و ارشاد قرار دهد.
شورای امنیت و مجمع عمومی همزمان برای انتخاب پنجمین قاضی تشکیل
نشست دادند اما بعد از هفت بار تکرار رای گیری، هیچ یک از دو نامزد پیشنهادی
نتوانستند همزمان رای اکثریت را در این دو رکن کسب نمایند. در این زمینه که رقابت
میان قاضی جامائیکا و آرژانتین بوده است، توافقی میان این دو رکن وجود نداشته و در
نتیجه، انتخاب به جلسه ای دیگر موکول شده است.
متاسفانه در میان این افراد پیشنهادی، هیچ حقوقدانی از
ایران معرفی نشده است. ضمن اینکه رقابت شدید بر سر انتخاب حقوقدان معین برای حضور در میان قضات
دیوان بین المللی دادگستری نشان می دهد که نوع ترکیب این دادگاه از جهات مختلف به
ویژه نسبت فکری آنها با دولتها و کانون های معین، تاثیر تعیین کننده ای در آرائی
خواهد داشت که این دادگاه ممکن است در آینده صادر نماید. از همین روست که برخی
کشورها در این زمینه سرمایه گذاریهای بلندمدتی را انجام داده اند. اما هنوز در
کشورمان به این مساله چندان توجه نشده است. جا دارد دیپلماسی حقوقی کشورمان در
محیط بین المللی مورد توجه جدی قرار گیرد. قضایای مرتبط با مساله هسته ای و جدال
های حقوقی بر سر تفسیرها، واژه گزینی ها و مسائل مرتبط با نوع نگاه به مفاد توافق
ها و معاهدات بین المللی در این زمینه، این نکته را برجسته نموده که ایران با
داشتن قضات بین المللی می تواند نه تنها به تقویت زیرساخت های بکارگیری حقوق بین
الملل در ابزارهای تامین منافع ملی کمک کند بلکه ظرفیت های احتمالی در این زمینه را
به فعلیت برساند و ضمن اینکه پرستیژ کشور را نیز در عرصه دیپلماسی قضائی جهانی
ارتقا دهد.
