در حال حاضر، آموزش و پرورش در چند وجه با مسئله نيروي انساني مواجه است. اول اينكه نيروي انساني در نقاطي متراكم و مازاد بر نيازهاي آموزشي و تربيتي و در برخي مناطق كم است. از طرفي بي‌انضباطي در جذب معلم (كه به تناسب شرايط گوناگون از مؤلفه‌هاي بسياري متأثر مي‌شود) باعث شده است كه تخصص در زمينه‌هاي آموزشي و پرورشي كمرنگ شود و به تبع اين مسئله تعهد و تجربه نيز تحت‌الشعاع اولويت خالي نماندن كلاس‌ها قرار گيرد.
همچنين بر هم خوردن تعادل در جذب نيرو با در نظر گرفتن شرايط جنسيتي نيز در حوزه نيروي انساني آموزشي و پرورشي چالش‌زا است. به طوري كه در حال حاضر تعداد بالايي معلم زن در اختيار آموزش و پرورش است، اما كلاس‌هاي درس پسرانه به ويژه در پايه‌هاي تحصيلي بالاتر براي تأمين معلم مرد با تنگناهايي مواجه است. بي‌توجهي به تكميل هرم جمعيتي جامعه و آمار دانش‌آموزان در دوره‌هاي مختلف، تأمين نيروي انساني در مناطق كمتر برخوردار، تأمين كادر آموزشي و تربيتي در مناطق مرزي و كم جمعيت و تأمين استانداردهاي آموزشي و پرورشي در اين مناطق، ناتواني آموزش و پرورش در برقرار كردن عدالت شغلي براي معلمان مناطق مختلف كشور كه به موج تقاضاي جابه‌جايي و نقل و انتقالات دامن مي‌زند، به اضافه تشتت در برنامه‌ريزي‌هاي آموزشي و درسي، تغيير در نظام‌هاي آموزشي، پايه‌ها و مقاطع تحصيلي، سرفصل‌هاي آموزشي و تربيتي، تصميمات خلق‌الساعه در مورد تربيت معلم و ورودي‌ها و خروجي‌هاي آن و... كه باعث سردرگمي نيروي انساني در اختيار دستگاه تعليم و تربيت مي‌شود، مجموعه‌اي از شرايط موجود پرونده نيروي انساني است كه ساماندهي آن اولويت نخست وزير آموزش و پرورش دولت يازدهم است.
از طرفي وجود، ادامه و حتي گسترش اين روند در سال‌هاي اخير به شدت بر روند تحول و توسعه اهداف آموزشي و تربيتي تأثير گذاشته است، به طوري كه به ويژه در حوزه مسائل تربيتي و پرورشي مي‌توان به يك عقبگرد يا حداقل توقف ناخوشايند در برنامه‌هاي مدنظر انقلاب اسلامي اعتراف كرد.
در بازسازي بدنه نيروي انساني و كادر آموزشي و پرورشي و اصلاح ضعف‌هاي مديريتي كنوني در اين زمينه، اولين مسئله ايجاد تحرك در ميان قشر هدف يعني جامعه معلمان است. به عبارتي گزينه‌هاي انگيزشي اولين راهكارهايي هستند كه بايد براي تحقق تحول در ميان معلمان مورد توجه قرار گيرد.
از طرفي شفاف‌سازي در جريان ساماندهي، چابك‌سازي روند اداري و كاغذبازي‌هاي مرسوم، جلوگيري از حاكميت روابط بر ضوابط، نظارت و بازرسي مستمر و مؤثر مي‌تواند بسته فايده‌مندي در روند اجراي اين اصلاحات باشد.
در گردنه كلي‌گويي مانده‌ايم!
احمد عابديني، معاون دبير كل شوراي عالي آموزش و پرورش در تشريح اين مسئله در سال جديد به رسانه‌ها گفت: در طرح جامع ساماندهي نيروي انساني آموزش و پرورش پيشنهاد شده معلمان براساس تجربه و صلاحيت حرفه‌اي ساماندهي شوند و زمان حضورشان در مدرسه به غير از موارد خاص پزشكي يا تبعيت از همسر حداقل براي يك دوره تحصيلي پيش‌بيني شده است.
وي با بيان اين مطلب به «مهر» گفت: براي ساماندهي معلمان بايد جايگاه آنها تثبيت شود كه بهترين راه براي اين تثبيت استفاده از تجارب آنها حداقل براي يك دوره تحصيلي و كاهش جابه‌جايي فرهنگيان است.
البته اظهارات اين مقام مسئول در سال جديد نشان از اين دارد كه همچنان برنامه‌ريزان و مجريان نظام آموزش و پرورش ما در برخي موارد از گردنه كلي‌گويي‌ها گذر نكرده‌اند. زيرا هنوز دقيقاً مشخص نيست تثبيت جايگاه معلم به چه معنا است؟ اين جايگاه، جايگاه حرفه‌اي و شغلي است يا جايگاه اجتماعي و نقش پيامبرگونه تعليم و تعلم است؟ و اگر هر كدام از اينها مدنظر است، با چه جزئياتي محقق خواهند شد؟
معاون دبير كل شوراي عالي آموزش و پرورش با بيان اينكه ساماندهي معلمان يكي از راه‌هاي كيفيت بخشي آموزشي است، افزود: براي ساماندهي معلمان بايد برنامه‌ريزي‌ها به گونه‌اي باشد كه معلم حداقل در يك دوره تحصيلي در همان مدرسه حضور داشته باشد تا هم دانش‌آموزان را به خوبي شناسايي كند و هم برنامه‌هاي آموزشي به دانش‌آموزان بدهد.
به گفته عابديني، اگر هر سال امكان جابه‌جايي و نقل و انتقال براي معلمان ايجاد شود، مشكل فعلي آموزش و پرورش كه ازدياد نيرو در برخي از شهرها و استان‌ها و كمبود در برخي از مناطق محروم است، ادامه مي‌يابد.
وي ادامه داد: اگر امكان جابه‌جايي هرساله براي معلمان ايجاد شود، قطعاً برخي از معلمان به‌خوبي نمي‌توانند به وظايف خود به نحو شايسته عمل كنند و آموزش دانش‌آموزان گاه ممكن است، ناقص انجام شود كه قطعاً نتيجه آن به ضرر سيستم آموزشي و دانش‌آموز باشد.
معاون دبير كل شوراي عالي آموزش و پرورش توضيحات خود را اينگونه تكميل كرد:ساماندهي بيش از يك ميليون نيروي تحصيلكرده آموزش و پرورش كار مشكلي است اما بايد اين كار انجام شود تا ديگر هر سال با مشكل جابه‌جايي نيروها در وزارتخانه بزرگي همچون آموزش و پرورش مواجه نشويم.
