جوان آنلاین: پسماند‌های پلاستیکی به‌خصوص کیسه‌ها یکی از پرمصرف‌ترین مواد مصرفی این روز‌های جوامع به حساب می‌رود که آسیب‌های زیادی را به محیط‌زیست وارد می‌کند. این مواد میلیون‌ها سال در طبیعت باقی می‌ماند و خطرات جدی برای خاک و جانداران به وجود می‌آورد. ایران از جمله کشور‌هایی است که مصرف سرانه پلاستیک در آن‌ها بسیار بالا است و البته موضوع بازیافت نیز آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته‌است. یکی از علت‌های اساسی مصرف زیاد مواد پلاستیکی و پلاستیک‌ها علاوه بر فراوان بودن منابع نفتی، نبود نظارت‌های قانونی کافی بر تولید مواد تجزیه‌ناپذیر و ملزم نبودن تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان پلاستیک به مدیریت و بازیافت پسماند است. سبک زندگی با پسماند کمتر یکی از موضوعاتی است که این روز‌ها مورد توجه تعداد زیادی از فعالان محیط‌زیست قرار گرفته‌است. البته نمی‌توان انتظار داشت با همکاری دولتمردان و مسئولان این حوزه به سرعت در جامعه فراگیر شود، بلکه نیازمند نوعی فرهنگ‌سازی بلند‌مدت در این زمینه هستیم تا بتوانیم این موضوع را در بین مردم جا بیندازیم و با استفاده از این طرح تا حدودی زباله‌های خانگی را سر و سامان دهیم و مصرف پلاستیک را به حداقل برسانیم. «آیه حمداوی» یکی از فعالان محیط‌زیست در زمینه کاهش تولید پسماند و سبک زندگی پسماند صفر در ایران است که توانسته با این نوع سبک زندگی به همگان ثابت کند زندگی بدون پسماند صفر می‌تواند راهکاری اساسی برای ایجاد زمینی پاک باشد. گفت و گوی «جوان» را با او بخوانید.
پلاستیک‌ها در طبیعت چه اثرات مخربی را به دنبال خواهد داشت؟
پلاستیک‌ها از جمله موادی هستند که از جنس طبیعت نبوده و هیچ آنزیم طبیعی برای تجزیه و بازگرداندن آن به طبیعت وجود ندارد و متأسفانه این مواد سال‌های زیادی در طبیعت باقی می‌مانند و باعث آلودگی و زشتی طبیعت اطراف ما می‌شوند. همچنین به دلیل اینکه مواد اولیه پلاستیک از نفت گرفته می‌شود و انرژی زیادی صرف تولید آن می‌شود، فعالیت طبیعی گیاهان و جانوران را دچار اختلال می‌کند.
کیسه‌ها و پلاستیک‌های یکبار مصرف آلودگی‌های آب‌های سطحی و زیرزمینی را به دنبال دارد و تخمین زده می‌شود که دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و دریا‌ها هر ساله مقصد نهایی بین ۱۹ تا ۲۳ میلیون تن از این مقدار پلاستیک‌ها هستند.
میکروپلاستیک‌ها در طبیعت مشکلات زیادی را به وجود می‌آورد، چراکه به مرور زمان از تجزیه مواد پلاستیکی به وجود می‌آیند و به چرخه غذایی ما از جمله آب و حتی هوایی که تنفس می‌کنیم، راه پیدا می‌کنند.
در ارتباط با سبک زندگی پسماند صفر توضیحاتی را ارائه دهید؟
پسماند صفر نوعی جنبش مردمی است که از دهه ۱۹۹۰ در سطح جهانی آغاز شد. در واقع به مرور زمان در سطح دنیا مردم متوجه شدند که انباشت زباله و همچنین عدم تفکیک باعث ایجاد خطرات جبران ناپذیری روی کره زمین می‌شود، پسماند صفر به انسان‌ها می‌آموزد که باید طبیعت را دوست بداریم و برای ماندگاری آن بکوشیم.
به عنوان یک شهروند که سبک زندگی پسماند صفر را انتخاب نموده‌ام، معتقدم باید بیاموزیم که چه کار‌هایی می‌توانیم انجام دهیم تا مصرف پلاستیک را به حداقل برسانیم و این مسئولیت بر عهده خودمان است؛ تا جایی که می‌توانیم زباله کمتری را تولید کنیم تا شاهد زمینی پاک باشیم. حتی اگر پلاستیک‌ها ضرر کمتری هم داشته‌باشد، ما باید کمتر استفاده کنیم. در حال حاضر بسیاری از کشور‌های دنیا از جمله کشور‌های آفریقایی همچون کنیا و حتی کشور‌های همسایه سیاست‌های تشویقی یا تنبیهی را برای ایجاد زباله کمتر و تفکیک آن ایجاد کرده و توانسته‌اند در این حوزه بسیار تأثیرگذار باشند.
یکی از روش‌های کاهش تولید زباله به همراه داشتن کیسه‌های پارچه‌ای است. زمانی که می‌خواهیم برای خرید از خانه بیرون برویم، بهتر است تا یک کیسه پارچه‌ای زیبا یا یک کیف‌دستی مناسب برای خریدهایمان با خود ببریم یا اینکه اگر به پوشش پلاستیکی نیاز داریم، می‌توانیم از کیسه‌های پلاستیکی موجود در خانه استفاده کنیم. همچنین می‌توان همیشه تعدادی کیسه پلاستیکی با اندازه‌های مختلف داخل خودرو یا وسیله شخصی خود برای زمان‌های خرید به همراه داشته باشیم. با همین کار‌های ساده، حجم زیادی از زباله‌های پلاستیکی کم می‌شود.
در ارتباط با استفاده از ظروف یکبار مصرف نیز در مراسم‌ها نباید فرهنگ‌سازی‌هایی صورت گیرد؟
استفاده از ظروف یکبار مصرف که این روز‌ها در بین مردم بخصوص در مراسم‌های شادی و عزا و حتی در ایستگاه‌های صلواتی و پخش نذر‌های مردمی زیاد شده است، باعث افزایش زباله‌های پلاستیکی می‌شود. باید تلاش کنیم استفاده از دیگر ظروف را جایگزین ظروف یکبار مصرف کنیم و هرچه بتوانیم از ظرف‌های یک‌بارمصرف کمتر استفاده کنیم تا به این وسیله بیشتر به مدیریت پسماند و محیط‌زیست کمک کرده‌باشیم.
در حوزه آموزش به کودکان در مدارس و خانواده‌ها چه کار‌هایی باید صورت گیرد؟
آموزش به همه قشر‌ها به خصوص فرزندان در خانواده‌ها و مدارس در ارتباط با حوزه پسماند می‌تواند تأثیر بسزایی داشته‌باشد. باید به کودکان یادآوری کنیم که روش‌های تولید کمتر زباله و عدم استفاده از کیسه‌های پلاستیکی به غیر از اینکه می‌تواند صرفه اقتصادی برای ما داشته باشد در عین حال یک کمک جدی به محیط‌زیست است و اینکه می‌توانیم از آن‌ها به عنوان همیاران محیط‌زیست کمک بگیریم.
در حوزه سبک زندگی پسماند صفر تمرین‌های دسته جمعی نیاز است. باید در این حوزه یکسری آگاهی‌هایی به وجود آید که خود شهروند به سمت این فرهنگ و استفاده کمتر از پلاستیک برود. ضمن اینکه مسئولان جامعه باید یکسری خط و مرز‌هایی ایجاد کنند تا مردم به این حوزه روی آورند.
در ارتباط با فروشگاه‌های بدون پسماند توضیحاتی را می‌توانید بیان کنید؟
ایجاد فروشگاه‌های بدون پسماند در ایران مانند برخی از کشورها یکی از راهکار‌های بسیار مؤثر در تولید زباله پلاستیکی کمتر است. این موضوع فرصت خوبی برای تمرین دسته‌جمعی به حساب می‌آید، چراکه در حال حاضر ۱۵ تا ۳۰ درصد از قیمت کالا‌ها مربوط به بسته‌بندی است. ولی وقتی این درصد‌ها حذف شوند مسلماً آن کالا ارزان‌تر شده و شهروندان به دلیل مسائل اقتصادی به سمت اینگونه فروشگاه‌ها کشیده می‌شوند. همچنین به دلیل اینکه در این شیوه هیچ نوع بسته‌بندی وجود ندارد، مجبورند خودشان ظرف یا کیسه‌ای پارچه‌ای را همراه خود ببرند.
با توجه به هزینه‌های بسته‌بندی می‌توان گفت که ماهانه هر شهروندی حدود ۲۰۰ هزار تومان هزینه بسته بندی محصولات را به صورت ناخواسته پرداخت می‌کند و به همین دلیل پیش بینی می‌شود اینگونه فروشگاه‌ها با استقبال مردمی روبه‌رو شوند. در حال حاضر نیز حتی در برخی از کشورها، شوینده‌های برند، محصولات خود را با استفاده از برخی دستگاه‌ها و بدون بسته بندی ارائه می‌کنند. این مسئله هم اکنون در دنیا خیلی مهم است، به طوری که حتی یک روز را به عنوان روز «پر کردن دوباره» نامگذاری کرده‌اند.
به نظر شما تولیدکنندگان در قبال تولید زباله‌های پلاستیکی خود باید چه مسئولیت‌هایی را داشته‌باشند؟
تولیدکنندگان و واردکنندگان مواد پلاستیکی به موضوع بازیافت هیچ‌توجهی نشان نمی‌دهند. فکر می‌کنم که باید مسئولان اینگونه افراد را ملزم به جمع‌آوری بطری‌های خالی خود و تحویل آن‌ها به واحد‌های بازیافت کنند و اینگونه شاهد تولید زباله کمتر نیز خواهیم بود.
به عنوان یک شهروند در یک جامعه، محله یا مجتمع باید تلاش کنیم تا کاهش پسماند را به حداقل در زندگی روزمره خود برسانیم. می‌توان با کمک مسئولان در هر ساختمان یا محله اتاقک‌های پسماند را ایجاد کنیم و این اتاقک‌ها دارای متصدی‌هایی در سطح شهر باشند و سعی کنیم تولید زباله کمتری را داشته‌باشیم تا زمینی زیباتر را شاهد باشیم.
به نظر می‌رسد به غیر از اینکه از مسئولان باید انتظار فرهنگ‌سازی داشته‌باشیم، مردم و سمن‌های فعال در حوزه محیط‌زیست نیز باید در حوزه زباله‌های پلاستیکی و پسماند کمتر، برنامه‌هایی را پیش بگیرند تا به سوی فرهنگ‌سازی بهتر و طبیعتی سالم‌تر پیش برویم.
