برنامه قرآنی «محفل» که این روزها از آنتن شبکه ۳ سیما و همزمان با لحظات پایانی روزهداری پخش میشود، با همکاری شبکه ۳ و مرکز رسانهای نهضت ساخته شدهاست. این برنامه با حضور قاریان و حافظان برجسته قرآنی و همچنین استعدادهای داخلی و بینالمللی دیگر کشورها همراه است. سازندگان آن برخلاف تجربه کوتاهمدت در اجرای این فرم و محتوای جدید که در بین برنامههای صدا وسیما نمونه مشابهی نداشته، توانستهاند با خلق صحنههایی جذاب و دعوت از میهمانان متفاوت از بین همه سنین و سطوح اجتماعی که هر کدام جزو نوابغ و نوادر عرصههای متنوعی مثل حفظ، تفسیر، ترجمه، تلاوت، اذان و دیگر بخشهای مرتبط با فعالیتهای قرآنی هستند، قاب و قالبی تازه را به روزه داران و مخاطبان تلویزیونی ارائه کنند.
جذب مخاطب بدون آه و ناله
روند برنامه «محفل» برخلاف مجموعههای دم افطاری صدا وسیما که عمدتاً با حضور میهمانان مختلف و بازگو کردن سرنوشت و حکایت زندگی آنها سعی دارند مخاطبان را به وجدان و اخلاقیات ارجاع بدهند، گفتگومحور نیست و در عین دوری از تنبهآفرینی چنین برنامههایی برای مخاطبان تلاش کرده با استفاده از کاربستهای بدیع و جذاب به سراغ موضوعات مذهبی و قرآنی برود.
از اشکالاتی که برخی مخاطبان و افراد دیگر نسبت به برنامههای قبل از افطار تلویزیون مطرح میکنند گریه گرفتن و اشکآلود بودن آنها و اتهام سوءاستفاده از فضای معنوی حاکم بر جامعه و افراد است، انتقاداتی که برنامه محفل به خاطر ساختار، نوع اجرا و روند اتفاقات آن کاملاً از آنها مبرا است. در بین برنامههای دم افطاری تلویزیون برنامه ماه عسل به عنوان موفقترین آنها توانسته بود طی چندین سال متوالی مخاطبان زیادی را با خود همراه کند. در همان روزهایی که تیم سازنده این برنامه خبر تولید آن را منتشر کرد بسیاری از رسانهها به دلیل رویکرد مدیران این شبکه و تولید برنامههایی مثل «حسینیه معلی» پیشبینی میکردند که «محفل» هم یک کپی از این برنامه باشد، اتفاقی که همان موقع تهیهکننده این برنامه آن را تکذیب کرد.
محمدحسین هاشمی گلپایگانی، تهیهکننده برنامه رمضانی «محفل» درباره شرکتکنندگان و سوژههای این برنامه میگوید: این برنامه تلنتشو نیست و نقش شرکتکنندگان و موضوعات قرآنی پررنگ است. از مفهوم و محتوای قرآنی و کسی که قرآن تغییر و تأثیری جدی در زندگیاش داشته و به قرآن عمل کردهاست یا حتی قاری و حافظ قرآن در این برنامه محور قرار میگیرند.
وی درباره شباهت «محفل» به لحاظ ساختاری با برنامههایی مثل «حسینیه معلی» تأکید میکند: ما در «محفل» به دنبال ستارهها و سوژههای ناب قرآنی هستیم و این تفاوت اصلی «محفل» و برنامههایی مثل «حسینیه معلی» است. ما در هر قسمت از برنامه به تناسب سوژهها دو تا چهار سوژه داریم و در بخشهای مختلفی از برنامه هم انشادهایی داریم که سرودهایی به زبان عربی و ترکی در مدح اهلبیت (ع) است. این سرودها آهنگ دارند و به زبانهای مختلفی ساخته میشوند.
«محفل» تلنتشو و مسابقه نیست
هاشمی در ادامه میافزاید: برنامه مسابقه نیست و قابلیت مسابقه بودن را ندارد، تلنتشو نیست و یک محفل یا بزم قرآنی است. ما با دوستان قرآنی و برنامهساز صحبتهای مفصلی داشتیم تا ایده به نقطهای رسید که فرم قابل دفاعی پیدا کرده باشد. ما سوژههایی از خارج از کشور داریم، همچنین در خود ایران سوژههایی از سراسر کشور و از قشرها و سنین مختلف داریم که از کودک تا پیر و جوان تا زن و مرد و مشاغل مختلف در برنامه حضور یافتهاند.
تهیهکننده برنامه قرآنی «محفل» درباره مقایسه برنامههای ماه رمضانی با «ماه عسل» میگوید: برنامه ما کاملاً با ماه عسل متفاوت است، احساس ما هم این بود که چنین برنامههایی در لحظه افطار کمی تکراری شدهاست و مردم هم میتوانند با اولین دقایق برنامه پیشبینی کنند که چه اتفاقاتی قرار است رخ دهد. ما هم سعی کردیم برنامهای کاملاً متفاوت با نگاه به اهمیت قرآن در ماه رمضان بسازیم. در واقع حتی اگر سوژههایی داریم که دراماتیک هستند، اما نقش قرآن در این میان خیلی پررنگ است.
میهمانان خاص «محفل»
همانگونه که تهیهکننده این برنامه تأکید میکند «محفل» تلنتشو (برنامه استعدادیابی) نیست و نقش شرکتکنندگان و موضوعات قرآنی در آن پررنگ است. در حقیقت سازندگانش در این برنامه به دنبال کشف ستارهها و سوژههای ناب قرآنی هستند، چنانکه توانایی و فعالیتهای میهمانان این برنامه چنین مسئلهای را تأیید میکند.
یکی از میهمانان این برنامه دختر یکی از شهدای مدافع حرم بود که برای دقایقی لحظات متفاوتی را روی آنتن خلق کرد و اشک حاضران را درآورد. در لحظهای که از پدرش یاد میکرد که مفقودالاثر شده و هیچگاه او را ندیده و تصویری از او در ذهنش نداشتهاست، اما تصاویر و فیلمهایش را به یادگار دارد. تلاش مادر برای محقق کردن تنها آرزوی پدر که دخترش زینتش باشد و همت او در جهت تربیت و پرورش فرزندی خلف و شایسته به عنوان حافظ قرآن.
یکی دیگر از میهمانان این برنامه عطیه عزیزی، زن جهادی از روستاهای شهر دلگان سیستان و بلوچستان بود. زن روستایی که توانسته بود ۲۰۰ حافظ قرآن را در مناطق محروم سیستان و بلوچستان تربیت کند. وی که مسلط بر محتوای قرآنی بود و نشان میداد فارغ از آموزشهای بازاری از لطفی که به او شدهاست، به بهترین و مخلصانهترین شیوه بهره گرفتهاست، بخشهای دیگری از این برنامه بوده که لحظات و پیامهای بسیاری را برای مخاطبانش داشت.
اما از جذابترین قسمتهای این برنامه قرآنی قطعاً مربوط به قسمتی است که یک دختربچه ۹ ساله از شهرستان زیرکوه استان خراسان جنوبی در آن حضور داشت. عطیه عزیزی در سن شش سالگی توانسته بود حافظ کل قرآن کریم شود و حالا در روزهایی که به سن تکلیف هم رسیده در مقابل سؤالات داوران برنامه مانند یک استاد مسلم تفسیر قرآن مشغول پاسخگویی بود که تبحر و تسلط عجیب او بر ترجمه، تفسیر، مفاهیم و آیات قرآن کریم بارها باعث بهت و حیرت حاضران در برنامه و مخاطبان تلویزیونی گردید. نکته جالب این بود که مادر این دختر بچه خانهدار و پدرش هم یک کشاورز ساده بود و این مسئله در کنار هوش و استعداد قرآنی این دختر بچه زمینه تحسین مضاعف او را ایجاد کردهبود.