فضای مجازی به رقیبی برای روابط خانوادگی تبدیل شده است. مطابق آمارها ۲۱ میلیون کاربر اینترنت زیر ۱۸ سال در کشور وجود دارد و از سوی دیگر سرانه مصرف اینترنت در خانوادههای ایرانی به پنج ساعت رسیده است، در حالی که سرانه مکالمه والدین چهار تا ۱۰ درصد است. این مسئله چالشهای متعددی را در محیط خانواده ایجاد کرده که رفع آن نیازمند ارتقای سواد رسانهای و ورود جدیتر آموزش و پرورش به این حوزه است. نگرانی درباره آسیبهای فضای مجازی برای کودکان و جوانان به والدین ایرانی اختصاص ندارد. به گفته سیدمرتضی موسویان، رئیس هیئتمدیره انجمن سواد رسانهای ایران بنابر آخرین پژوهشها در امریکا حدود ۵۷ درصد از والدین نگران آزار و اذیت فضای اینترنت برای کودکان و نوجوانانشان هستند و میگویند، نمیتوانیم کاری برای بچههایمان انجام دهیم. ۵۹ درصد این جمعیت اعلام کردند که آزار و اذیت در فضای مجازی یک مسئله جدی است و ۵۷ درصد آنها از فضای به وجود آمده در اینترنت ابراز نگرانی کردند. بنابراین این مسئله تنها مربوط به جوامع در حال توسعه نیست. از آنجا که تکنولوژی از نظارت جلو افتاده به این خاطر بسیاری از رفتارهای ما در مقابل آن واکنشی است.
از نگاه وی، نوجوان باید در درجه اول در «نظام آموزشی» تکلیفش روشن شود. چون بیشترین زمان نوجوان در اختیار این نظام است و بهترین زمانی است که فرد میتواند کارآیی داشته باشد.
موسویان تصریح میکند: «تا زمانی که نظام آموزشی ما تکلیفی برای خود درخصوص آمادهکردن نوجوانان برای زندگی در «زیستبوم امن» نمیبیند، تمام حرکات ما واکنشی خواهد بود، محدودیت و کنترل نتیجه عملکرد واکنشی است، در صورتی که محدودسازی مسئلهای را حل نمیکند.»
مهرداد فلاطونی، روانشناس بالینی و پژوهشگر حوزه آسیبهای اجتماعی هم معتقد است: «انتخاب افراد براساس هویتشان شکل میگیرد؛ نظریههای هویت امروز میگوید هویت فردی معنا ندارد، چون هویت فرد در جایی شکل میگیرد که جامعه شکل میگیرد و جامعه از فرد توقع دارد. دو روش برای تربیت مؤثر وجود دارد، پاداش و تقویتکننده. برای حفظ یک رفتار نیازمند پاداش هستیم و برای ایجاد رفتار نیازمندتربیتکننده. شبکههای مجازی میتوانند فضای مناسبی برای تقویت رفتارهای مثبت باشند که باید سیستمهای تربیتی در فضای مجازی ایجاد کنیم.»
از نگاه وی کودکان و نوجوانان در فضایی قرار گرفتهاند که آموزش و پرورش اصلاً به آن نمیپردازد. در صورتی که میتوان از ظرفیت موجود برای توسعه آموزش، تربیت استفاده کرد. باید الگوهای بومی در این فضا تعریف شود اگر نتوانیم محتوای جایگزینی در آن داشته باشیم فضای تربیت کودکانمان را از دست میدهیم. باید نیازسنجی کنیم که نوجوانان امروز از تکنولوژی چه استفادهای میکنند. روشهای تنبیهی و محدودیتی کمککننده نیست.