زهرا چیذری
عنوانش جشن است، اما با تصويري كه از جشن در ذهن ما وجود دارد، فاصله زيادي دارد. از پوشك گرفتن بچه ممكن است براي پدر و مادر يكي از مراحل مهم زندگي فرزندشان باشد، اما اينكه بخواهند براي چنين فرآيندي جشن و پايكوبي برگزار و مهمان دعوت كنند، ديگر عادي نيست. با وجود اين، جشن از «پوشك‌گيرون» هم به فهرست جشن‌ها و مراسم‌هاي غير متعارف و بي‌معنا اضافه شده است و هستند خانواده‌هايي كه به چنين مناسبتي جشن و مهماني ترتيب مي‌دهند و عكس و فيلم‌هاي تهيه‌شده از چنين جشن‌هايي را از طريق شبكه‌هاي اجتماعي همچون اينستاگرام با همه مردم دنيا به اشتراك مي‌گذارند تا به نوعي داشته‌هايشان را به رخ ديگران بكشند. بگذريم از اينكه چنين رفتارهايي بيشتر نداشته‌هاي اقشار تازه به دوران رسيده را به نمايش مي‌گذارد.
افزايش شكاف‌هاي اقتصادي و اجتماعي منجر به شکل‌گيري آسيب‌هايي تازه‌اي شده كه در نگاه نخست شايد چندان توجهي را به خود جلب نكند، اما نشانه‌اي از پوك شدن نظام ارزشي جاري در جامعه و بروز و ظهور و نمايش ثروت طبقات نوكيسه به مدد شبكه‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي است. يكي از اين آسيب‌هاي نوظهور كه به كلي نرم و خزنده در حال شكل‌گيري ميان اقشار مرفه اقتصادي و فقير به لحاظ فرهنگي است،جشن‌هاي نامتعارفي همچون جشن طلاق، جشن دنداني و جشن از پوشك‌گيرون است! روي ديگر اين ماجرا گسترش شبكه‌هاي اجتماعي با شتابي فراتر از رشد فرهنگ متناسب با اين شبكه‌هاست. اين مسئله موجب‌شده تا هر فردي با در اختيار داشتن يك گوشي تلفن همراه هوشمند و عضويت در شبكه‌هاي اجتماعي همچون تلگرام، اينستاگرام و توييتر براي خودش يك رسانه مستقل دست و پا كند و از طريق همين رسانه‌هاي در دسترس رفتارهاي غير متعارفش را با ديگران به اشتراك بگذارد و در عمل به ترويج و عادي‌سازي چنين رخدادهايي بپردازد.
سنگ بناي ظهور آسيب‌ها
در گشت و گذارهاي مجازي در بين صفحات اجتماعي به احتمال زياد شما هم با تصاوير و موضوعات غير متعارف به اشتراك گذاشته شده از سوي برخي افراد مواجه شده‌ايد. تصاوير مرتبط با جشن از پوشك‌گيرون يا جشن دندوني كه گويا به مناسبت دندان درآوردن شيرخوران برگزار مي‌شود، نمونه‌اي از اين جشن‌هاست. در عمل حتماً شما هم تصديق مي‌كنيد، چنين رفتارهايي نه با جشن و شادي سنخيتي دارد و نه با فرهنگ اصيل ايراني اسلامي و شايد در مرحله نخست از نگاه اغلب كاربران شبكه‌هاي اجتماعي هم رفتارهايي معقولي به نظر نرسد. تنها تكرار چنين رفتارهايي كافي است تا مانند بسياري از رفتارهاي اجتماعي و فرهنگي ديگر جشن‌هاي نامعقول و نامعمولي همچون « از پوشك گيرون» به يك هنجار تبديل شود و به عنوان رفتاري معمول در ميان آحاد جامعه براي خودش جا باز كند. در اين ميان و در برابر چنين رفتارهايي اما اقشار ضعيف اقتصادي كه توان تأمين حداقل‌هاي مورد نياز براي فرزندانشان را هم ندارند، به لحاظ رواني تحت فشار قرار مي‌گيرند و اينجاست كه احساس تبعيض به عنوان خشت نخست بسياري از آسيب‌هاي اجتماعي گذاشته مي‌شود و شكاف‌هاي طبقاتي ميان گروهي كه دخل و خرجشان براي دوا و درمان يا تحصيل فرزندانشان هم كفاف نمي‌دهد و گروهي كه براي از پوشك گرفتن فرزندشان هم جشن‌هاي پر‌هزينه برگزار مي‌كنند، همدلي و اتحاد اجتماعي را خدشه‌دار مي‌كنند.
نفوذ از مجراي جشن‌ها
جشن طلاق يكي از نخستين جشن‌هاي نامتعارفي بود كه جسته گريخته در جامعه ما هم رواج پيدا كرده است؛جشني كه خاستگاه آن امريكا و تئوري روانشناسان امريكايي براي برگزاري جشن در جهت كم‌كردن زهر طلاق بوده، اما در كشور ما بيشتر به عنوان يك تقليد بي‌هيچ زمينه فكري خاصي راه يافته است. جشن‌هاي هالوين يا ولنتاين هم با نفوذ فرهنگ غربي در تمام اركان زندگي ما و به وسيله نمادهايي كه بي‌هيچ ضابطه‌اي و به صورت قاچاق وارد كشور شده و به راحتي در هر كوچه و خياباني به فروش مي‌رسد، كم‌كم در ميان اقشار خاصي از جامعه ايراني به عنوان يكي از مراسم‌هاي رسمي تلقي مي‌شود. شايد به باور بسياري از افراد تقليد از جشن‌هاي غربي همچون هالوين و متداول شدن جشن‌هاي عجيب و غريبي و بي‌معنايي همچون جشن دنداني يا جشن از پوشك گيرون به معناي مهماني‌هاي بزرگ و مجللي كه اين روزها در برخي خانواده‌ها برگزار مي‌شود، به دليل فقدان عنصر شادي يا برنامه‌ريزي‌هاي مناسب براي پر كردن اوقات فراغت باشد، اما در پاسخ به اين موضوع بايد گفت فرهنگ ايراني اسلامي خود داراي مناسبت‌ها و جشن‌هاي متنوعي است، اما اينكه در سال‌هاي اخير مرسوم شده بر سر سفره هفت سين ايراني به عنوان يكي از جشن‌هاي ملي ما درخت كاج تزيين شده گذاشته مي‌شود، نشانه‌اي از نفوذ فرهنگ غربي به جشن‌هاي ايراني است. از سوي ديگر شادي احساسي دروني است،ممكن است شما با قرار گرفتن در موقعيت يك جشن، بزم و پايكوبي در لحظه به اين احساس دروني دست يابيد، اما طبيعي است كه انسان هميشه نمي‌تواند در جشن‌ها زندگي كند، بلكه دستيابي به احساس رضايت دروني و رسيدن به شادي ماندگار دستاوردي است كه با آرامش روحي ناشي از رفتارهاي خوب و پرهيز از رفتارهاي نادرست به‌دست مي‌آيد. اين درست همان چيزي است كه اسلام از آن به شادي حلال تعبير مي‌كند.
انتخاب شادي
آنطور كه جعفر رحيمي، مديركل بهداشت و درمان كميته امداد خبر مي‌دهد 200 هزار كودك زير شش سال در ايران سوء‌تغذيه دارند كه 50 درصد از اين كودكان به علت فقر و ابتلا به سوء‌تغذيه به كميته امداد معرفي مي‌شوند تا از خدمات حمايتي اين نهاد بهره‌مند شوند. در كنار اين ماجرا شما مي‌خواهيد كودكتان را از پوشك بگيريد، برگزاري جشن از پوشك‌گيرون شما را شادتر مي‌كند يا كمكي براي رفع سوء‌تغذيه اين 200 هزار كودك؟
