عباس حاجی‌نجاری
انتخاب روز 31 مرداد ماه، روز تأسيس وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح به عنوان روز صنعت دفاعي در تقويم رسمي جمهوري اسلامي ايران، فرصت مناسبي را براي معرفي قابليت‌ها و توانمندي‌هاي دانشمندان و صنعتگران ايراني در توليد پيچيده‌ترين محصولات صنعتي و دفاعي ايجاد كرده و ثابت مي‌كند در صورتي كه اراده و حمايت مسئولان و مديران كشور بر توليد محصولات موردنياز قرار گيرد، ظرفيت‌هاي علمي و صنعتي كشور اين قابليت را دارد كه به رغم تحريم‌هاي فلج‌كننده بيگانگان در طول 38 سال پس از انقلاب، كشور به خودكفايي رسيده و توان صدور محصولات خود به ساير كشورها را داشته باشد
اگرچه صنايع دفاعي ايران در دوران پهلوي دوم پايه‌گذاري شد، اما ايران در آن دوران تنها بخش ناچيزي از تسليحات خود را توليد كرده و همچنين يكي از بزرگ‌ترين وارد‌كنندگان اسلحه در منطقه بود و بخش اعظم درآمد‌هاي نفتي كشور خرج خريد تسليحاتي مي‌شد كه نه براي تأمين امنيت و تماميت ارضي ايران، بلكه براي حفظ و تأمين منافع فرامرزي امريكايي‌ها در منطقه غرب آسيا وحتي آفريقا و... هزينه مي‌شد. بيشترين جنگ‌افزارهاي ايران قبل از انقلاب اسلامي، از امريكا و اروپا وارد مي‌شدند. بين سال‌هاي ۱۳۵۲ و ۱۳۵۶، شاه سفارش دهها ميليارد دلار جنگ‌افزار را به امريكا و انگليس داد و حتي در سال ۱۳۵۶، سازمان صنايع دفاعي ايران پروژه مشتركي را با رژيم صهيونيستي براي توليد انواع موشك آغاز كرد كه البته اين پروژه به كلاهبرداري اسرائيل از ايران ختم شد.
نكته مهم در توليد مشترك برخي از اين تسليحات حساس نظير« موشك تاو » كه در صنايع الكترونيك شيراز توليد مي‌شد اين بود كه در سالن‌هاي مونتاژ بخش‌هاي حساس اين موشك هيچ ايراني اجازه ورود نداشت، چرا كه امريكايي‌ها به رغم سرسپردگي‌ها و خيانت‌هاي رژيم پهلوي، حاضر نبودند كه ايراني‌ها به تكنولوژي‌هاي حساس دست يابند و در نهايت همواره به عنوان مصرف‌كنندگان كالاهاي توليدي آنها باقي مي‌ماندند. به همين دليل بود كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي و خروج مستشاران صنعتي و نظامي بيگانه از ايران، بسياري از صنايع حساس ما تعطيل شد.
اما پس از پيروزي انقلاب اسلامي به دليل تحريم‌هاي گسترده نظامي از سوي كشورهاي مختلف بلوك شرق و غرب كه بعضاً حتي از فروش سيم خاردار به ايران نيز ابا داشته يا حتي كالاهاي غيرنظامي كه ممكن بود مصارف نظامي داشته باشند را نيز به ايران نمي‌فروختند، توان و بنيه تجهيزاتي نيروهاي مسلح ايران تحت تأثير قرار گرفت، به گونه‌اي كه بسياري از تجهيزات نظامي كه ايران از امريكا خريداري كرده و وجه آن را نيز پرداخت كرده بود به ايران تحويل نشد و به همين دليل بخشي از طلب ايران از امريكايي‌ها كه هنوز هم پرداخت نشده، به همين موضوع باز مي‌گردد.
بر اين اساس، يكي از دلايلي كه صدام رئيس رژيم بعثي حاكم بر عراق را به حمله به ايران وسوسه كرد همين تحريم‌ها و برآورد ناتواني ايران در برابر تهاجم گسترده ارتش تا به دندان مسلح عراق بود. بعد از آغاز تهاجم عراق و تشديد تحريم‌هاي اقتصادي و نظامي، ايران چاره‌اي جز تكيه به صنايع نظامي خودي براي تعمير و ساخت جنگ‌افزار نداشت. در سال ۱۳۵۸ اولين گام‌ها در زمينه ساخت و مهندسي معكوس جنگ‌افزارها از جمله آر پي جي ـ ۷، بي ام ـ ۲۱ كاتيوشا و موشك دوش پرتاب سام ـ ۷ آغاز و در دوران جنگ نيز اين تلاش‌ها براي توليد ديگر جنگ افزارهاي مورد نياز شدت گرفت. در طول سال‌هاي پس از آن با اهتمام نيروهاي مسلح و وزارت دفاع دستاوردهاي ارزشمندي در اين عرصه به دست آمد.
در يك مقايسه اجمالي ميان صنايع دفاعي كشور با ديگر صنايع مي‌توان تفاوت معناداري را هم به لحاظ دستيابي به فناوري‌هاي نوين و هم به لحاظ رسيدن به خودكفايي و توان صادرات مشاهده كرد. اين امر مرهون چند نكته اساسي بود:
1 ـ تقابل نظام سلطه با انقلاب اسلامي و طراحي و اجراي توطئه‌هاي مختلف نظامي و امنيتي اين باور را در مسئولان ايجاد كرد كه ايران با توجه به روند تحريم‌ها كه روز به روز گسترده‌تر مي‌شد بايد به سطحي از خودكفايي در توليد تجهيزات متعارف برسد و اين به عنوان يك استراتژي در صنايع دفاعي در دستور كار قرار گرفت.
2 ـ روحيه بسيجي و تلاش‌هاي شبانه‌روزي مهندسان و كارشناسان، يكي از عوامل اصلي موفقيت‌ها در عرصه توليد تجهيزات دفاعي بود. مروري بر زندگي وتلاش‌هاي خستگي‌ناپذير كساني چون شهيد حسن تهراني مقدم پدر موشكي ايران، مي‌تواند رمزگشاي پيشرفت‌ها در اين عرصه باشد.
3 ـ عرصه دفاع و صنايع دفاعي ميدان اصلي تبلور مديريت جهادي و معياري براي ديگر عرصه‌ها و امكان‌پذيري تحقق آن است، برخي از ويژگي‌هاي مديريت جهادي را كه كار جهادي تبلور آن است، به شرح زير مي‌توان برشمرد: ايمان و توكل، ولايتمداري، اميدواري نسبت به آينده و پرهيز از يأس و نااميدي، توجه به ظرفيت‌ها و توانمندي‌هاي داخلي و استفاده بهينه از آنها، پركاري و تلاش خستگي‌ناپذير، داشتن شجاعت و جسارت براي تصميم‌گيري‌هاي بزرگ، دارا بودن روحيه مردمي، سعه صدر و تواضع، نوآوري، خلاقيت و انعطاف‌پذيري در امور محوله، رعايت شايسته‌سالاري در همه مناصب و مسئوليت‌ها.
4 ـ دوري از رقابت‌هاي سياسي و تأثير محدود تغيير دولت‌ها بر سياست‌ها و طرح‌هاي كلان دفاعي كشور. به دليل ارتباط صنايع دفاعي با نيروهاي مسلح و تلاشي كه تاكنون براي صيانت اين بخش از رقابت‌ها و تعاملات جريان‌هاي سياسي كشور صورت گرفته، اين عرصه نسبتا از تغييرات سياسي مصون مانده و به همين دليل طرح‌ها و برنامه‌ها بلندمدت‌تر و نتيجه‌بخش‌تر بوده است، اگر چه متأسفانه در سال‌هاي اخير، برخي از طرح‌هاي مهم نظامي تحت‌الشعاع محدويت‌هاي بودجه‌اي ويا ملاحظات برجامي قرار گرفته است.
5 ـ يكي از عوامل برجسته در پيشرفت صنايع دفاعي كشور، ارتباط بخش دفاعي با دانشگاه و شركت‌هاي دانش‌بنيان است؛ نكته‌اي كه متأسفانه در ديگر بخش‌هاي صنايع كمتر مورد توجه واقع مي‌شود.
6 ـ عرصه صنايع دفاعي يكي از عرصه‌هاي تحقق اقتصاد مقاومتي است كه مي‌تواند به عنوان الگويي براي ديگر صنايع مورد بهره برداري قرار گيرد.
با توجه به اين ملاحظات عرصه صنعت نوين دفاعي كشور به مدد رهبري‌هاي حكيمانه فرماندهي معظم كل قوا، مديريت جهادي، روحيه بسيجي و آرمان‌خواهي انديشمندان و متخصصين كشور به نقطه‌اي رسيده است كه اين عرصه را به نمايشگاهي از عظمت، پويايي، چابكي، ورزيدگي و توانايي براي رفع نيازهاي نيروهاي مسلح مبدل ساخته است.
فرماندهي معظم كل قوا سال گذشته در جريان بازديد از نمايشگاه دستاوردهاي صنايع دفاعي كشور، در جمع وزير، مسئولان، محققان و متخصصان وزارت دفاع، افزايش توان «دفاعي و تهاجمي» را حق مسلم و قطعي كشور دانستند و با تأكيد بر لزوم ادامه مسير افزايش توان دفاعي گفتند: در دنيايي كه قدرت‌هاي «زورگو، سلطه‌گر و داراي كمترين جوهره اخلاق، وجدان و انسانيت» حاكم هستند، و از تجاوز به كشورها و كشتار انسان‌هاي بي‌گناه هيچ ابايي ندارند، توسعه صنايع دفاعي و تهاجمي كاملاً طبيعي است، زيرا اين قدرت‌ها تا اقتدار كشور را احساس نكنند، امنيت تأمين نخواهد شد. ايشان، بازديد از نمايشگاه دستاوردهاي صنعت دفاعي را شيرين و خرسندكننده خواندند و افزودند: علت اين خرسندي، علاوه بر ديدن توانايي‌هاي دفاعي كه نقش به‌سزايي در افزايش سطح و ضريب اقتدار كشور دارد، مشاهده نيروهاي عالِم، محقق، پژوهشگر، اهل فكر و اقدام است رهبر معظم انقلاب سپس خاطرنشان كردند: وجود چنين نيروها و عناصري در مجموعه صنايع دفاعي كشور، همچون جواهري بسيار گرانبها و غيرقابل قيمت‌گذاري است.
رهبر انقلاب اسلامي سپس در تبيين دليل تأكيد بر لزوم افزايش توان و گسترش صنايع دفاعي، خاطرنشان كردند: در شرايطي كه قدرت‌هاي زورگوي دنيا، چتر قدرت خود را گسترانيده‌اند و هيچ رحمي در وجود آنها به چشم نمي‌خورد و علناً مجلس عروسي و بيمارستان را به بهانه مبارزه با تروريسم بمباران مي‌كنند و صدها انسان بي‌گناه را به خاك و خون مي‌كشند و به هيچ سازمان و نهادي هم پاسخگو نيستند، بايد توان و قدرت دفاعي را افزايش داد تا قدرت‌هاي زورگو، احساس تهديد كنند.
خوب ولی کم مطلب داشت. 
