
دولت ترامپ طي چند روز آينده دومين گزارش خود را در اين باره كه آيا ايران به توافق هستهاي پايبند بوده يا نه منتشر ميكند. منابع غيررسمي درواشنگتن ميگويند، در حالي كه دولت امريكا همچنان سرگرم بررسي مطابق بودن يا مطابق نبودن برجام با منافع امنيتي ملي امريكاست، احتمالاً «از روي بيميلي» پايبندي ايران به برجام را تأييد خواهد كرد. در تهران نيز شرايط به همانگونهاي است كه در كاخ سفيد جريان دارد؛ نه تنها منتقدان برجام از نحوه اجراي آن ناراضياند، بلكه حاميان آن نيز رضايت چنداني از اجراي آن ندارند. وزير امور خارجه ايران كه براي شركت در نشست مجمع عمومي سازمان ملل به نيويورك رفته، در بدو ورود به نيويورك گفته كه امريکا نگذاشته ايران از منافع توافق برجام بهرهمند شود و با اين كار خود، در عمل کردن به روح اين توافق شکست خورده است. ظريف ميگويد: امريكا در نازلترين سطح ممکن (lowest possible degree) به برجام پايبند بوده است. حقايقي كه فقط در نيويورك بيان ميشود!
به گزارش «جوان»، محمدجواد ظريف و دو عضو كليدي تيم هستهاي او، يعني عباس عراقچي و مجيد تختروانچى عصر پنجشنبه وارد نيويورك شدند. هدف سفر آنها، شركت در مجمع سياسي بلندپايه سازمان ملل در خصوص اهداف توسعه پايدار است؛ جايي كه آنها طي دو، سه سال گذشته گپ و گفتي هم با جان كري، وزير خارجه سابق و اعضاي تيم مذاكرهكننده هستهاي امريكا انجام ميدادند. اين گپ و گفتها تا جايي پيش رفت كه دو سال قبل، ظريف در راهروهاي سازمان ملل به شكلي كه او آن را «اتفاقي» خوانده با باراك اوباما، رئيسجمهور امريكا نيز ملاقات كرد. امسال اما شرايط متفاوت است. مجمع جهاني مقامهاي سياسي بلندپايه در مورد توسعه پايدار در سازمان ملل در فاصله حدود شش ماه بعد از ورود دونالد ترامپ به كاخ سفيد برگزار ميشود. آنگونه كه ظريف گفته، او «هيچ ديداري» را با «همتاي امريکايي برنامهريزي» نكرده و به جاي آن قصد دارد با جامعه نخبگان امريكا ملاقات كند؛ ملاقاتي كه البته خبر آن را با طعنهاي هم به تيم ترامپ همراه كرده است: «ما در گذشته با وزير خارجه سابق امريکا درباره موضوعات هستهاي ديدارهايي داشتيم و مذاکرات ما بر موضوعات اتمي محدود ميشد، ولي در اين سفر هيچ ديداري برنامهريزي نشده است.
در نظر دارم البته نه با مقامهاي امريکايي بلکه با جامعه خردمندان که در سياستگذاري امريکا تأثيرگذار هستند، ديدارهايي داشته باشم.» سرخوردگي از اجراي توافق هستهاي از طرف امريكا باعث شده كه ظريف با لحن صريحتري مقابل امريكاييها موضعگيري كند. او پنجشنبه شب در بدو ورود انتقاد تند و تيزي را از نيويورك روانه كاخ سفيد كرد و گفت: «متأسفانه امريکا ضمن اينکه به صورت حداقلي و در نازلترين سطح ممکن به توافق هستهاي پايبند مانده است، ولي با اجازه ندادن به ايران در بهره بردن از منافع کامل اين توافق در عمل نمودن به روح اين توافق نيز شکست خورده است و ما بر اين باوريم که آنان در موضع خودشان بازنگري کنند، زيرا اين امر به سود پايداري اين توافق نيست.» 15 ماه قبل وليالله سيف رئيس بانک مرکزي نيز در همين نيويورک بهرهمندي ايران از برجام را «تقريباً هيچ» ارزيابي کرده بود؛ تعبيري که امسال در دومين سال توافق هستهاي ظريف آن را با جملاتي متفاوت به کار برده است. وزير خارجه ايران گفته كه «توافق هستهاي يا همان برجام يک توافق چندجانبه است که در نتيجه سالها مذاکره و همچنين فشار و البته شکست در دستيابي به نتيجه دلخواه از سوي کساني که اعمالکننده آن فشارها بر مردم ايران بودند، حاصل شده است.»
ظريف با وجود اينكه معتقد است امريكا در عمل به روح برجام شكست خورده، ولي همچنان تأكيد دارد: «هيچ گزينه ديگري وجود نداشت به جز اينکه توافق حل و فصلشدهاي حاصل شود و فکر ميکنم در آخر کار همه مشاهده خواهند کرد که اين توافق بهترين نتيجه ممکن را براي همه طرفين خواهد داشت.» وي افزود: «قطعاً هيچيک از طرفين در اين توافق به هر آنچه ميخواسته به طور کامل دست نيافته و اين ماهيت يک توافق چندجانبه است. در نتيجه ما انتظار داريم همه طرفين به اين توافق عمل کنند.» با وجود اصرار ظريف بر لزوم توافق هستهاي از طرف امريكا، در واشنگتن تمايل چنداني براي اجراي اين توافق به صورتي كه تهران از آن راضي شود، ديده نميشود. بعد از موضعگيري تند و تيز روز دوشنبه وزير دفاع امريكا كه حكومت ايران را حكومتي شنيع خواند، دونالد ترامپ، رئيسجمهور امريكا نيز در ملاقات با همتاي فرانسوي خود ايران را در كنار كرهشمالي و سوريه، حكومتهايي ياغي خطاب كرد و گفت: «حکومتهاي ياغي مثل کرهشمالي، ايران و سوريه براي امنيت جهان خطرناک هستند.»
در حالي كه دولت امريكا طي سه ماه گذشته سرگرم بررسي سياست جامع امريكا در قبال ايران بوده، موضعگيريهاي پي در پي مقامهاي دولت ترامپ عليه ايران نشان ميدهد كاخ سفيد در حال رسيدن به يك جمعبندي در مورد اين است كه سياست امريكا در قبال ايران بايد چگونه باشد. در حالي كه روز دوشنبه اين هفته، موعد دومين گزارش دولت ترامپ به كنگره درباره پايبندي ايران به برجام فراميرسد، منابع امريكايي ميگويند دونالد ترامپ، قصد دارد در گزارش جديد خود به کنگره امريکا نيز بار ديگر پايبندي ايران به توافق هستهاي با گروه 1+5 را تأييد کند. ركس تيلرسون، وزير خارجه ترامپ در اولين گزارش خود در ماه آوريل نيز تأييد کرده بود ايران به متن توافق هستهاي پايبند مانده است. با اين حال، اطرافيان ترامپ در كاخ سفيد با اشاره به فشارهاي فزايندهاي كه براي تأييد نكردن برجام وجود دارد، به ويكلي استاندارد گفتهاند كه او «از روي بيميلي» پايبندي ايران به برجام را تأييد خواهد كرد و حتي هشدار دادهاند ممکن است تا دوشنبه نظر او عوض شود.
هيتر نوئرت، سخنگوي وزارت امور خارجه امريکا در نشست خبري روز پنجشنبه خود در پاسخ به سؤالي درباره ضربالاجل تأييد پايبندي ايران به توافق هستهاي در روزهاي آينده و وضعيت بازنگري دولت امريکا درباره سياست ايران گفت: بازنگري در سياست ايران همچنان در جريان است. ميدانم که افراد توجه زيادي به اين موضوع دارند. دولت گفته است که دستکم تا زماني که بازنگري تکميل شود، به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پايبند خواهد بود. نوئرت ادامه داد: اين مسئله تغيير نکرده است. ما اطمينان حاصل خواهيم کرد که ايران در قبال تعهدات خود به شدت پاسخگو باشد. اين در حالي است كه روز سهشنبه چهار تن از نمايندگان جمهوريخواه سناي امريکا در نامهاي به ترامپ خواستار آن شدند پايبندي ايران به برجام را تأييد نکند. پيتر روسکام، نماينده جمهوريخواه مجلس نمايندگان امريکا نيز در يادداشتي به مناسبت دومين سالگرد توافق هستهاي ايران و گروه 1+5 از کنگره و دولت اين کشور خواسته رويکردي سختگيرانه عليه ايران اتخاذ کنند.