تنش لفظي ايران و امريكا بر سر برجام بارديگر بالاگرفت. وزير خارجه امريكا روز چهارشنبه در نامه‌اي به رئيس كنگره گفته بود كه ايران به توافق هستهاي پايبند مانده ولي حالا دونالد ترامپ همان حرفي را تكرار مي‌كند كه باراك اوباما تا همين چند ماه قبل تكرار مي‌كرد: «ايران به روح برجام پايبند نيست.» ركس تيلرسون، وزير خارجه امريكا برجام را توافقي شكست خورده توصيف كرده و سخنگوي كاخ سفيد هم گفته كه دولت ترامپ طي 90 روز آينده توافق هستهاي با ايران را بررسي مجدد و جامعي خواهد كرد. به‌نظر مي‌رسد كه دولت ترامپ دنبال كنار گذاشتن برجام نيست، اقدامي كه مي‌تواند هزينه زيادي به سياست خارجي امريكا تحميل كند، بلكه آنگونه كه مقام‌هاي امريكايي مي‌گويند مي‌خواهند دامنه شمول برجام را به مسائلي مانند راهبرد موشكي ايران و همچنين آنچه واشنگتن حمايت ايران از تروريسم مي‌خواند، گسترش دهند. محمد جواد ظريف در مجموعه‌اي از توئيت‌هاي پشت سر هم نوشت كه برجام محتاطانه به مسئله هستهاي منحصر شد، بدون اينكه به مسائل تداوم‌دار ديگراز جمله فعاليت‌هاي شرورانه دولت امريكا ورود كند.
***
ظاهراً دولت ترامپ در آستانه انتخابات رياست جمهوري ارديبهشت ماه، روي ايران و به طور خاص برجام متمركز شده است. روز سه شنبه وزير خارجه ترامپ به رئيس مجلس نمايندگان نامه نوشت و در نامه خود تأييد كرد كه ايران به توافق هستهاي پايبند بوده است. او در همان نامه تأكيد كرده كه ايران همچنين حامي پيشرو تروريسم باقي مانده است، موضوعي كه باعث شد ترامپ بعد از چند هفته سكوت در مورد ايران يك بار ديگر لب به لفاظي گشوده و در نشست خبري مشترك با پائولو جنتيلوني، نخست‌وزير ايتاليا، ايران را متهم كند كه مطابق «روح توافق هستهاي» عمل نمي‌كند و به آن پايبند نيست. ترامپ يك بار ديگر توافق با ايران را «بدترين توافقنامه‌اي كه تا كنون در مورد آن مذاكره شده» خواند و گفت كه توافق اتمي با ايران به‌دقت مورد تحليل و بررسي قرار خواهد گرفت و امريكا در آينده‌اي نزديك موضع خود در مورد آن را اعلام خواهد كرد. همزمان، ركس تيلرسون وزير خارجه امريكا، برجام را «توافقي شكست خورده » خواند و در يك نشست خبري گفت كه توافق هستهاي صرفاً «هدف ايران براي تبديل شدن به كشور هستهاي را فقط به تأخير مي‌اندازد. » وزرير خارجه ترامپ گفته است: «توافق هستهاي دچار اين اشتباه شده كه با بلندپروازي‌هاي هستهاي براي مدتي كوتاه كنار آمده و سپس حل مشكل را به نسل‌هاي آينده واگذار كرده است. دولت ترامپ قصدي براي شانه خالي كردن از اين مسئوليت و واگذار كردن مسئله ايران به دولت بعدي ندارد.» او از دستور رئيس‌جمهور امريكا براي بررسي برجام ظرف 90 روز و از لزوم «بازنگري جامع» در سياست امريكا در قبال ايران خبر داده است، سياستي كه به گفته او بايد تمامي تهديدهاي ايران را در نظر بگيرد: « اشتباهي كه در جريان دستيابي به توافق هستهاي با ايران صورت گرفت اين بود كه به جز تهديد هستهاي، ديگر مسائل ايران ناديده گرفته شد.» وي تأكيد كرده است: «به همين دليل مي‌بايست ما از يك منظر جامع به ايران بپردازيم.» تيلرسون معتقد است كه توافقاتي مانند برجام در نهايت منجر به معضلي خواهند شد كه هم اكنون امريكا با كره شمالي دارد: « اين توافق نماد رويكرد شكست خورده گذشته است كه هم اكنون ما را با وضعيت خطر قريب‌الوقوع كره شمالي مواجه كرده است.»
منابع امريكايي مي‌گويند كه دولت ترامپ خواستار خروج فوري از برجام نيست، به همين دليل دستور بررسي آن طي 90 روز را صادر كرده است. آدام ارلي، سخنگوي سابق وزارت خارجه امريكا معتقد است امريكا از توافق هستهاي با ايران خارج نخواهد شد. او معتقد است كه سياست امريكا بدين گونه است كه توافق هستهاي پابرجا باشد ولي در آن بازنگري شود و همچنين فشارها عليه ايران به دليل برنامه موشكي افزايش يابد. رويكرد ترامپ براي گسترس برجام به حوزه‌هاي ديگر با واكنش فوري محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ايران روبه‌رو شد. ظريف در يكسري موضع‌گيري از طريق توئيتر و همچنين موضع‌گيري لفظي به ترامپ و وزير خارجه او واكنش نشان داد. او از محدود ماندن برجام به مسئله هستهاي دفاع كرده و نوشته است: «برجام محتاطانه به مسئله هستهاي منحصر شد بدون اينكه به مسائل تداوم‌دار ديگراز جمله فعاليت‌هاي شرورانه دولت امريكا ورود كند.» ظريف مي‌گويد كه ايران با اين ديد برجام را پذيرفت كه مي‌تواند راه حلي معقول براي رفع نگراني‌هاي مشترك و رسيدن به اهداف مشترك به خصوص در مسئله هستهاي باشد. به گفته وزير امور خارجه [اين اقدام] بدون ورود به حوزه‌هاي ديگر از جمله فعاليت‌هاي شرارت‌بار دولت امريكا به خصوص ماجراجويي‌هاي نظامي و مداخلات اين كشور در فواصلي بسيار دور از سواحل امريكا كه بستري مناسب براي رشد افراط‌گرايي و تروريسم ايجاد كرد، صورت گرفت. ظريف همچنين در واكنش به موضع‌گيري تيلرسون عليه برجام توصيه كرد: «دولتمردان امروز ايالات متحده به خوبي بايد از تاريخ و به خصوص حوادث و روند تحولات چهار دهه گذشته آموخته باشند و بدانند تحت هيچ شرايطي و هيچ گاه از سخن راندن با زبان تحريم و تهديد و به كار‌گيري كلماتي با طعم خشونت و خصومت در مقابل ايران و ايرانيان نتيجه نگرفته و نخواهند گرفت. » مقام‌هاي دولت پيشين امريكا نيز به موضع جديد كاخ سفيد واكنش نشان داده‌اند. جان كربي سخنگوي پيشين وزارت خارجه امريكا در دوره اوباما گفته: «وزير امور خارجه (تيلرسون) كه گفت توافق هستهاي مي‌توانست و بايد شامل ديگر موضوعات مربوط به ايران باشد، اشتباه كرد. اين توافق از ابتدا محدود بود. اگر ما و ديگر طرف‌هاي مذاكره‌كننده مي‌خواستيم تمام چيزهاي ديگري را كه درباره ايران نمي‌پسنديم به اين مذاكرات اضافه كنيم، هيچ راهي براي تضمين حصول توافق وجود نداشت.
واكنش منفي مسكو
روسيه اولين طرف مذاكرات هستهاي با ايران بود كه به لفاظي امريكا در اين مورد واكنش نشان داد. معاون وزير امور خارجه روسيه گفت: مسكو براي پيشبرد اجراي برنامه اقدام مشترك با جديت تلاش مي‌كند و اميدوار است واشنگتن دريابد اين توافق كاملاً ضروري است. سرگئي ريابكوف روز جمعه در گفت‌وگو با خبرگزاري تاس اظهار كرد: ما اطلاعاتي دريافته‌ايم كه نشان مي‌دهد واشنگتن در حال بررسي دوباره توافق هستهاي با ايران است. مسكو اميدوار است اين تحليل و بررسي‌ها به اين منجر شود كه واشنگتن دريابد توافق هستهاي براي افزايش صلح بين‌الملل و ثبات در منطقه ضروري و حياتي است. ريابكوف افزود: مسكو در كنار ديگر طرف‌هاي توافق هستهاي براي پيشبرد اجراي برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) تلاش مي‌كند. وي همچنين گفت: مسكو از تلاش واشنگتن براي قرار دادن مسائل مربوط به اجراي برجام و يكسري ديگر از ادعاهاي غيرهسته‌اي درباره تهران در يك‌دستور كار واحد به شدت انتقاد مي‌كند و بر اين باور است كه اين مسيري غيرسازنده است و به شدت با آن مخالفت خواهد كرد.
معاون وزير امور خارجه روسيه گفته است: «مسكو اميدوار است امريكا پس از ارزيابي مجدد توافق هستهاي ايران به اين نكته پي ببرد كه اين توافق، توافقنامه‌اي مناسب، معتبر و پايدار است.» معاون وزير امور خارجه روسيه تصريح كرد: ما اميدواريم نتيجه اين بررسي و ارزيابي، تأييدكننده اين موضوع باشد كه توافق هستهاي ايران به منظور تقويت پايه‌هاي صلح بين‌المللي و ثبات منطقه‌اي مفيد و معتبر است.
سلام
