تعطیلی کارخانه ارج دلیلی بر ناكارآمدي دخالت مديريت دولتی در توليد است و نشانه‌هاي موجود در ايران خودرو و سايپا حاكي از اين است كه مسير آنها نیز همان مسير ارج است!
در پي تصاحب بازار خودروي ايران توسط چينيها؛ دو خودروساز بزرگ كشور در رقابت با واسطه‌هاي بخش خصوصي، به مشاركت با چينيها اقدام كرده‌اند كه با اين كار هم قطعه‌سازان داخلي را از مداخله در توليد حذف كرده‌اند و هم اينكه با واردات قطعات چيني ارزان زيان ماه‌هاي اخير را جبران خواهند كرد.
به اين ترتيب مي‌توان حدس زد كه قطعه‌سازان به زودي گرفتار بيماري بنگاه اقتصادی ارج مي‌شوند و از سوي ديگر خودروسازان كه به دليل بي‌تدبيري مديريتي بيش از حد بزرگ شده‌اند به جاي سه اقدام مهم و هم جهت در اقتصاد مقاومتي «تعديل منطقي نيروها، كاهش منطقي هزينه‌ها و افزايش بهره‌وري» به منظور كاهش هزينه‌هاي سربار به همكاري با خودروسازان گمنام و ارزان قيمت و بي‌كيفيت چيني روي آورده‌اند و با اين كار به جاي خروج از چاله‌هاي ناشي از مديريت غلط در حال فرو رفتن به چاه عميق‌تري هستند؛ چاهي كه ما را به مونتاژ‌كاري محض هدايت مي‌كند. روشی که دقیقا 56 سال پیش با ورود صنعت خودرو به ایران اتخاذ شده است.
موج نفوذ خودروسازان چيني به ايران كه در چند سال اخير با واردات انبوه محصولات چيني توسط واسطه‌هاي بخش خصوصي آغاز شد، اخيراً با مداخله دو خودروساز بزرگ كشورمان، بازار رنگ و بوي تازه‌اي گرفته است. ايران خودرو و سايپا در يكي دو سال اخير اقدام به مونتاژ برخي خودروهاي چيني كرده‌اند كه از جمله اين شركت‌ها مي‌توان از دانگ فنگ و چانگان نام برد.
البته خودروسازان داخلي در طول اين سال‌ها آسيب‌هاي فراواني از شركاي فرانسوي، كره‌اي و ژاپني ديده‌اند و در زمان بروز تحريم‌هاي غرب و خروج اين شركا از بازار ايران، توليد خودرو كاهش يافت و صنعت در آستانه نابودي قرار گرفت اما با تحمل شرايط تحريم و همكاري بيشتر قطعه‌سازان در داخلي‌سازي قطعات خودرو، توليد خودروي داخلي متوقف نشد، هرچند دارندگان خودرو همچنان از كيفيت خودروهاي داخلي گله مي‌كنند.
اين بار بنا به دلايلي كه در گزارش به آن اشاره مي‌شود، ايران خودرو و سايپا تمايل بسياري براي شراكت با چينيها پيدا كردند و از آنجايي كه تنوع خودروهاي چيني بالاست، تلاش مي‌كنند بازار از دست رفته خود را بار ديگر به دست گيرند.
دليل افزايش همكاري ايران خودرو و سايپا با چينيها
بررسي شركاي چيني ايران خودرو و سايپا نشان مي‌دهد اعتبار اين خودروسازان چيني به شركاي اروپايي، كره‌اي و ژاپني آنهاست. بنابراين در ارزيابي همكاري خودروسازان داخلي با شركت‌هاي چيني دانگ فنگ و چانگان بايد به نوع محصولي كه وارد ايران مي‌شود، توجه كرد كه آيا اين خودرو جزو توليدات مشترك با شركت‌هاي معتبر اروپايي و آسيايي است يا توليد اختصاصي خودروساز چيني است؟
مطمئناً خودرويي كه نتيجه توليد مشترك شركت چيني و يك شركت معتبر مثلاً فولكس واگن يا تويوتا باشد، از كيفيت و مرغوبيت بهتري نسبت به توليدات داخلي ما با تكنولوژي دهه 90 است و رسيدن آن به بازار ايران، قابل توجيه است.
اما اگر خودروهاي چيني عرضه‌شده به بازار ايران، محصول توليد مشترك با شركت‌هاي درجه دو جهان مثل پژو سيتروئن يا رنو باشد، وقتي خودروسازان كشورمان هم‌اينك با اين شركت‌ها همكاري دارند، چه توجيهي به مونتاژ چنين محصولاتي است؟
محصولي شتر، گاو، پلنگ مانند h30 كه موتورش همان موتور پژو 206 فرانسوي است و طراحي‌اش از يك كشور ديگر و گيربكسش از يك شركت ژاپني و برندش به نام چيني و مونتاژ‌ش به كام خودروساز داخلي است چه پيامي به مصرف‌كننده مي‌دهد و در صنعت خودرو نشانه چيست؟
هر چند هنوز بدترين حالت به طور كامل رخ نداده و همه خودروهاي عرضه‌شده به بازار ايران، محصول اختصاصي خودروساز چيني نيست و مي‌توان تا دير نشده تعارفات و بهانه‌ها را كنار گذاشت و دست به ترميم جدي اين صنعت زد.
واقعيت اين است كه علت تمايل سايپا و ايران خودرو به اين نوع شراكت با چينيها سودآوري كوتاه‌مدت آن است، زيرا خودروهاي چيني را به بهانه مونتاژ در داخل كشور با تعرفه پايين وارد كرده و به فروش مي‌رسانند. هرچند اين نوع رابطه به سودآوري ايران خودرو و سايپا منتهي خواهد شد، اما در بلندمدت به زيان صنعت خودروسازي كشور منجر خواهد شد.
به عنوان مثال خودروي چانگان CS35 كه توسط سايپا به قيمت 64 ميليون تومان به فروش مي‌رسد، هم‌اكنون در امارات 20 ميليون تومان ارزان‌تر و به قيمت 45 ميليون تومان و در بازار داخلي چين حدود 35 ميليون تومان فروخته مي‌شود. همچنين خودروي دانگ فنگ H30 كه توسط ايران خودرو 43 ميليون تومان قيمت خورده، در داخل چين حدود 30 ميليون تومان به فروش مي‌رسد. آن هم با امكانات اصلي !
سر قطعه‌سازان داخلي بي‌كلاه ماند
با همكاري مشترك خودروسازان با چينيها و واردات خودروهاي آماده چيني به نام مونتاژ داخلي، قطعه‌سازان بيش از گذشته متضرر مي‌شوند، چراكه هنوز هيچ قطعه‌ساز داخلي براي تأمين قطعات اين خودروها مشاركت داده نشده است.
نجفي‌منش، عضو انجمن قطعه‌سازان مي‌گويد: وزير صنعت در سال جاري تأكيد كرده خودروهاي چيني مورد قرارداد خودروسازان بايد ۴۰ درصد داخلي‌سازي شده و ۳۰ درصد توليد سالانه نيز صادر شود كه با اجراي اين دستور نعمت‌‌زاده قطعه‌سازان ممكن است كم‌كم وارد گود شده و در توليد خودروهاي چيني مشاركت داده شوند.
وي در حالي كه تلاش مي‌كند خودروسازان را در بي‌كلاه ماندن سر قطعه‌سازان زير سؤال نبرد، مي‌افزايد: سايپا كه از سال گذشته توليد خودروهاي مشترك چيني را آغاز كرده، مشاركتي با قطعه‌سازان داخلي نداشته، البته توليد اين خودروها بسيار محدود بوده و بيشتر توليدات سايپا در سال گذشته، پرايد و تيبا بوده است.
نجفي‌منش در پاسخ به اين پرسش كه آيا از خودروهاي چيني در بازار‌هاي هدف صادراتي استقبالي خواهد شد، مي‌گويد: همانطور كه ايران از اين خودروها استقبال كرده قطعاً بازار‌هاي منطقه مانند عراق، افغانستان، آذربايجان و... نيز از اين خودروها استقبال خواهند كرد.
خودروهاي چيني در دسترس هستند
همچنين علي راسي، رئيس اتحاديه نمايشگاه‌داران تنوع، آپشن‌هاي به روز و قيمت مناسب خودروهاي چيني را يكي از دلايل استقبال مردم از اين خودروها مي‌داند و معتقد است كه خودروسازان داخلي بعد از پنج دهه نتوانستند توليدات به روز و ارزاني را توليد كنند و به همان دليل مردم خودروهاي چيني را به داخلي‌ها ترجيح مي‌دهند. وي با تأكيد بر مشكلاتي كه خودروسازان داخلي با آن درگير هستند، مي‌گويد: براساس سياست‌هاي برجام، سرمايه‌گذاري خارجي بايد در كشور گسترش مي‌يافت، از اين رو خودروسازان به منظور تحقق اين سياست‌ها به همكاري مشترك با چينيها تن دادند، چراكه خودروسازان مطرح حاضر به همكاري نيستند. راسي به همت بلند چينيها براي صادرات خودروهاي خود در ايران اشاره كرده و مي‌افزايد: چينيها از آن سر دنيا به ايران مي‌آيند تا خودروهاي خود را بفروشند، آن هم با قيمت ارزان، در حالي كه خودروسازان داخلي همتي براي به‌روز‌رساني خودروها و افزايش آپشن‌هاي خودروهاي توليدي‌شان ندارند. به عنوان مثال؛ هر خودرو داخلي بين ۴۰ روز تا دو ماه طول مي‌كشد تا تحويل مشتري شود، در حالي كه خودروي چيني در دسترس است و به انتظار چند ماهه نيز نيازي ندارد. رئيس اتحاديه نمايشگاه‌داران با اشاره به ترفند چينيها در فروش خودروي ارزان و قطعات يدكي گران اظهار مي‌دارد: خودروهاي ارزان چيني خدمات پس از فروش ضعيفي دارند و لوازم يدكي اين خودروها در بازار بسيار گران است و خريداران خودرو بدون توجه به اين معضل بزرگ، جذب آپشن‌ها، تنوع و ارزاني خودرو مي‌شوند.
وي مي‌افزايد: در ۹ ماهه گذشته فروش خودروهاي داخلي نسبت به گذشته كاهش يافته و تداوم اين روند مي‌تواند قطعه‌سازان و ساير صنايع مرتبط با خودرو را تحت‌الشعاع قرار دهد.
با توجه به فعاليت بالاي چينيها در تصاحب بازار ايران و ورود خودروهاي متنوع چيني به كشور توسط بخش خصوصي، به نظر مي‌رسد شراكت خودروسازان داخلي براي توليد با چينيها قطعاً تداوم نخواهد داشت، چراكه با اين اقدام نه تنها سهم‌شان از بازار برنمي‌گردد بلكه با ورود خودروهاي چيني به بازار همچنان ايران خودرو و سايپا از توليد خودروي جديد و متنوع جا مي‌مانند و مانند گذشته با افت توليد و بي‌رونقي بازار مواجه خواهند شد.
